WIELKANOC NA POLSKICH ZNACZKACH POCZTOWYCH Cz.1

Szczegóły

Opublikowano: wtorek, 08, kwiecień 2025 10:50

   idą Święta, idą Święta, idą Święta, idą Święta

WIELKANOC

NA POLSKICH ZNACZKACH POCZTOWYCH

Cz.1

                       Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem chrześcijańskim

           upamiętniającym zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Jest świętem ruchomym obchodzonym

           w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca. Taka zasada została przyjęta

           w 325 roku podczas Soboru Nicejskiego i zaakceptowana przez wszystkie kościoły

           chrześcijańskie wyznające Nicejskie Credo. Na tydzień przed Wielkanocą jest Niedziela

           Palmowa, która w 2025 roku wypada 13 kwietnia i która rozpoczyna Wielki Tydzień.

           W Wielki Czwartek odprawiana jest msza zwaną Krzyżma, kończąca czterdziestodniowy post

           W Wielki Piątek jest nabożeństwo wielkopostne o charakterze adoracyjnym , Droga krzyżowa

           (via crucis). Niedziela Wielkanocna rozpoczyna się od porannej mszy rezurekcyjnej.(z

           łąc. resurrectio zmartwychwstanie). Uroczystości trzydniowe stanowią Triduum Paschalne.

           W Niedzielę Wielkanocną papież udziela błogosławieństwa Urbi et Orbi(Miastu i Światu).

           Poniedziałek Wielkanocny nie ma specjalnego znaczenia w liturgii Kościoła, ma natomiast

           bogatą obrzędowość ludową.

                             Wielkanoc, (ang.Easter, fran. Paques, niem.Ostern, hiszp. Pascua) i poprzedzające

           wydarzenia, opisane w Biblii, były, od najdawniejszych wieków, inspiracją dla twórców,

           szczególnie miniaturzystów, grafików, malarzy i rzeźbiarzy. Tematy związane z Wielkanocą

           podejmowali malarze tej miary co Giotto di Bondone, Leonardo da Vinci, El Greco, Rafael

           Santi, Peter Paul Rubens, Albrecht Durer, znany głównie z miedziorytów i drzeworytów,

           Michał Anioł, a w Polsce m.in. Szymon Czechowicz Jan Matejko, Jacek Malczewski, Józef

           Mehoffer czy Jan Styka. Na przełomie XIX i XX wieku rozpoczęto wydawanie pocztówek do

           produkcji których wykorzystywano dzieła Mistrzów, a także wykorzystywano prace

          współczesnych artystów wzbogacające temat wielkanocny. Tematyka wielkanocna miała duże

           powodzenie u kolekcjonerów pocztówek. Nadszedł również czas na emitowanie znaczków

           pocztowych, na których projektanci wprowadzali temat Wielkanocy. Były to późne lata

           sześćdziesiąte XX wieku, a na znaczkach pojawiały się głównie ilustracje będące kopiami lub

           fragmentami dzieł dawnych mistrzów. Poczta Polska emisję znaczków o tematyce wielkanocnej

           rozpoczęła w 1995 roku od wydania czteroznaczkowej serii z ilustracjami pisanek czyli jajek

           barwionych, malowanych, ozdabianych przez wydrapywanie, oklejanych itp. w polskiej tradycji

           ludowej. Są one, w polskiej tradycji ludowej, trwałym symbolem Świąt Wielkanocnych, mało

           znanym na świecie, a w Polsce najbardziej rozpoznawalnym i wyrazistym. Można się

         dopatrywać   początku wydawania znaczków nieco wcześniej bowiem w 1977 roku , ukazał się

         znaczek, jeden z serii „Polskie zwyczaje ludowe”, przedstawiający scenę śmigusa – dyngusa,

         ale jest to efemeryda, a temat wielkanocny został bez kontynuacji.

                 Od 1995 roku projektantki i projektanci walorów wykorzystywali powszechnie znane symbole wielkanocne,

dzieła sztuki,

również ludowej, prezentowali na znaczkach pisanki, ludowe obrzędy uzyskując interesujące efekty

i wzbudzając zainteresowanie kolekcjonerów.

Warto przed zbliżającą się w roku 2025 Wielką Nocą zrobić chociaż krótki przegląd wydań

z możliwie krótkim opisem treści znaczka, dla spopularyzowania tego niezwykle ciekawego

i barwnego kolekcjonerstwa.

               13 marca 1995 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu czteroznaczkową serię pod

tytułem „Pisanki polskie” (Fi.3378 – 3381). Każdy ze znaczków przedstawia pisanki o zdobieniu

charakterystycznym dla danego regionu. (fot.1).

                   Na znaczkach są pisanki ze Śląska Opolskiego; z Podlasia; pisanki Opoczyńskie oraz pisanki Kurpiowskie.

Jeśli zatem przyjmiemy wspomniany rok, za początek emisji

o tematyce Wielkanocnej, realizowanej przez Pocztę Polską w Trzeciej Rzeczypospolitej,

to w obecnym roku obchodzimy skromny jubileusz 30- lecia tych wydań.

                           Kolejna seria znaczków ukazała się dopiero w 1997 roku. I to ona została uznana

         przez autorów Katalogu polskich znaków pocztowych Fischera, za początek wydań

         wielkanocnych wprowadzanych przez Pocztę Polską. Jest to czteroznaczkowa seria

         zatytułowaną „Wielkanoc” (Fi. 3488-3491) (fot.2).

         Projektantka znaczków M. Dziekańska sprowadziła Wielkanoc do tradycyjnych i

         powszechnie znanych obrzędów ludowych. Przejrzyste i udane graficznie rysunki

        przedstawiają sceny: a) para z palmami do święcenia; b) malowanie pisanek, c) święcenie

         pokarmów i d) śmigusa dyngusa. Atrakcyjności dodają postacie rysowane w strojach

         regionalnych.              

                           Od roku 1998 Poczta Polska kontynuowała   wydania o tematyce wielkanocnej

           Dwa znaczki projektu Andrzeja . Pągowskiego (Fi. 3551-3552)(fot.3)

             symbolizują zmartwychwstanie, z postacią wyłaniającą się z blasku poświaty oraz

             kompozycji złożonej z Krzyża i baranka z czerwoną chorągiewką nawiązujących do

             tajemnicy zmartwychwstania i będących symbolem zwycięstwa Chrystusa nad grzechem

             i śmiercią .

                             Od pierwszych dni roku 1999 na całym świecie rósł niepokój bowiem kończyło się

             kolejne tysiąclecie, a z nim powstawały katastroficzne wizje końca świata. Rozpowszechniano

             mrożące krew w żyłach przepowiednie o nadchodzących wydarzeniach, siejących

             spustoszenia w każdym zakątku świata, kosmicznej katastrofie i upadku cywilizacji.

             W takich niepewnych czasach, 5 marca 1999 roku Poczta Polska wprowadziła do obrotu

             czteroznaczkową serię (Fi.3600-3603) oraz wydała dwie koperty FDC na których

             zaprezentowano sceny z Pasji Chrystusa (fot.4 a,b).

             Są to dzieła malarskie z XIV wieku, w tym fragmenty Poliptyku Grudziądzkiego oraz obraz

             nieznanego malarza małopolskiego z XIV wieku. Na pierwszej kopercie FDC (a) znajdują się

             dwa znaczki przedstawiające „Modlitwę w Ogrójcu” i „Podniesienie krzyża” z Poliptyku

             Grudziądzkiego. Jest to późnogotycka malowana nastawa   ołtarzowa, na którą składają się

             obrazy tablicowe, pochodząca z kaplicy zamku krzyżackiego z Grudziądza. Obecnie znajduje

             się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Ilustracja na kopercie przedstawia obraz malarza

             gdańskiego z ok. 1500 roku zatytułowany „Wjazd Chrystusa do Jerozolimy”. Na drugiej

             kopercie (b) znajdują się również dwa znaczki z których pierwszy jest reprodukcją obrazu

             nieznanego XIV wiecznego malarza małopolskiego, „Pieta z Tubądzina”. Drugi znaczek to

             reprodukcja kolejnego fragmentu Poliptyku Grudziądzkiego „Zmartwychwstanie”. Ilustracja

             na kopercie to reprodukcja obrazu Colijn (Colyn) de Cotera, niderlandzkiego malarza

             renesansowego działającego w Brukseli i Antwerpii, z ok. 1500 roku zatytułowanego

           „Ostatnia Wieczerza”. Jest to jedna z tablic Ołtarza Ukrzyżowania z Pruszcza Gdańskiego.  

             Napis Wielkanoc znajduje się na ilustracjach kopert FDC oraz na okolicznościowym

           datowniku przedstawiającym ukrzyżowanego Chrystusa w otoczeniu dwóch Marii.

                             Rok 2000 to był Wielki Jubileusz wejścia Kościoła katolickiego w III tysiąclecie ,

             zainicjowany przez św. Jana Pawła II. Jubileusz trwał od 24 grudnia 1999 roku do 6 stycznia

             2001 roku. Poczta Polska 24 marca 2000 roku wydała dwa znaczki projektu Agnieszki .

             Sobczyńskiej, na którym znalazł się rysunek Chrystusa w grobie oraz Chrystusa jako

             Pantokratora.(Fi.3663-3664) (fot. 5)

             Chrystus przedstawiony jest w pozycji siedzącej, na tronie z otwartym Pismem Świętym

             w lewej dłoni i uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa. Oba znaczki mają napis

           „Wyznajemy Twoje zmartwychwstanie”. Wydano także kopertę FDC na której znalazł się

             rysunek baranka powtórzony na okolicznościowym datowniku.

                             Rok później Poczta Polska wydała dwa znaczki, wprowadzone do obiegu

           pocztowego 16.3.2001 roku, zaprojektowane, przez znanego ilustratora książek Macieja

           Jędrysika, w konwencji średniowiecznego witrażu (Fi. 3733-3734)(fot.6).

             Na znaczkach znalazły się rysunki przedstawiające scenę przybycia trzech niewiast do grobu

           zmartwychwstałego Chrystusa oraz zmartwychwstały Jezus Chrystus w otoczeniu

           apostołów. Ilustracje kopert FDC stanowią fragmenty odpowiednich zapisów z Nowego

            Testamentu.

                             W 2002 roku dwa znaczki wydane przez Pocztę Polską z okazji Świąt

           Wielkanocnych wzbudziły dość powszechne zainteresowanie, zarówno ze względu na

           wymiary, znacznie większe niż wcześniej wydanych znaczków, oraz na tematy obu znaczków.

           Na jednym znaczku znalazł się rysunek fragmentu bogato zdobionej palmy wielkanocnej, a na

           drugim stado żółciutkich kurcząt (Fi. 3808-3809). Na kopercie FDC rysunek przedstawiał

           przekrojone jajko ugotowane na twardo.(fot.7).

                             W Niedzielę Palmową wierni radośnie witają gałązkami palmowymi Chrystusa Króla

             tak jak to było podczas wjazdu do Jerozolimy. Powiewając gałązkami palmowymi i wołając

           „Hosanna” oddawały hołd Zbawicielowi. Gałązki palm – powiada św. Augustyn – są znakami

             uwielbienia, które głoszą zwycięstwo, gdyż Pan miał pokonać śmierć mocą swej śmierci, a

             przez zdobycz wojenną , która przypadła mu w udziale, gdy zawisł na krzyżu, zatriumfować nad

           szatanem, Księciem śmierci. Zwyczaj święcenia zielonych gałązek wprowadzono do liturgii

           kościelnej w XI wieku. Tradycja budowy palm wielkanocnych jest żywa i przerodziła się w

           konkursy na najwyższą i najpiękniejszą palmę. Konkursy odbywające się np. w Lipnicy

           Murowej od 1958 roku czy w Rabce Zdroju mają już swoją historie i przyciągają ,corocznie

           tłumy widzów.

                                W 2003 roku Poczta Polska na Święta Wielkanocne wydała dwa znaczki,

           wprowadzone do obiegu 28 marca. Na obu znaczkach przedstawiono rzeźby ludowe. Są to:

           Chrystus Frasobliwy i Chrystus Zmartwychwstały z chorągwią (Fi. 3893-3894) (fot.8)

             W ikonografii chrześcijańskiej Chrystus Frasobliwy przedstawiany jest w pozycji siedzącej,

             z podpartą głowa i koroną cierniową. Na kopercie FDC podkreślona został ludowość rzeźb

             rysunkiem wiejskiej chaty krytej słomą.

                               W kolejnych pięciu   latach, to jest od 2004 do 2008 roku, nastąpiły emisjach

           znaczków zmiany. Przede wszystkim w latach 2004-2006 nastąpiło zmniejszenie

           rozmiaru znaczków wydawanych z okazji Świąt Wielkanocnych. Tematy znaczków są bardziej

           skierowane na młodego człowieka, bowiem są ilustracjami przedstawiającymi zabawki

           używane zarówno do święconego jak i do umajenia stołu na którym podano świąteczne

           śniadanie. Projektantki i projektanci tematykę wielkanocną postanowili potraktować

         symbolicznie, na ludowo, nieco infantylnie, ale atrakcyjnie pod względem graficznym.

                           W 2004 roku, znany polski grafik Tomasz Bogusławski zaprojektował dwa znaczki

           (Fi.3949-3450) (fot. 9)

           Na znaczkach znalazły się fotograficznie potraktowane widoki baranków; jednego

           wykonanego z piernika, a drugiego z cukru. Oba baranki robią wrażenie odpustowych.

                             Rok później, w 2005 roku, Poczta Polska wprowadziła dwa znaczki wielkanocne

           projektu Agnieszki Sobczyńskiej (Fi. 4021-4022) (fot.10).

           Są to rysunki kurczaka i zająca ukrywających się w bukietach tulipanów, które mogą pobudzić

           dziecięcą wyobraźni, chociaż niekoniecznie odnieść się do Świąt Wielkanocnych

                             Kolejne znaczki w kolejnym roku to jest w 2006, są już znacznie lepiej osadzone

         w temacie wielkanocnym bowiem na jednym znaczku widać malarsko potraktowane panny

         w strojach ludowych niosące wielkanocne palmy, a na drugim znaczku scenę ze śmigusa –

         dyngusa z widokiem kaskady wody wylewanej zapewne na przyłapana „ofiarę

         Fi. 4086-4087) (fot.11)

       A to że są to zabawy ludowe, projektantka Agnieszka Sancewicz potwierdziła na kopercie FDC

       rysunkiem wiejskiej chaty krytej słomą z przydomowym ogródkiem z malwami.

                          W 2007 roku Poczta Polska wróciła do nieco większego wymiaru znaczków i

       wyemitowała dwa znaczki wielkanocne z fotografiami wyrobów polskiego rękodzieła

       artystycznego w postaci zabawek przedstawiających kurę i baranka (Fi. 4151- 4152).

         Przedmioty rękodzielnicze były wyrabiane z drewna, mosiądzu, skóry, wikliny, słomy itp. i

         sprzedawane głównie w sklepach dawnej firmy CEPELIA. Na znaczkach pokazany jest kura

         wykonana z pisanki być może zrobionej z drewna oraz baranek wykonany prawdopodobnie

         z wiórów drewnianych. Oba znaczki uzupełnione są fotografią świątecznego zestawu; pisanki

         i palemka na kopercie FDC (fot. 12)

                     W roku 2008 Poczta Polska wprowadziła do obiegu dwa znaczki zaprojektowane przez

           M. Dąbrowską przedstawiające pisanki (Fi.4200-4201)(fot.13)

               Znaczki ułożone obok siebie robią wrażenie fragmentu większej całości, jakiejś tacy

                przykrytej gustowną serwetą, na której ułożono wiele pisanek o różnorodnych zdobieniach.

               Na znaczkach widocznych jest sześć pisanek, z czego trzy tylko fragmentarycznie.

                               W 2009 roku Wielkanoc przypadała 12 kwietnia (niedziela) i 13 kwietnia

               (poniedziałek). Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczki o tematyce wielkanocnej

             1 kwietnia w dzień znany jako Prima Aprilis. Malkontenci narzekali, że to zbyt późno bo

               trzeba było się spieszyć z wysyłką życzeń świątecznych. A na znaczkach zaprezentowano

             dwa wybitne dzieła malarza określanego mianem geniusza baroku.(Fi. 4267-4268) (fot.14).

               Autorem dzieł był Szymon Czechowicz (1689-1775). Urodzony w Krakowie przez 20 lat

               pozostawał w Rzymie studiując od 1710 roku w słynnej Akademii św. Łukasza. Po powrocie

               w 1730 roku do kraju zyskał wyjątkową renomę. Malował na zamówienia Możnowładców,

               biskupów i zakonów, a prace wykorzystywano do wystroju kościołów. Zaprezenytowane na

               znaczkach dzieła to „Zmartwychwstanie” pochodzące z 1758 roku i „Złożenie do grobu”

             malowane przed 1731 roku.

                                Poczta Polska wydała także folder, który zawiera kopertę o wymiarach

               230x160 mm oraz składaną kartkę z życzeniami na okładce, a wewnątrz znaczki oraz

               kopertę FDC (fot.15).

   cdn.

                                                                                                                                     Jerzy Duda

                                                                                                                       Administrator Piotr

O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 9.

Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 27, marzec 2025 11:14

O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI

Część 9.

            Pytanie postawione przez jednego z Internautów, w poprzedniej części, pozostaje bez odpowiedzi i bez komentarzy czy krytycznej oceny. Dla porządku przypominamy pytanie : Skoro w nadchodzącym czasi,e Poczta Polska nie przewiduje obrotu przesyłkami czyli zniknie korespondencja, znikną koperty, znikną znaczki służące frankowaniu przesyłek ( bo nalepki i biznesowe gadżety kolekcjonerskie nie są interesujące) to czy Poczta może nadal używać, na określenie instytucji, nazwy „Poczta”. Mamy nadzieję, że w najbliższym czasie będziemy mogli odnieść się do pytania i podjąć dyskusję.

           Nie ukrywamy, że mamy coraz większe problemy z pozyskiwaniem kolejnych walorów do naszego wyjątkowego zbioru, jak również brakuje nam kontaktów z kolejnymi kolekcjonerami od których moglibyśmy uzyskać wsparcie w postaci interesujących nas całości. Z drugiej jednak strony udało nam się zdobyć walory, które sprawiają, że możemy poszerzyć pole poszukiwań i rozbudowywać nasz zbiór, a nawet takie, które nas zaskoczyły czy wręcz zaszokowały. Na fotografiach 1- 10 walory, z których kilka jest niezwykłych.

Fot.1 Koperta nr 16. z fioletowym nadrukiem przy użyciu   stempelka gumowego

         (Fi. t.II. nr 161) zmieniającego wartość całostki i hasłem propagandowym „C,”

           przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erką w postaci odbitki

           pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej drogą powietrzną z Urzędu

          Pocztowego Poznań 2, w dniu 8.7.1954 roku do Londynu. Przesyłka jest dodatkowo

         ofrankowana trzyznaczkową serią wydaną z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet

         (Fi. 701-703) o łącznym nominale znaczków 1,40 zł + 45 groszy. Opłata za przesyłkę

         według taryfy wynosiła 1,40 zł + 35 groszy na przesyłkę lotniczą przy wadze do 5

         gramów.

Fot.2 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej

         wysłanej z Urzędu Pocztowego Bydgoszcz 1, w dniu 1.7.1963 roku, do Szwajcarii.

         Przesyłka jest ofrankowana sześcioznaczkową serią z przywieszkami „Polskie Ziemie

         Północne (III)”(Fi. 1171-1176) o łącznym nominale 3,20 zł. Opłata za przesyłkę według

         taryfy z dnia 26 czerwca 1961 roku wynosiła 2,50 zł. Ofrankowanie wspomnianym

         zestawem znaczków jest raczej rzadkie, bowiem najczęściej w Urzędach Pocztowych

         odrywano znaczki pozostawiając je bez przywieszki.

Fot. 3 Koperta wykonana przez nadawcę, o wymiarach 178 x 125 mm przesyłki listowej,

         prywatnej , zagranicznej, poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym

         numerem wysłanej z Urzędu Pocztowego Nowa Sól, w dniu 2.10.1992 roku do

         Szwajcarii. Przesyłka jest ofrankowana ośmioznaczkową serią wydaną w 1964 roku

         z okazji Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Innsbrucku (Fi. 1309 – 1316).. Seria

         stanowi dekorację koperty bowiem przesyłka była wysłana w okresie galopującej

         inflacji, wobec czego jest opłacona trzema znaczkami (dwa na stronie recto, jeden na

         stronie verso) Fi. 3130 oraz jednym Fi.3233 o łącznym nominale 18000 zł. Opłata za

       przesyłkę według taryfy z dnia 22 kwietnia 1992 roku wynosiła 8 000 zł, a polecenie

       według wcześniejszej taryfy 10 000 zł, łącznie 18 000 zł.

Fot.4 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

         poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej droga

         powietrzną z Urzędu Pocztowego Kraków 53, w dniu 4.7.1988 roku do USA. Przesyłka

         jest ofrankowana sześcioznaczkowa serią znaczków „Chronione zwierzęta

         futerkowe”(Fi.2798- 2803) oraz dodatkowo parką poziomą znaczków Fi. 2992

         naklejoną na stronie verso. Łączny nominał wynosi 129,00 zł. Opłata za przesyłkę

       według taryfy zagranicznej na okres 1.10.1987 – 30.11.1988 wynosiła 125,00 zł przy

       wadze listu 20 gramów.

Fot.5 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

         poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, ekspresowej,

         przesłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Rybnik 1, w dniu 27.11.1981 roku

         do RFN. Przesyłka jest ofrankowana pięcioznaczkową serią (paskiem) „Restytucja

         żubra” (Fi. 2608-2612) o łącznym nominale 32,50 zł. Opłata za przesyłke wedłu taryf

         zagranicznej z okresu 1.01. 1976 –31.1.1982 z opłatą za przewóz pocztą lotniczą

         wynosiła 30,80 zł.  

Fot.6 Koperta jak wyżej (fot.5), przesłana z Urzędu Pocztowego Rybnik 1, w dniu

         14.11.1986 roku do RFN (bez ekspresu i przesyłki lotniczej). Przesyłka jest

         ofrankowana sześcioznaczkową serią „Ptaki- dzikie kaczki” (Fi. 2850-2855) oraz

         znaczkiem Fi. 2590 naklejonym na stronie verso, o łącznym nominale 94,00 zł. Opłata

         za przesyłkę według taryfy wynosiła 80,00 zł.

Fot. 7 Koperta o wymiarach 230 x 165 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, z

       erka w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej z Urzędu Pocztowego

         Kraków 53, w dniu 12.4. 2000 roku, do Niemiec. Przesyłka jest ofrankowana

         czteroznaczkową serią „Polonica” (Fi.3653-3656) oraz znaczkiem Fi.3645 o łącznym

         nominale 7,20 zł. Opłata za przesyłkę o wadze od 50-100 gramów wynosiła 7,20 zł.

            Pośród ostatnich nabytków znalazły się cztery całości pocztowe, które nie tylko wzbudziły zainteresowanie, ale wręcz zaszokowały, szczególnie dwie z nich.

Fot.8 Koperta o wymiarach 166 x 95 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

           poleconej, z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,

         wysłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Sobieszów, w dniu 31.7. 1959 roku,

         do Portugalii. Przesłka jest ofrankowana dwoma seriami znaczków: czteroznaczkowa

         serią „Dyscypliny sportowe” (Fi. 941-944) oraz trzyznaczkową serią „III Zjazd PZPR”

         (Fi 945-947), a także znaczkiem Fi.952, o łącznym nominale 7,50 zł. Adresat otrzymał

         przesyłkę 5.8.1959 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.

Fot.9 Koperta o wymiarach 160 x 110 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

         poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,

         wysłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Poznań 1, w dniu 1.2 1955 roku do

         Francji. Przesyłka jest ofrankowana TRZEMA SERIAMI, w tym: dwuznaczkową

           „II Ogólnopolska Spartakiada” (Fi.721-722), trzyznaczkową „V Konkurs Pianistyczny

           im. Fryderyka Szopena” (Fi.737-739) i sześcioznaczkową „Budowle historyczne”

         (Fi. 715-720) o łącznym nominale 11,75 zł. Adresat otrzymał przesyłkę 9.2.1955 roku o

         czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Opłata za przesyłkę według taryfy

         wynosiła 3,75 zł.

Fot. 10 Koperta przesyłki jak na fot.9, adresowana na ten sam adres, wysłanej z Urzędu

           Pocztowego Poznań 1, w dniu 8.9.1956 roku do Francji. Przesyłka jest ofrankowana

           CZTEREMA SERIAMI, w tym: dwuznaczkową „IX Wyścig Pokoju”(Fi.820-821),

           czteroznaczkową „Turystyka” (Fi.822-825), czteroznaczkową wydania

           prowizorycznego (Fi.826-829) oraz trzyznaczkową „Pomniki Warszawy (Fi. 830-832)

           o łącznym nominale 8,15 zł. Adresat otrzymał przesyłkę w dniu 26.9.1956 roku

o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.

Dwie ostatnie całości pocztowe mogą być przedmiotem szerszej dyskusji zarówno dotyczącej wykorzystania znaczków, w takiej formie jak to zaproponował nadawca, a także o intencji nadawcy. Dla nas obie całości stanowią argument do podkreślenia znaczącej roli prywatnej korespondencji w tworzeniu barwnej historii poczty oraz wystąpienia z propozycją o przygotowanie jakiejś formy pokazu unikatowych całości pocztowych.  

         W uzupełnieniu tej części cyklu prezentujemy walor otrzymany od Kolegi Klubowego, który uważa, ze należy powiększyć liczbę grup, o których pisaliśmy   wcześniej, o walory z okresu stosowania nadruków GROSZY. W tamtym okresie również wykorzystywano do frankowania przesyłek serii znaczków. Przykład podajemy na fot.11.

Fot.11 a, b   Koperta przesyłki prywatnej, filatelistycznej, zagranicznej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 2, w dniu 30.1.1951 roku do USA. Przesyłka jest ofrankowana czteroznaczkową serią wydana z okazji Kongresu Jedności Ruchu Ludowego (Fi. 501-504) z nadrukiem na znaczkach „groszy” znajdującymi się na stronie recto (a)oraz dwoma dwuznaczkowymi seriami wydanymi z okazji Światowego Kongresu Pokoju (Fi.530-531), a także czteroznaczkowym blokiem znaczków Fi.540, dwoma parkami znaczków Fi. 535 i 534 naklejonymi na stronie verso.(b). Nominał znaczków wynosi 6,60 zł. Opłata za przesyłkę przy wadze ok. 40 gramów(?) wynosiła 1,40 + opłata za list lotniczy 4,00 zł. Łącznie 5,40 zł. Przesyłka przeszła, jak widać, odprawę celną.

            Do spraw, o których jest w części dziewiątej, a także we wcześniejszych częściach, wrócimy na miesiąc. Zawieszamy cykl na czas krótki, zwracając się równocześnie do wszystkich oglądających naszą stronę internetową o wszelkie uwagi, sugestie, propozycje, również o konstruktywną krytykę odnoszącą się do zgłaszanych propozycji. O wszelkich zgłoszonych uwagach i krytycznych głosach napiszemy po Świętach Wielkanocnych , wznawiając nasz cykl „O wyjątkowym zbiorze całości”.

                                                                                                                          Jerzy Duda

                                                                                                               Administrator Piotr

.    

O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 8.

Szczegóły

Opublikowano: wtorek, 18, marzec 2025 11:08

O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI

Część 8.

     Siedem części cyklu, poświęciliśmy na prezentacje całości pocztowych czyli kopert prywatnych przesyłek listowych, ofrankowanych kompletem znaczków zaliczanych do serii, lub do dwóch serii, wydanych przez Pocztę Polską . Pokazaliśmy przykłady z okresu; Rzeczpospolitej Polskiej z lat 1918 - 1939, Polski Ludowej od 1944 do 1952 roku, Polski Rzeczpospolitej Ludowej w latach 1952-1989 i Rzeczpospolitej Polskiej od 1990 roku. Daje się zauważyć, że w każdym z wymienionych okresów pojawiało się zainteresowanie użytkowników poczty do frankowania prywatnych przesyłek listowych z wykorzystywaniem wszystkich znaczków stanowiących daną serię. O motywach takiego działania nadawców, niewiele można napisać, ale temat ten będziemy starali się poruszyć przy końcu naszego cyklu. Niewątpliwie wszelkie zmiany polityczne, istotne zmiany taryf i warunków wysyłki przesyłek szczególnie w obrocie zagranicznym, wielkość nakładów znaczków miały znaczenie dla nadawcy, niekoniecznie kolekcjonera, który poszukiwał czegoś nietuzinkowego aby koperta przesyłki była i oryginalna i spełniała potrzeby nadawcy i zapewne odbiorcy.

         Naklejanie na koperty, prywatnych przesyłek listowych ,wszystkich znaczków z serii było znane i stosowane także podczas okupacji niemieckiej ziem polskich w latach 1939-1945. Na terytorium Rzeczypospolitej pomiędzy linią granicy niemiecko-sowieckiej Adolf Hitler utworzył twór administracyjny podporządkowany Rzeszy – Generalne Gubernatorstwo (GG). Utworzono pocztę , od 1.12 1939 roku rozpoczęto wydawanie znaczków i całostek oraz udostępniono ludności usługi pocztowe. Znaczki wydawane w seriach przez pocztę Generalnego Gubernatorstwa były dosyć często wykorzystywane do frankowania prywatnych przesyłek listowych w okresie lat 1940-1944. Przykład takiej całości z Generalnego Gubernatorstwa, z akcentem krakowskim jest pokazany na fot.1

Fot.1 Koperta o wymiarach 205 x 135 mm, przesyłki prywatnej, lokalnej, poleconej z erką

         w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego

         KRAKAU 3 (Kraków 3) w dniu 24.1. 1944 roku do... Krakowa. Przesyłka jest

         ofrankowana pięcioznaczkowa serią przedstawiającą budowle z różnych miast w

       Polsce z wytłoczonym białym niemieckim herbem, wydaną z okazji 3 rocznicy

         NSDAP w Generalnym Gubernatorstwie (Fi. t. II, 105-109). Frankaturę uzupełnia

         znaczek Fi. t.II,116.

            Po agresji Niemiec na Polskę, władze Rzeczypospolitej zostały zmuszone do przeniesienia siedziby poza granice kraju. Wpierw był to Paryż, a od końca czerwca 1940 roku Londyn, na zaproszenie Winstona Churchila. Utworzono Rząd na emigracji, zwany potocznie rządem londyńskim, którego celem była walka z okupantem u boku Anglii i Francji. 15 grudnia 1941 roku Rząd na Emigracji wydał ośmioznaczkową serię przedstawiającą na znaczkach zniszczenia dokonane przez Niemców w Polsce oraz wojsko polskie. Znaczki wydane zostały w Wielkiej Brytanii z napisem Poczta Polska. (Fi. A338- H338). Znaczki znalazły uznanie użytkowników poczty, a serię wykorzystywano dosyć często do frankowania prywatnych przesyłek listowych. Przykład całości prezentujemy

na fot.2.

Fot. 2 Koperta o wymiarach 190x128 mm przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z erką

           w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Agencji

           Pocztowej Polskiej Marynarki Wojennej. Przesyłka jest ofrankowana wszystkimi              

           znaczkami serii Fi. A338-H338). Koperta przesyłki ma charakter pamiątkowy bowiem

           nie posiada odbitki datownika odbiorczego. Jest natomiast potwierdzeniem                  

           zainteresowania użytkowników poczty wykorzystaniem serii znaczków do

           frankowania przesyłki.

             Po raz kolejny Rząd na Emigracji, emitował w 1943 roku, serię znaczków poświęconą polskim siłom zbrojnym walczącym z Niemcami. Seria składa się, podobnie jak poprzednia, z ośmiu znaczków i była dosyć często wykorzystywana do frankowania prywatnych przesyłek listowych. Przykład podajemy na fot.3.

Fot.3 Koperta o wymiarach 230 x 153 mm przesyłki prywatnej, poleconej z erką w postaci

         odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłana z Agencji Pocztowej

         Polskiej Marynarki Wojennej, w dniu 6 IV 1944 roku, do Staffordshire. Adresat

         otrzymał przesyłkę 11 kwietnia 1944 roku o czym świadczy odbitka datownika

         odbiorczego.

         Po pierwszych doświadczeniach z tworzeniem zbioru całości ofrankowanych seriami znaczków wydanych przez Pocztę Polska widać, że tradycja wykorzystywania całych serii do frankowania prywatnych przesyłek listowych była rozpowszechniona. Wbrew poglądom, że były to przesyłki inspirowane filatelistycznie, nic nie wskazuje, że tak było, oczywiście poza szczególnymi przypadkami, dającymi się bez trudu rozpoznać. Widać natomiast, że każdy nadawca przesyłki wkładał sporo czasu i czynił trudne niekiedy zabiegi, aby skompletować całą serię znaczków, rozważał zagospodarowanie koperty, a czasem dostosowywał wielkość koperty do przyklejenia znacznej ilości znaczków i wreszcie wykazywał staranność w procesie rozmieszczenia wszystkich elementów niezbędnych do nadania przesyłki. Dzięki temu możemy delektować się różnorodnością rozwiązań i uzyskanymi efektami.

             Na kolejnych fotografiach prezentujemy nowe walory pozyskane z różnych źródeł, zachowując kolejność według roku wydania danej serii, a nie daty nadania przesyłki.

Fot.4 Koperta o wymiarach 153 x 90 mm, przesyłki listowej prywatnej, zagranicznej,

         wysłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 2, w dniu (?)(pomiędzy

         7 X i 7 XI ) 1949 roku do USA. Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią

         wydaną z okazji 5. rocznicy Manifestu Lipcowego (Fi.495-497) oraz parką pionową

         znaczka Fi.495 o łącznym nominale 80,00 zł. Znaczki są skasowane datownikiem

         ręcznym z wymienną datą (kat. Myśl. 49 088). Opłata za przesyłkę według taryfy

       wynosiła 80,00 zł w przypadku wagi listu 5 gramów.  

Fot. 5 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

         poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki, z numerem odbitym z numeratora

         wysłanej z Urzędu Pocztowego Warszawa 1, w dniu 24 VII 1951 roku, do Indii.

         Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią wydaną z okazji 7. rocznicy Manifestu

         Lipcowego (Fi.563-565) o łącznym nominale 1,95 zł. Opłata za przesyłkę według

        taryfy wynosiła 1,40 zł przy wadze listu powyżej 20 gramów. Adresat otrzymał

       przesyłkę 3 VIII 1951 roku po czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.

Fot.6 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej urzędowej, krajowej, poleconej

         z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej z Urzędu

         Pocztowego Daleszyce, w dniu 31.3.1953 roku. Przesyłka jest ofrankowana dwoma,

         dwuznaczkowymi seriami wydanymi z okazji uruchomienia fabryki samochodów

         ciężarowych w Lublinie (Fi.655-656) o łącznym nominale 1,80 zł + 70 groszy. Opłata

         za przesyłkę według taryfy z okresu 4.1.1953-31.12 1963 wynosiła 1,20 zł. Adresat

         otrzymał przesyłkę 31.3.1953 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.

Fot. 7 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

           poleconej z erką w formie odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej

           z Urzędu Pocztowego Kamienica na Śląsku, w dniu 22.2.1954 roku, do b. NRD.

           Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią wydaną z okazji obchodów Roku

           Odrodzenia (Fi. 683-685) o łącznym nominale 2,35 zł. Opłata za przesyłkę wynosiła

           według taryfy 1,60 dla przesyłki o wadze powyżej 20 gramów. Adresat otrzymał

           przesyłkę 7.3.1954 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.

Fot.8 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, zagranicznej przesłanej droga

          powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 5, w dniu 30.4. 1956 roku do USA

           Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią wydana z okazji Dni Krakowa

           (Fi.775-777) o łącznym nominale 1,20 zł. Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła

           45 groszy + 70 groszy ( przesyłka lotnicza 35 groszy za 5 gramów wagi) razem 1,15 zł.

Fot.9 Koperta lotnicza o wymiarach 153 x 94 mm, przesyłki listowej, prywatnej, poleconej

           z erką w postaci odbitki pieczątki i odręcznie wpisanym numerem, przesłanej droga

           powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 1, w dniu 28.8.1956 roku do USA. Na

         wyjątkowe ofrankowanie składają się znaczki wydania prowizorycznego z nadrukami

           typograficznymi nowych wartości na znaczku Fi.684. Jest to seria składająca się z

           czterech znaczków Fi.826 - 828 o łącznym nominale 2,45 zł. Opłata za przesyłkę

         według taryfy wynosiła 2,35 zł, przy wadze przesyłki 10 gramów. Adresat otrzymał

         przesyłkę 31.8.1956 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego

Fot. 10 Koperta lotnicza o wymiarach 145x 112 mm przesyłki listowej, prywatnej,

           zagranicznej, poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym

           numerem wysłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Katowice 10, w dniu

           7.12. 1957 roku do Belgii ( z błędnym adresem). Przesyłka jest ofrankowana na

           stronie recto pięcioznaczkową serią „Kwiaty chronione”(Fi.876 – 880) oraz na stronie

           verso znaczkami Fi.841, 886 i 885 o łącznym nominale 6,50 zł. Opłata za przesyłkę

           według taryfy wynosiła 6,55 zł. Jest to przykład przesyłki drugiej grupy, gdzie

           frankatura uzupełniająca jest na stronie verso.

Fot.11 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

           poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej droga

           powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 31, w dniu 23.9.1960 roku, do Niemiec.

           Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową seria wydaną z okazji 550 rocznicy Bitwy

           pod Grunwaldem (Fi.1030-1032) oraz dodatkowo na stronie recto znaczkiem Fi.885,

           a na stronie verso znaczkiem Fi.1008 o łącznym nominale 6,80 zł. Opłata za przesyłkę

           według taryfy wynosiła 6,50 zł.

Fot.12 Koperta o wymiarach 163 x 115 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

           poleconej z erka w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu

           Pocztowego Rybnik 1, w dniu 24.8. 1983 roku, do Niemiec (RFN). Przesyłka jest

           ofrankowana ośmioznaczkową serią „Statki żaglowe III” (Fi.1317-1324) wydana w

           1964 roku, a uzupełnienie frankatury jest na stronie verso w postaci trzech znaczków:

           Fi.2712, 2689, 2690, o łącznym nominale 62,40 zł.. Opłata za przesyłkę według

           taryfy zagranicznej z okresu 1.2.1982 – 31.7. 1985 wynosiła 63,00zł.

Fot. 13 Koperta o wymiarach 178 x 120 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

             poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu

           Pocztowego Warszawa 1, w dniu 21.11.1978, do Niemiec (RFN). Przesyłka jest

           ofrankowana siedmioznaczkowa serią wydaną z okazji 50 lecia warszawskiego ZOO

           (Fi.2437-2443), a uzupełnienie frankatury jest na stronie verso przez naklejenie dwóch

           znaczków Fi.2445 i 2431, o łącznym nominale 22,20 zł. Opłata przesyłki według

           taryfy zagranicznej od 1.1.1976- 31.1. 1982 wynosiła 20,80 zł przy wadze przesyłki

           w granicach 20-50 gramów.

Fot.14   Koperta o wymiarach 180 x 125 mm, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

             poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej z Urzędu

             Pocztowego Wrocław 48, w dniu 1.2. 1983 roku do b. NRD. Przesyłka jest

             ofrankowana czteroznaczkową serią „Pomniki polskiej kartografii” (Fi.2696-2699) o

             łącznym nominale 44,00 zł. Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła 44,00 zł

           (listy do NRD były opłacane według taryfy krajowej).

                   Na zakończenie tej części prezentujemy, na fot. 15-18, cztery całości pochodzące z obiegu pocztowego ofrankowane seriami znaczków. Mogą one być zaliczone do całości, które są inspirowane, nie tylko filatelistycznie, także kolekcjonersko. Mają także charakter dokumentacyjny i mogą być wykorzystane przez kolekcjonera do celów nie związanych

z filatelistyką.

Fot.15 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, miejscowej, poleconej z erką

           w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Urzędu

           Pocztowego Warszawa 22 w dniu 13.8.1955 roku do...Warszawy. Przesyłka jest

           ofrankowana sześcioznaczkową serią wydaną z okazji V Światowego Festiwalu

           Młodzieży (Fi.778-783) o łącznym nominale 3,30 zł. Znaczki są skasowane

           datownikiem ręcznym z wymienną datą (kat. Myśl. 55 024). Koperta przesyłki ma

           charakter pamiątkowy.

Fot.16 Koperta standardowych wymiarów, ilustrowana, wykorzystana podczas trwania

           wystawy filatelistycznej, przesyłki listowej, prywatnej wysłana z Urzędu Pocztowego

           Wrocław 2, w dniu 12.2.1956 roku do Krakowa. Przesyłka jest ofrankowana

           czteroznaczkową serią znaczków z okazji 10-lecia odzyskania Ziem Zachodnich

           Fi. 798-801) o łącznym nominale 2,20 zł. Znaczki są skasowane stemplem ręcznym z

           wymienną datą (kat. Mysl. 56 002). Koperta ma charakter pamiątkowy.

Fot.17 Koperta standardowych wymiarów, ilustrowana, wykorzystywana podczastrwania

             wystawy filatelistycznej przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej przesłanej drogą

             powietrzną z Urzędu Pocztowego Łódź 1, w dniu 27.4. 1958 roku do Izraela.

             Przesyłka jest ofrankowana pięcioznaczkową serią „Zabytkowe ratusze” (Fi.901-905)

             o łącznym nominale 5,80 zł. Znaczki są skasowane ręcznym stemplem

             okolicznościowym z wymienna datą (kat. Myśl. 58 015). Przesyłka ma charakter

             pamiątkowy.

Fot 18 Przykład wyjątkowy i zarazem „super unikatowy”. Koperta ilustrowana używana

             podczas wystawy filatelistycznej, o wymiarach 235 x 152 mm, przesyłki listowej,

             prywatnej, miejscowej, poleconej z unikatową erką z wydrukowaną informacja o

             wystawie oraz kolejnym numerem, wysłana z Urzędu Pocztowego Szczecin 1,

             w dniu 3.11.1971 roku ...do Szczecina. Przesyłka jest ofrankowana czteroznaczkowa

             serią „Ludzie pracy” (Fi. 1950-1953) oraz dodatkowo blokiem Fi.,78, wydanym

             z okazji XI Ogólnopolskiej Wystawy Filatelistycznej w Szczecinie o łącznym

             nominale 4,00 zł. Znaczki i blok sa skasowane okolicznościowym stemplem ręczny

             z wymienną datą (kat. Myśl. 71 354).

             Ostatnie cztery walory wskazują na możliwość tworzenia kolejnej grupy w naszym wyjątkowym zbiorze. Będzie to grupa całości, ofrankowanych seriami znaczków, wysyłanych z wystaw, specjalnych okazji, imprez i wydarzeń. Można ja traktować jako walory inspirowane prze kolekcjonerów.

             Jeden z Internautów przeglądając naszą stronę internetową, zwracając uwagę na sprawę związaną z prywatnymi przesyłkami listowymi, urzeczony wieloma rozwiązaniami, proponowanymi przez nadawców, zadał nam retoryczne pytanie: Skoro w nadchodzącym czasie Poczta Polska nie przewiduje obrotu przesyłkami czyli zniknie korespondencja, znikną koperty, znikną znaczki służące frankowaniu przesyłek ( bo nalepki i biznesowe gadżety kolekcjonerskie nie są interesujące) to czy Poczta może nadal używać, na określenie instytucji, nazwy „Poczta”. Nie mamy na to pytanie żadnej odpowiedzi. A może ktoś z Internautów podejmie się dyskusji?

                 W następnej części przedstawimy wiele interesującego materiału. Zapraszamy do odwiedzin naszej klubowej strony.

                                                                                                                Jerzy Duda

                                                                                                       Administrator Piotr