TADEUSZA KOŚCIUSZKO I BITWA WARSZAWSKA NA KOPERCIE Z URUGWAJU Z 1950 ROKU.

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 10, sierpień 2020 09:05

                   TADEUSZA KOŚCIUSZKO I   BITWA WARSZAWSKA

                           NA KOPERCIE Z URUGWAJU Z 1950 ROKU.

            Na początek kilka informacji o moim kolekcjonerskim zainteresowaniu postacią Tadeusza Kościuszki. Pierwsze, zapamiętane przeze mnie wiadomości o Nim pochodzą z okresu szkoły średniej i lekcji historii, ale zainteresowanie życiem i działalnością Naczelnika przypadło na lata studiów w Krakowie i wiążą się zarówno z „Kopcem Kościuszki” jak i profesorami Politechniki Krakowskiej. Były to lata 1959 – 1965. Kopiec Kościuszki jak i jego okolice był miejscem dosyć częstych wypraw studenckich w celach rekreacyjnych rzadziej hołdowniczych, a niektórzy profesorowie wspominali inżyniera Kościuszkę z różnych okazji np. kiedy sprawy dotyczyły fortyfikacji czy inżynierii wojskowej. Były również przypadki wykorzystywania nazwiska Naczelnika podczas rozwiązywania krzyżówek w trakcie egzaminu ustnego. Dobre, dawne czasy.

Zdarzył się również humorystyczny akcent w utrwaleniu pamięci nazwiska Kościuszko. Od 1962 roku udzielałem się aktorsko w powstałej w tym roku na uczelni   grupie kabaretowej o nazwie „Pif Paf”. Pierwszym programem zespołu był „Wieczór fraszki polskiej dość bujnie muzyką ilustrowany”. Pośród recytowanych przeze mnie fraszek była także fraszka o Kościuszce autorstwa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego pod tytułem Na pewnego Polaka. :

                             „Patrz Kościuszko, na nas z nieba”

                               Raz Polak skandował,

                               I popatrzył nań Kościuszko

                               I się zwymiotował.

         Po ukończeniu studiów pracowałem poza Krakowem. Do Krakowa wróciłem z Rodziną w 1972 roku. Trzy lata po moim powrocie do Krakowa, senat akademicki Politechniki Krakowskiej pod przewodnictwem rektora prof. Bolesława Kordasa, na pierwszym posiedzeniu roku akademickiego 1975/76 powziął uchwałę o nadaniu uczelni imienia Tadeusza Kościuszki. Zrealizowany został w ten sposób wniosek profesora Stanisława Weissa złożony w 1975 roku do Senatu Politechniki Krakowskiej   Nadanie uczelni imienia Tadeusza Kościuszki wiązało się z uroczystościami jubileuszu 30 rocznicy jej utworzenia. Podczas lektury jednej z publikacji o tematyce kościuszkowskiej nastąpiło „odkrycie”, które skierowało moją uwagę na znaki pocztowe. Wiązało się ono z datą zwieńczenia Kopca Kościuszki granitowym głazem pochodzącym z okolic Zakopanego, na którym wyryto napis „Kościuszce”. Nastąpiło to w roku 1860 za zgodą cesarza Franciszka Józefa I. A jak filatelistom wiadomo w roku 1860 ukazał się pierwszy polski znaczek pocztowy figurujący w polskich i europejskich katalogach znaczków pocztowych jako Polska nr 1.

            Z latami rosła powoli moja kolekcja znaków pocztowych, widokówek, literatury, a tym samym rosło moje zainteresowanie życiem i działalnością Tadeusza Kościuszki. Oczywiście to wszystko w ramach zainteresowań kolekcjonerskich. Wśród posiadanych materiałów i walorów znajduje się wiele ciekawostek, a wśród nich koperta przesyłki poleconej z Urugwaju (fot.1).

            Koperta przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erką w postaci naklejki w kolorze jasnoróżowym z kolejnym wydrukowanym numerem przesyłki . Koperta o wymiarach 230 x 150 mm jest wykonana z bardzo cienkiego papieru z poddrukiem w kolorze jasnoniebieskim.

           Przesyłka listowa była wysłana z Montewideo do Nowego Jorku w (?) sierpniu 1950 roku. Do adresata dotarła 29.08. 1950 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Koperta ofrankowana jest pięcioma znaczkami ( Mi. 551,587,614).

            Na awersie koperty znajdują się napisy w dwóch grupach oraz odbitki portretów dwóch osób w polach zamkniętych konturami schematycznie potraktowanych granic dwóch państw. Po lewej stronie jest obrys granic Urugwaju, a w polu portret generała Jose G. Artigas`a ( 1764 – 1850). Przylega do niego obrys granic II Rzeczypospolitej z oznaczeniem dwóch miast Lwowa i Wilna, a w polu znajduje się portret Naczelnika Tadeusza Kościuszki. Nad rysunkiem kursywą zapisane są dwa wybrane hasła: Artigas: Ludzie rodzą się wolni, a pod spodem cytat z Kościuszki: Ludzie wolni są braćmi.

            Tekst po lewej stronie koperty w wolnym tłumaczeniu brzmi: Wspólny głos Polonii w Urugwaju w setną rocznicę śmierci gen. Artigas i w dniu solidarności z polskimi żołnierzami w XXX rocznicę cudownego zwycięstwa nad Wisłą (15 VIII 1920) ratującego Warszawę i Europę od pierwszej bolszewickiej inwazji.

Montewideo 15 sierpnia i 23 września 1950 roku. Plac Wolności 1157.

            Tekst po prawej stronie w wolnym tłumaczeniu:

Generał Jose G. Artigas ( 1764 – 1850) bohater narodowy Urugwaju, obrońca wolnych ludzi i Tadeusz Kościuszko wódz i bohater narodu polskiego i amerykańskiego (1746 – 1817) bojownik „za waszą i naszą wolność”, obydwaj skromni , walczący o niezależność swoich ojczyzn przeciwko najeźdźcom, rekrutując swoich żołnierzy wśród wędrownych, bezdomnych wieśniaków uzbrajając ich w podstawowe narzędzia do szycia, cięcia i kosy oraz broń zdobytą w bitwie pod Las Piedras i Racławicami, żądając reformy rolnej i socjalnej, praw łagodzących nierówności klasowe.......

            Ta paralela pokazuje podobieństwo działań obu bohaterów, których idee demokracji, pragnienie wolności są wartościami dla Urugwaju i Polski.

            Tyle o kopercie.

Jose Gervasio Artigas był bojownikiem o wolność Urugwaju. Walkę rozpoczął w 1811 roku. W 1815 założył w głębi kraju państwo „Wolne państwo wschodnich prowincji”, które nie zostało uznane, a Urugwaj został anektowany przez Portugalczyków i przyłączony do Brazylii. W 1825 roku państwo odzyskało niepodległość. Ze spornego terytorium utworzono w 1830 roku Wschodnia Republikę Urugwaju. Pod koniec XIX wieku nastąpił szybki rozwój gospodarczy.

            Pierwsi Polacy przybyli do Urugwaju w XIX wieku po Powstaniu Styczniowym. W okresie międzywojennym przybyło ok. 8 tysięcy   Polaków głównie robotników. Obecnie w Urugwaju mieszka ok. 10-15 tysięcy Polaków. W 1927 roku powstały pierwsze organizacje polonijne. Są to Towarzystwo Polskie im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Zjednoczone Towarzystwo Polskie oraz Polska Misja Katolicka.

            Jak się okazuje, koperta bogata w informacje pozapocztowe ma dla kolekcjonera „kościuszkianów” dużą wartość, a równocześnie jest walorem bardzo aktualnym obecnie ponieważ tekst znajdujący się na kopercie odnosi się także obchodów kolejnej rocznicy Bitwy Warszawskiej która przypada 15 sierpnia 2020 roku.

                                                                                                  Jerzy Duda