Znaczek pocztowy w ujęciu prof. Stanisława Miksteina - część 2

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 21, październik 2016 08:42

1. Znaczek pocztowy jest drukiem ścisłego zarachowania oznacza to, że tak przy produkcji jest prowadzona ścisła ewidencja ilości wydanego do druku papieru, wykonanych dobrych druków, zniszczonej makulatury t.j. usterkowych druków, nieodpowiadających wyglądem i wykończeniem zamówieniu i rozporządzeniu wprowadzającym je do obiegu, jak ostatecznie w Głównej Składnicy Materiałów Pocztowych w Warszawie ilości wprowadzonych do obiegu znaczków.
   
   
2. Znaczek jest to druk wydany przez uprawnioną władzę, oznacza, że  zarządzenie wykonania wszelkich czynności związanych z wyprodukowaniem znaczków aż do otrzymania gotowych i zaliczonych do nakładu znaczków, musi pochodzić od uprawnionej do tego rodzaju zarządzeń władzy.

        Jako przykład możemy rozpatrzeć znaczek wartości 3 + 5 złotych ciemnooliwkowy „Majdanek” z 1946 roku. Do druku tego znaczka wydano 4 500 arkuszy, z czego otrzymano 88 arkuszy makulatury drukowej i 4 402  arkusze dobrych odbitek drukowych.

Do ząbkowania wydano 4 402  arkuszy, z których po odpadnięciu 42 arkuszy makulatury z ząbkowania otrzymano 4 360 arkuszy dobrych ząbkowanych znaczków. Jako dokumenty  z przebiegu produkcji tego znaczka przekazano do Muzeum Poczty i Telekomunikacji 10 arkuszy prób o różnych barwach wraz z arkuszem aprobowanym, 10 arkuszy półfabrykatów nieząbkowanych i 200 arkuszy normalnych ząbkowanych. Komisyjne spalono 78 arkuszy makulatury drukowej i 42 arkusze makulatury z ząbkowania. Do Głównej Składnicy przekazano 4 160 arkuszy ząbkowanych. W Głównej Składnicy otrzymane arkusze  podlegają jeszcze raz kontroli, przy czym po usunięciu  z nich ewentualnie przeoczonych usterkowych druków  poszczególnych znaczków, następuje ostateczne zarachowanie wprowadzonych do obiegu znaczków.

„Wydanie” oznacza zatem wszelkie czynności związane z wyprodukowaniem znaczków a więc rozpisanie konkursu na projekt, wybór i zatwierdzenie projektu, polecenie druku, zatwierdzenie barwy i ostateczne zarachowanie nakładu.

III. Wprowadzenie do obiegu może być formalne i faktyczne lub tylko faktyczne. Formalne wprowadzenie do obiegu polega na ogłoszeniu w urzędowych dziennikach rozporządzenia o wydaniu znaczka, który ma służyć do uiszczenia należności pocztowych za przyjmowanie, przewóz i doręczenie przesyłek. Faktyczne wprowadzenie do obiegu polega na urzędowym zaopatrzeniu placówek pocztowych w wydane znaczki.

        Rozróżnienie to jest konieczne, albowiem w latach 1918/19 szereg znaczków polskich zostało tylko faktycznie tj. przez rozesłanie  do placówek  pocztowych bez formalnego zarządzenia, wprowadzonych do obiegu. Natomiast wszystkie późniejsze wydania jak i od 1944 roku zostały także i formalnie wprowadzone do obiegu.

        Formalne wprowadzenie do obiegu jest szczególnie ważne w okresach  wprowadzania nadmiernej ilości różnych znaczków wydawanych w niskich nakładach, tak, że faktycznie nie są dostarczane wszystkim placówkom pocztowym. Wtedy bowiem tylko z formalnego wprowadzenia do obiegu czyli z rozporządzenia  dowiadują się kierownicy tych placówek, o ważności takich znaczków a zatem obowiązku doręczania bez dopłat takimi znaczkami ofrankowanych przesyłek /wydania i znaczki spekulacyjne/.

        W rozporządzeniu wprowadzającym do obiegu musi być opisany wygląd, rysunek, barwa, wykończenie znaczka /ząbkowany, cięty/. Tylko bowiem druki odpowiadające opisowi wprowadzającemu do obiegu i zaliczone do nakładu są ważnymi znaczkami pocztowymi. Druki  nieodpowiadające temu opisowi nie są znaczkami tylko makulaturą względnie półfabrykatami.

IV. Znaczek musi być wydany i wprowadzony do obiegu przez uprawnioną na danym  i w danym czasie  władzę do zarządzania przedsiębiorstwem poczty.

        Jest to oczywista i istotna cecha znaczka pocztowego jako pokwitowania za świadczenia z zakresu przyjęcia, przewozu i doręczenia  przesyłki, które może być wykonane przez przedsiębiorstwo wykonujące w danym czasie i na danym obszarze służbę pocztową.

        W Polsce na podstawie art. 22 z 3.VI.1924 roku o P.T. i T. do wydawania, oznaczania wartości i wprowadzania do obiegu znaczków jest uprawniony tylko Minister P i T.

        Stąd też tzw. znaczki lotnicze z 1944/45 /Brwinów, Końskie, Leżajsk, Niezabitów, Rudnik, Wąwolnica i Zamość/ jako wykonane przez nieuprawnione władze pocztowo wykonawcze /kierowników placówek pocztowych/ pokwitowania opłat, nie są znaczkami pocztowymi, a to tak z braku uprawnienia  tychże kierowników poczt wydawania znaczków jak i niewprowadzenia ich tak formalnym jak i  faktycznym  do obiegu, oraz niezastosowania się do paragrafu 32 Ordynacji Pocztowej, nakazującej w razie braku znaczków pobieranie opłat gotówkowych.

        Oczywiście w innych przedsiębiorstwach są uprawnione inne władze w  danym czasie zarządzające tymi przedsiębiorstwami. Tak np. przed zjednoczeniem zaborów w latach 1918/19 uprawnionymi do wydawania znaczków były: w b. okupacji niemieckiej – Dyrekcja Poczt w Warszawie, w Lubelskim – Rząd Lubelski, w Małopolsce i Śląsku Cieszyńskim – Dyrekcja Poczt i Telegrafu we  Lwowie, a następnie Komisja Rządząca /Polska Komisja Likwidacyjna PKL/, w Wielkopolsce – Dyrekcja Poczt w Poznaniu. Znaczki wydawane przez te władze dla poszczególnych zaborów są też znaczkami w znaczeniu pocztowym i filatelistycznym.

        W czasie okupacji w latach 1915/18 obok naczelnych władz  pocztowych okupacyjnych były zorganizowane samorządowe poczty miejskie o poruczonym zakresie działania /dostawa korespondencji w obrębie miast i powiatów/ i te władze były również kompetentne do wydawania znaczków, do pobierania opłat za swe świadczenia z zakresu doręczania przesyłek /Poczta Miejska K.O.M.W w Warszawie, Żarkach, Przedborzu itp./.

        Podobnie i w Rosji obok państwowej poczty istniały poczty ziemstw obsługujące nawet znaczne obszary. Także i w Niemczech obok państwowej poczty względnie wcześniej poczt poszczególnych państewek, istniał cały szereg prywatnych przedsiębiorstw pocztowych, których władze były uprawnione do wydawania znaczków do swojego użytku. Jednakowoż od stosunku tych władz pocztowych do siebie, zakresu działania ich przedsiębiorstw, wielkości podległego  im obszaru, a także od wielu innych trudnych do uchwycenia czynników, zależy  w filatelistyce zainteresowanie, znaczenie i  popyt na znaczki  przez nie wydane.

        Ogólnie w filatelistyce na pierwszym miejscu umieszcza się  znaczki wydane przez władze poczt państwowych, dalej zaś innych, jak dzielnicowych, samorządowych, wojskowych, a wreszcie na szarym końcu poczt miejscowych i prywatnych. Ta hierarchia władz nie przesądza jednak czym dany zbieracz ma  się interesować, bo to zależy tylko od jego skłonności i osobistych warunków. 

        Oczywiście w myśl  definicji znaczka pocztowego i powyższych wywodów, wszelkie druki wydane przez inne władze nie zarządzające  przedsiębiorstwami pocztowymi, a więc Towarzystwa, Związki, Komitety lub poszczególne osoby, i nie będące pokwitowaniami uiszczonych opłat za przyjęcie, przewóz i doręczenie przesyłek lecz za datki na inne cele np. charytatywne, patriotyczne lub propagandowe, choćby nawet nalepiane na przesyłki nie są znaczkami pocztowymi.

Ciąg dalszy nastąpi

Jerzy DUDA

Znaczek pocztowy w ujęciu prof. Stanisława Miksteina - część 1

Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 20, październik 2016 09:42

W 2016 roku obchodzimy 60. rocznicę śmierci Stanisława Miksteina wybitnego polskiego filatelisty, który podjął się - mając wszechstronne wykształcenie, w tym również z zakresu technik drukarskich (posiadł wiedzę teoretyczną i praktyczną) oraz  prawa, opracowania teoretycznych podstaw filatelistyki, klasyfikacji znaczków na potrzeby ich katalogowania oraz  historii  poczty na ziemiach polskich przed wprowadzeniem znaczka.

Po wielu latach badań i doświadczeń opublikował swoje prace, które z jednej strony przyniosły mu zaszczyty, a z drugiej stały się podstawą do krytyki pochodzącej z różnych środowisk. Walczył, na tyle ile mu sił starczało, z fałszerstwami tworząc ścisłe, naukowe metody odróżniania oryginałów od falsyfikatów, walczył ze spekulacją chroniąc zbieraczy i kolekcjonerów przed wyzyskiem i dbając o ich ochronę. Badał nadruki, odtwarzał budowę form nadrukowych i ich cechy. Zbudował wizję prawdziwej polskiej filatelistyki uwzględniając wszystko to co było właściwe w filatelistyce europejskiej.

        Specjalnego znaczenia nabierały w pracach Miksteina sprawy poprawności określenia:  „znaczek pocztowy”, klasyfikacji jego w polskiej filatelistyce oraz sprawy związane z przedsiębiorstwem pocztowym, jego zadaniami, uprawnieniami i opłatami za usługi. Sprawom tym poświęcał wiele uwagi po II wojnie światowej, w latach 1946 - 1949.

Od tamtego czasu minęło 70 lat.

Wyrosło kolejne pokolenie kolekcjonerów znaczków, nastąpiły  rewolucyjne wręcz zmiany w działalności Poczty Polskiej, a to wszystko odbywa się w stale, niekiedy dynamicznie, zmieniających  się  warunkach gospodarczych i społecznych.

            Postanowiliśmy, z Administratorem naszej strony internetowej, przybliżyć nowemu pokoleniu kolekcjonerów znaczków wybrane propozycje dotyczące filatelistyki wypracowane przez St. Miksteina.

Ma to na celu zarówno przypomnienie wybranych prac jak i danie możliwości czytelnikowi-filateliście oceny, co z tych nauk nam pozostało i co możliwe jest do przywrócenia obecnie.

******

            Na początek pragniemy przypomnieć postać St. Miksteina.

Wprawdzie biografia profesora jest dostępna i wielokrotnie powtarzana, ale dla porządku po raz kolejny ją prezentujemy.

Stanisław Mikstein jeden z najwybitniejszych polskich filatelistów, twórca naukowych podstaw filatelistyki, uznany w Polsce i na świecie ekspert w zakresie znaczków polskich, urodził się 10 listopada 1888 roku w Lanckoronie koło Wadowic. Początkowo uczęszczał do szkoły w Zatorze, gdzie przyjaźnił się z Emilem Zegadłowiczem, następnie w Wadowicach, a po przeniesieniu się do Krakowa odbył studia nauk przyrodniczych na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1911 roku objął posadę zastępcy nauczyciela w gimnazjum w Rzeszowie.

W latach 1914 – 1915 przebywał w Wiedniu, a w 1921 roku przeniósł się do Krakowa, gdzie początkowo uczył w VI Gimnazjum w Podgórzu, a następnie w III Gimnazjum im. króla Jana Sobieskiego. W latach 1922 – 1924  pisał swoją pierwsza pracę z zakresu filatelistyki. Pierwszy artykuł wydany drukiem ukazał się w 1927 roku. Na podkreślenie zasługuje niezwykła aktywność publikacyjna Stanisława Miksteina. W bibliografii  prac, przygotowanej przez Aleksandra Śnieżkę, znajduje się ponad 130 prac w tym 7 wydawnictw książkowych z takim fundamentalnym dziełem z dziedziny  przedfilatelistyki  jak: Pieczęcie pocztowe na ziemiach Polski w XVIII wieku /1762-1800/.

W książce  zaprezentował sprawy dotyczące pierwszych polskich pieczęci i stempli pocztowych, odkrył i wyjaśnił zagadnienia związane z prototypami znaczków urzędowych w formie stempli „Militaria”, zrekonstruował i ustalił trakty z końca XVIII wieku podając pierwsze zestawienia pocztmagistratów z lat 1767-1795.

  Po roku 1945 zajmował się głównie zagadnieniami teoretycznymi filatelistyki, chociaż  nie ograniczał się jedynie do tych problemów.

              Stanisław Mikstein w uznaniu zasług doczekał się wielu odznaczeń i wyróżnień ale nie uchronił się od  pomówień, szkalowania i politycznych insynuacji. Między innymi z wymienionych powodów  w 1950 roku wycofał się z czynnego życia filatelistycznego.

               Zmarł 29 września 1956 roku w Krakowie.

               Po jego śmierci Koło nr 1 PZF, którego był członkiem, dodało w 1957 roku do swojej nazwy Jego imię.

Od tej pory Koło nosi nazwę Koło PZF nr 1 im. Stanisława Miksteina  w Krakowie.

******

       Pierwszą część  poświęcamy sprawom dotyczącym znaczka pocztowego. Tekst pt. „Znaczek pocztowy” ukazał się w  „Biuletynie Informacyjnym”  Polskiego  Towarzystwa Filatelistycznego w Krakowie, wydanym w lipcu 1948 roku za miesiąc lipiec i sierpień.  Biuletyn był wydawany na powielaczu w niewielkim nakładzie. 

Z n a c z e k    p o c z t o w y

        Nie tylko w filatelistyce ale również w polskim  ustawodawstwie pocztowym brak dotychczas, odnośnie do znaczka pocztowego, tak podania ogólnie przyjętej jego definicji jak i określenia pojęć i terminów z zakresu jego cechi zastosowania.

         W polskim ustawodawstwiepocztowym  odnoszą się do znaczków tylko artykuły 22 i 35 oraz ustawy z 3. IV. 1924 roku o poczcie, telegrafie i telefonie /zwanej w skrócie Ust. o P.T i T/ oraz paragrafy 21 - 32  Ordynacji Pocztowej (Dziennik Ustaw R.P z 1931 roku nr 45).

          Nie podaje ona jednak określenia podstawowych pojęć, co to jest znaczek pocztowy, na czym polega jego ważność, a stąd i użycie w obrocie pocztowym. Takie pominięcie ścisłego sformułowania  tych zasadniczych pojęć, a przyjęcie ich tylko jako rzekomo ogólnie znanych na wiarę – jest wprawdzie ze względu na wielkie trudności ich logistycznego i prawniczego ujęcia bardzo wygodne – jednak może dać dowolność interpretacji szczególnie na szkodę zbieraczy filatelistów.

        W filatelistyce rozwój precyzowania pojęcia znaczka pocztowego i jego klasyfikacji na podstawie cech  przedmiotowych  i zastosowania podał inż. Edwin Muller w swej pracy pt.  Grundbegriffe der Postwert zeichenkunde z 1938 roku, jednak jego ostateczna definicja i objaśnienia nie oddają całkowicie istotnych cech znaczka pocztowego.

             Są to jednak zasadnicze  zagadnienia szczególnie  dla filatelistów, aby mogli odróżnić znaczek pocztowy od nalepek i zdać sobie sprawę czym on jest jako główny przedmiot ich kolekcjonerstwa.

            Nie wdając się w historyczny rozwój definicji  znaczka pocztowego przedstawiam od razu ustaloną pełną definicję odpowiadającą wymaganiom stawianym znaczkom tak w użyciu pocztowym jak i obiegu filatelistycznym.

       Znaczek pocztowy jest to druk ścisłego zarachowania w postaci naklejki, wydany i wprowadzony do obiegu przez władze uprawnione na danym obszarze i w danym czasie do  zarządzenia  przedsiębiorstwem poczty, służący za dowód uiszczenia opłaty za już wykonane lub mające być wykonanym, przepisami określone, odpowiednie świadczenie z zakresu przyjęcia, przewozu i doręczania przesyłek i w tym drugim wypadku w stanie ważności uprawniający nabywcę do żądania a zobowiązujący pocztę do wykonania tego świadczenia.

        Ze względu  na stosunek czasu uiszczenia opłaty do czasu wykonania świadczenia są w użyciu dwa rodzaje znaczków: 1. znaczki opłaty i 2. znaczki dopłaty.

         Znaczek opłaty w stanie ważności, jako dowód z góry uiszczonej opłaty, uprawnia nabywcę po naklejeniu na przesyłkę do żądania od poczty wykonania odpowiedniego jej przepisami określonego świadczenia z zakresu przyjęcia, przewozu i doręczenia  tej przesyłki.

          Znaczek dopłaty służący tylko do pokwitowania z dołu pobranej należności za już wykonane świadczenie, według paragrafu 30 Ordynacji Pocztowej, nie uprawnia nabywcy do żądania jakichkolwiek świadczeń ze strony poczty.

            Dalszymi istotnymi cechami znaczka pocztowego są:

1. czas obiegu: to jest okres jego używania do pobierania opłat względnie jego ważnośc uprawniającej nabywcę do żądania wykonania przez pocztę odpowiedniego świadczenia  z zakresu przyjęcia, przewozu i doręczania przesyłek, oraz

2. prawna ochrona  przed naśladownictwami /fałszerstwami/ jako dokumentu  publiczno-prawnego  w czasie jego obiegu / art. 22 ust.3 i art. 23 Ust. O P.T. i T./

 W kolejnej części rozpatrzymy wszystkie cechy i określenia zawarte w definicji znaczka pocztowego.

Ciąg dalszy nastąpi.

Jerzy DUDA

Karta pocztowa - Światowe Dni Młodzieży

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 18, lipiec 2016 11:55

Poniżej mamy przyjemność zaprezentować kartę pocztową jaka staraniem OKF "Cracoviana" została wydana z okazji zbliżających się XXXI Światowych Dni Młodzieży w Krakowie w dniach 26-31.07.2016.

Administrator

100. rocznica śmierci świętego Brata Alberta

Szczegóły

Opublikowano: środa, 25, maj 2016 13:56

Staraniem Ogólnopolskiego Klubu Filatelistycznego "Cracoviana" ukazały się dwie karty pocztowe mające upamiętnić przypadającą w tym roku 100. rocznicę śmierci świętego Brata Alberta (1916 - 2016).

Administrator