PRZYKŁADY POCZTOWEGO WYKORZYSTANIA ZNACZKÓW Z MOTYWEM KRAKOWSKIM, WYDANYCH W LATACH 1944- 1945. CZEŚĆ V.

Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 13, styczeń 2022 10:02

PRZYKŁADY POCZTOWEGO WYKORZYSTANIA ZNACZKÓW

Z MOTYWEM KRAKOWSKIM, WYDANYCH W LATACH 1944- 1945.

CZEŚĆ V.

                 W czwartej części naszej serii zapowiedzieliśmy prezentację całości pocztowych ofrankowanych znaczkami z tzw. serii krakowskiej wydanej w 1945 roku, w tym znaczkami

o nominałach 3,00 zł (Fi. 365) i 5,00 zł (Fi.366) wydanym w nakładzie zaledwie 200 tyś. szt. Do IX 1945 roku taryfa w obrocie krajowym za list polecony wynosiła 3,00 zł. Przykład całości pocztowej ofrankowanej jednym znaczkiem Fi.365 pokazana jest na fot. 1.

Fot. 1 Koperta urzędowa o wymiarach 155x125 mm przesyłki listowej krajowej, poleconej z

         erką w postaci naklejki z nazwa miasta odbitej z pieczątki wysłanej z Urzędu

         Pocztowego Bobowa dnia 16. 6. 1945 roku do Krakowa. Przesyłka ocenzurowana z

         numerem kontrolera 1932. Przesyłka ofrankowana jednym znaczkiem Fi.365 zgodnie

         z taryfą.

            Zwracamy uwagę na całości pocztowe pokazane na kolejnych dwóch fotografiach,

(fot. 2 i 3), a szczególnie na informacje o konieczności dopłat do ofrankowania. Pierwszego września 1945 roku taryfa wzrosła i za przesyłki polecone krajowe kosztowały 3.50 zł.

Fot. 2    Na kopercie przesyłki listowej poleconej z erką w postaci naklejki niemieckiej

             z polską nazwą miasta odbitą z pieczątki o dopłacie w wysokości 50 groszy

             informuje odbitka stosownej pieczątki o opłaceniu przesyłki w gotówce z numerem

             wpłaty i podpisem listonosza. Przesyłka ofrankowana znaczkiem Fi.365 wysłana z

             Urzędu Pocztowego Rzeszów 16. IX. 1945 roku do Krakowa.

Fot. 3   Na kopercie przesyłki listowej poleconej z erką wykonaną odręcznie, informacja

           o dopłacie w wysokości 50 groszy jest w formie wpisu listonosza z numerem pozycji

           wpłaty. Przesyłka wysłana z Urzędu Pocztowego Ujsoły dnia 17 XI 1945 roku do

           Krakowa.

Fot. 4 a.b Opakowanie przesyłki listowej, poleconej, wykonane przez wysyłającego, z erką

           niemiecka z usuniętym napisem i pieczątką z nową polska nazwą (Nakło) prawidłowo

           ofrankowane (3,50 zł). Szczegół opakowania na fot. 4b. Przesyłka wysłana z Urzędu

           Pocztowego Nakło dnia 10.09. 1945 roku do Krakowa.

           Opakowanie jak i jego zamknięcie (łączenie lakiem (?)) jest wyjątkowe i nietypowe

           nawet jak na warunki powojenne.

Fot. 5   Jedna z nielicznych przesyłek zagranicznych w zbiorze, ofrankowana znaczkami

           wydanymi w 1945 roku tzw. wydania krakowskiego. Koperta o wymiarach

           160 x 115 mm przesyłki listowej zagranicznej, poleconej z erką w postaci odbitki

           pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłana droga lotniczą z Urzędu

           Pocztowego Poznań 6 w dniu 29 XII 1945 do Anglii. Przesyłka ocenzurowana

           przez kontrolera z numerem 1607. Przesyłka jest ofrankowana pięcioma znaczkami

           Fi.365 i dwoma znaczkami Fi. 362 o łącznej frankaturze 16, 00 zł zgodnie z taryfą.

Fot.6 Koperta o wymiarach 155x 125 mm przesyłki krajowej, poleconej z erką w postaci

         odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Urzędu Pocztowego

         Łabowa w dniu 12 III. 1946 roku do Krakowa. Przesyłka jest ofrankowana dwoma

         znaczkami Fi. 365 i 366 o łącznej frankaturze 8,00 złotych zgodnie z taryfą. Oba

         znaczki są skasowane przez odręczne wpisanie piórem daty wysłania przesyłki.

         Przesyłka nie przeszła przez cenzurę.

Fot. 7 Koperta o wymiarach 205 x 135 mm przesyłki miejscowej, poleconej z erką w postaci

           odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłana z Urzędu Pocztowego

           Kraków 1w dniu 18. VII. 1945 roku do ...Krakowa. Przesyłka ofrankowana znaczkiem          

           Fi. 366 zgodnie z taryfą. Adresatem przesyłki był Tadeusz Fischer. Przesyłka została

           udostępniona przez Andrzeja Fischera.

                        Na zakończenie jeszcze jeden przykład całości ofrankowanej znaczkami serii

tzw. krakowskiej z 1945 roku. Przesyłka filatelistyczna ofrankowana czterema znaczkami Fi. 362, 363, 364, 365 o łącznej frankaturze 6,50 zł. Przesyłka wysłana z Urzędu Pocztowego Siepraw w dniu 06. 7. 1945 roku. W zbiorze znajduje się jeszcze jeden przykład całości o takim samym ułożeniu znaczków skasowanych datownikiem z Urzędu Pocztowego Rabka.

            Na tym kończymy prezentację wybranych całości pocztowych ofrankowanych znaczkami z serii tzw. krakowskiej z 1945 roku. O wykorzystaniu najpopularniejszego znaczka , przedstawiającego widok pomnika Grunwaldzkiego, o nominale 50 groszy, który służył najczęściej do uzupełnienia frankatury całostek wydawanych w latach 1945-1947,

napiszemy w późniejszym czasie.

            Jak zawsze prosimy „klubowiczów”, także zainteresowanych Internautów, o uwagi, propozycje, uzupełnienia i o udostępnianie nam ciekawych walorów ze swoich zbiorów.

Raz jeszcze dziękujemy panu Andrzejowi Fischerowi z Krakowa za udostępnienie walorów z kolekcji Tadeusza Fischera, a także kol. Tadeuszowi Boguszowi za udostępnienie nam walorów ofrankowanych znaczkiem Fi. 262.          

                                                                                                                   Jerzy Duda

                                                                                                      Administrator Piotr

PRZYKŁADY POCZTOWEGO WYKORZYSTANIA ZNACZKÓW Z MOTYWEM KRAKOWSKIM, WYDANYCH W LATACH 1944- 1945. CZEŚĆ IV.

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 07, styczeń 2022 08:55

PRZYKŁADY POCZTOWEGO WYKORZYSTANIA ZNACZKÓW

Z MOTYWEM KRAKOWSKIM, WYDANYCH W LATACH 1944- 1945.

CZEŚĆ IV.

            31 marca 1945 roku w okienku Urzędu Pocztowego Kraków 1 można było kupić kolejny znaczek z serii tzw. krakowskiej o nominale 2,00 zł w kolorze niebieskim

z widokiem Sukiennic od strony Ulicy Barskiej. Nominał znaczka nie był wprawdzie dobrze dostosowany do ówczesnej taryfy zarówno w obrocie krajowym jak i zagranicznym, ale jak to wynika z przykładów jego pocztowego wykorzystania, miał „powodzenie”. Nakład znaczka wynosił 2 miliony sztuk, był   drukowany na różnych papierach. Wycofano go z obiegu pocztowego 1.07. 1946 roku. Na kolejnych fotografiach prezentujemy wykorzystanie tego znaczka na przesyłkach pocztowych, w jednym przypadku w obrocie zagranicznym, w trzech przypadkach w obrocie krajowym i w jednym w obrocie miejscowym.

Fot. 1 Koperta standardowych wymiarów urzędowa z Polskiego Czerwonego Krzyża

       przesyłki zwykłej, zagranicznej wysłanej z Urzędu Pocztowego Kraków 1 dnia 18.IX.

         1945 roku do Szwajcarii. Przesyłka dotyczyła majora Ludwika Grodzickiego. Przesyłka

         przeszła cenzurę wojskową o czym świadczy odbitka stosownego stempla i numerem

         kontrolera 934. Ofrankowana jest jednym znaczkiem Fi. 364. Opłata jest zgodna z

         taryfa tylko w przypadku jeśli przesyłka była potraktowana jako „list do zagranicy do

20    g” według taryfy wg Rozporządzenia Kierownika Resortu Poczt i Telegrafów z dnia

21    grudnia 1944 roku. W innym przypadku opłata musiała wynosić 3,00 zł.

Fot. 2 Podobny problem z ofrankowanie występuje w kolejnej przesyłce. Jest to koperta o

         wymiarach 160 x 125 mm przesyłki listowej, krajowej, poleconej z erką w postaci

         naklejki niemieckiej z odbitką pieczątki z nazwa miasta w języku polskim wysłana z

         Urzędu Pocztowego Bytom 1 dnia 25 .09. 1945 roku do Krakowa. Przesyłka

         ofrankowana jest jednym znaczkiem Fi. 364 niezgodnie z taryfą. Brak opłaty w

         wysokości 1,00 zł. Przesyłka dotarła do adresata, jak wynika z odbitki stempla

         odbiorczego przy braku informacji na kopercie o dopłacie.

Fot. 3 Koperta o wymiarach 188 x 125 mm przesyłki listowej krajowej, poleconej z erką w

           postaci słabo widocznej odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z

         Urzędu Pocztowego Częstochowa w dniu 7.08. 1945 roku do Krakowa. Przesyłka

         ofrankowana parką pionową znaczków Fi.364 oraz znaczkiem Fi. 358 o łącznej

         frankaturze 5,00 zł zgodnie z taryfą. Przesyłka bez cenzury.  

Fot. 4 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, krajowej, poleconej z erka w

         postaci naklejki niemieckiej z uzupełnionym odręcznie numerem wysłana z Urzędu

         Pocztowego Bochnia w dniu 20. XII 1945 roku do Krakowa. Przesyłka ofrankowana

         trzema znaczkami Fi.364 w tym parka znaczków o łącznej frankaturze 6,00 zł zgodnie

         z taryfą. Przesyłka bez cenzury.

Fot. 5 Koperta o wymiarach 189 x 115 mm przesyłki listowej, miejscowej, poleconej z erką w

         postaci odbitki pieczątki w kolorze czarnym z odręcznie wpisanym numerem wysłanej

         z Urzędu Pocztowego Kraków 1 w dniu 26.7.1945 do ...Krakowa. Przesyłka

         ocenzurowana z numerem kontrolera 1691 i ofrankowana rzadko spotykanym

         zestawem znaczków to znaczy znaczkiem Fi.364 oraz Fi. 371. o łącznej frankaturze

         3,00zł zgodnej z taryfą. Znaczek Fi. 371 wykonany przez znanego już wcześniej

\         projektanta J. Wilczyka wydano z okazji I Kongresu Pracowników P,i T.

                       Znaczek nie przyniósł splendoru projektantowi bowiem odwrócił „strony

         świata”i rysunek jest zgodny z rzeczywistością jeśli znaczek ogląda się w lustrze,

         a poza tym jest błąd w herbie Poznania. Najciekawsze jest to, że przesyłka została

         ofrankowana znaczkiem Fi.371 po terminie jego ważności obiegowej, który upłynął

1. 06.1945roku i przeszła drogę pocztową. Znaczek Fi.371 jest także ewenementem

z tego powodu, że dopłata na rzecz Związku Zawodowego Pracowników Pocztowych i Telekomunikacyjnych przewyższała pięciokrotnie nominał znaczka.

                        W kolejnej części naszej serii zaprezentujemy przesyłki ofrankowane kolejnymi znaczkami z opisywanej serii, w tym znaczkiem za 5,00 zł wydanym w nakładzie zaledwie 200 tyś. szt.

                                                                                                                 Jerzy Duda

                                                                                                     Administrator Piotr

TRZY STYCZNIOWE DATY WAŻNE DLA POLSKICH I KRAKOWSKICH KOLEKCJONERÓW ZNACZKÓW POCZTOWYCH

Szczegóły

Opublikowano: środa, 29, grudzień 2021 08:53

TRZY STYCZNIOWE DATY WAŻNE DLA POLSKICH

I KRAKOWSKICH KOLEKCJONERÓW ZNACZKÓW POCZTOWYCH

            Dnia 6 styczniu 2022 roku kolekcjonerzy znaczków pocztowych będą obchodzić 129 rocznicę utworzenia pierwszego polskiego Klubu Filatelistów w Krakowie, który to dzień stał się od 1991 roku świętem zwanym „Dniem Filatelisty”. Ale styczeń roku 2022 to także dwie inne ważne dla filatelistów daty, a mianowicie; 156 rocznica urodzin i 101 rocznica śmierci Maksymiliana Mikołaja Urbańskiego „ właściciela sklepu i wytwórni piernikarskiej, który całą jednak duszę poświęcił kolekcjonerstwu i to najbogatszej jego części; filatelistyce”- jak napisano w nekrologu drukowanym w czasopiśmie „Filatelista Polski” nr 1-2 ze stycznia 1921 roku.

Powołanie Klubu Filatelistów w Krakowie, pięćdziesiąt trzy lata po wprowadzeniu do obiegu pocztowego pierwszego znaczka i trzydzieści trzy lata po ukazaniu się pierwszego polskiego znaczka, stanowiło milowy krok w rozwoju i upowszechnieniu w Krakowie i okolicach, najbardziej demokratycznego kolekcjonerstwa za jakie uważa się filatelistykę. Było również potwierdzeniem włączenia polskich kolekcjonerów w działalność europejskich stowarzyszeń filatelistycznych i w krąg międzynarodowego środowiska kolekcjonerów.

Spiritus movens całego przedsięwzięcia był Maksymilian Mikołaj Urbański urodzony dnia 01.01.1866 roku -wg danych Zarządu Cmentarzy Komunalnych w Krakowie - (w innych źródłach podano datę 6 grudnia 1865 roku), znany w Krakowie właściciel wytwórni pierników, który w 1890 roku, w wieku 25 lat, w swoim sklepie zorganizował „Krakowski Bazar Marek Pocztowych i Stempli” oferujący interesujący, nawet z dzisiejszego punktu widzenia, zestaw walorów filatelistycznych z całego świata. Wiadomo, że dysponował lokalem w kamienicy znajdującej się na rogu ulic Brackiej i Franciszkańskiej i dysponował również lokalem przy ulicy św. Tomasza 15. Znaczki, stemple i „całości pocztowe” reklamował w witrynie swojego sklepu, a od 1894 roku również w pierwszym w języku polskim periodyku filatelistycznym „Polski Filatelista”, którego był wydawcą i redaktorem. W inseracie informował, że w „Bazarze” odbywała się; sprzedaż, zamiana, kupno, pośrednictwo: hurtem i częściowo. Na składzie stale wybór marek od pospolitych do najrzadszych, stempli, całości poczt. (Ganzsachen), szeregów marek ( Satze), albumów od 6 ct. – 80 złr. Wyłączna ajencya gazet, dzieł i katalogów filatelistycznych - !! 1000 marek mięszanych 20 ct !!Albumy Baumbacha bez doliczenia porta i cła.

Zorganizowanie „Bazaru”, ze sprzedażą, zamianą marek z całego świata, a także rzeczy związanych z kolekcjonerstwem takich jak albumy, katalogi itp. musiało być poprzedzone rozpoznaniem handlowym i zapotrzebowaniem na reklamowane materiały. Musiały zatem istnieć odpowiednie warunki, a przede wszystkim musieli być zbieracze, kolekcjonerzy i osoby zainteresowane markami, jak dawniej nazywano znaczki pocztowe. Wielu światlejszych i majętniejszych Obywateli Krakowa i Galicji wiedziało sporo o zorganizowanym ruchu filatelistycznym w Monarchii Austro – Węgierskiej, w której pierwszy znaczek emitowano w 1850 roku. Na terenie Galicji dostępne były czasopisma filatelistyczne w języku niemieckim, a od 1892 roku również katalog znaczków świata Braci Senf wydawany corocznie w Lipsku. Były także sklepy oferujące znaczki w wielu miastach monarchii. W ówczesnej prasie informowano o wystawach filatelistycznych, drukowano inseraty kupców filatelistycznych, a nawet informacje o aukcjach na których oferowano znaczki pocztowe. Niektóre sklepy z artykułami papierniczymi oferowały zestawy znaczków, a także pojedyncze sztuki oraz albumy do przechowywania znaczków. Można zatem przypuszczać, że istniało już pewne środowisko kolekcjonerów zajmujących się zbieraniem marek, a zatem była podstawa do zorganizowania klubu lub stowarzyszenia

Powołanie Klubu Filatelistów wymagało przygotowania odpowiednich dokumentów, a przede wszystkim statutu, który musiał być oficjalnie zatwierdzony przez ówczesne władze. Po opracowaniu projektu statutu, informację o powołania klubu, przekazano do prasy. Informacja ukazała się w poczytnym krakowskim dzienniku „Czas” nr 300 z dnia 31 grudnia 1892 roku. W informacji znalazło się także zaproszenie do udziału w pierwszym zebraniu organizacyjnym wyznaczonym na dzień 6 stycznia 1893 roku. Zebranie odbyło się w lokalu przy ulicy Stolarskiej 15 I piętro. Informacja o zebraniu wraz z apelem o wstępowanie w szeregi nowego stowarzyszenia podpisana przez reprezentującego stowarzyszenie Wiktora Płaczka z Krakowa ukazała się w piśmie „Nowa Reforma” z dnia 14 stycznia 1893 roku. Oficjalną zgodę, wyrażona przez c. k. Namiestnictwo we Lwowie w postaci oddzielnego reskryptu nr 13. 227/93, Klub otrzymał dnia 18 lutego 1893 roku.

W pierwszych dwóch latach działalności, dokonano wyboru nowych władz z przewodniczącym Stanisławem Skąpskim, powołano specjalną Sekcje Wymiany prowadzona przez Józefa Hechtera, a przede wszystkim podjęto się wydawania pierwszego w języku polskim periodyku filatelistycznego „Polski Filatelista”, którego inicjatorem i redaktorem był Maksymilian Mikołaj Urbański. Pierwszy numer czasopisma, które miało podtytuł „Miesięcznik poświęcony wyłącznie umiejętności marek, całości pocztowych i stempli” ukazał się w kwietniu 1894 roku., nakładem Pierwszego Polskiego Klubu Filatelistów w Krakowie, czcionkami drukarni A. Słomskiego i sp. w Krakowie.

Maksymilian Mikołaj Urbański był autorem wielu artykułów na temat filatelistyki, prowadził bogatą korespondencję z kolekcjonerami europejskimi, kolekcjonował również ilustrowane karty pocztowe. Prezentacja kart, na Pierwszej Słowiańskiej Wystawie Ilustrowanych Kart Pocztowych zorganizowanej w Krakowie w 1899 roku, przyniosła mu wyróżnienie w postaci złotego medalu. Jako jeden z pierwszych prowadził badania znaczków pod kątem ich prawdziwości wobec fałszerstw zalewających rynek filatelistyczny. Dzięki wynikom swych badań piastował godność rzeczoznawcy sądowego. Artykuły Urbańskiego drukowane były w filatelistycznej prasie w Krakowie jak i w czasopiśmie „Filatelista” redagowanym przez Eugeniusza Szczerbana w Rzeszowie. W roku 1920 prowadził wykłady w Muzeum Przemysłowym im. dr. Adriana Baranieckiego w Krakowie z dziedziny filatelistyki. Zmarł w Krakowie 8 stycznia 1921 roku i jest pochowany na cmentarzu Rakowickim (Pas 57, rząd: zach.: miejsce: trzeci od lewej).

O Maksymilianie Mikołaju Urbańskim przypomniano sobie w latach sześćdziesiątych XX wieku podczas przygotowywania jubileuszu 75. rocznicy utworzenia pierwszej polskiej organizacji filatelistów w Krakowie i gromadzenia materiałów do opracowania monografii ruchu filatelistycznego w Polsce. W publikacji „Krakowski ruch filatelistyczny 1893-1968” znalazło się sporo informacji na temat M. M. Urbańskiego i jego działalności. Później został uhonorowany walorami filatelistycznymi w postaci: kartki okolicznościowej wydanej w 1993 roku przez Pocztę Polską w Krakowie (fot. 1), również całostki wydanej przez Pocztę Polską z okazji   Światowej Wystawy Filatelistycznej „Polska 93” (fot. 2) i kartki okolicznościowej wydanej z inspiracji Jana Malika z serii „Luminarze Krakowskiej Szkoły Filatelistycznej” (fot. 3). Małopolski Okręg PZF wydał okolicznościową kartkę pocztową z okazji 125 rocznicy założenia Klubu Filatelistów w Krakowie (fot.4). Do ciekawostek zaliczyć trzeba kopertę przesyłki listowej przesłanej z Warszawy na adres M.M. Urbańskiego z 18. XI. 1894 roku (fot.5).

(fot. 1)

(fot. 2)

(fot. 3)

(fot. 4)

(fot. 5)

Dzień 6 stycznia, w którym zainicjowano w Krakowie powstanie pierwszego Polskiego Klubu Filatelistów, obchodzony jest w Polsce od 1991 roku jako Dzień Filatelisty. Wcześniej świętem kolekcjonerów znaczków pocztowych był „Dzień Znaczka” obchodzony w latach 1950 –1990 w dniu 9 października. Warto w tym miejscu odnieść się do nazewnictwa święta. Przede wszystkim na ziemiach polskich pod zaborami, przede wszystkim w Galicji, używano wymiennie nazwy; znaczek pocztowy i marka z tym, ze w powszechnym użyciu był wyraz „marka”. Stąd w okresie II Rzeczypospolitej zbierających znaczki pocztowe nazywano „markolubami,” klasery (albumy) to „markowniki”, a wiedzę na temat znaczków określano markoznawstwem. W 1898 roku w Krakowie powstało drugie stowarzyszenie filatelistyczne nazwane Związek Polskich Zbieraczy Znaczków Pocztowych. W statucie stowarzyszenia używano zarówno określenia „znaczek pocztowy”, „filatelistyka” jak i „markoznawstwo”. Już wtedy określenia „filatelista” i „filatelistyka” wywoływały dyskusje. Utworzony w 1864 roku przez kolekcjonera francuskiego nazwiskiem A. Herpin neologizm philatelie (spolszczony- filatelia także filatelistyka) składa się z dwóch wyrazów greckich Philos i Ateleia. Philos tłumaczy się jako przyjaźń. To również rodzaj miłości uważanej za odpowiednik miłości platonicznej. Natomiast ateleia oznaczało w starożytnej Grecji zwolnienie od świadczeń na rzecz państwa, przede wszystkim od płacenia podatków. Prawo takie nadawano głównie cudzoziemcom. Połączenie obu wyrazów przez M. Herpin i nadanie mu znaczenia „miłości do znaczków” trudno bezkrytycznie uznać za szczęśliwe. Nie jest to tylko moje zdanie. O tym, ze termin (philatelie) „nie jest zbyt szczęśliwy” pisał już Stanisław Mikstein w latach 50. XX wieku. Mimo tego neologizm zyskał prawo obywatelstwa i używany jest do dzisiaj. Wydaje się jednak, ze zmiany które współcześnie następują w kolekcjonerstwie „wyrobów” pocztowych jak i samych „wyrobów” pocztowych należałoby podjąć dyskusję na temat nazewnictwa tego kolekcjonerstwa. Przed podjęciem dyskusji środowiskowej, będąc od dłuższego czasu zainteresowany znakami pocztowymi uznałem że jednak bliższe mi jest określenie – markolub niż filatelista. Na ten temat zabierałem głos również w polskiej prasie „filatelistycznej”.

Jerzy Duda

 Administrator Piotr