PROMOCJA MIASTA POPRZEZ EMISJE POCZTOWE I FILATELISTYKĘ /część 4./

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 02, wrzesień 2024 13:20

PROMOCJA MIASTA

POPRZEZ EMISJE POCZTOWE I FILATELISTYKĘ

 /część 4./

            W części trzeciej znalazł się opis intrygującej koperty, której pochodzenie jest nam nie znane. Przesyłkę opisaliśmy tak:

Wyjątkowa koperta z przeznaczeniem na FDC, ale z ilustrowanym dodrukiem „Zwiedzaj Kraków, miasto zabytków postępowej nauki, kultury i sztuki” wysłana z Urzędu Pocztowego Bukowina Tatrzańska, w dniu 15. 9. 1955 roku, do Krakowa. Przesyłka jest ofrankowana trzema znaczkami w tym Fi. 776 i 777 oraz 683 o łącznej wartości 1.20 zł (taryfa przewidywała 80 groszy z dopłata na odbudowę m. stoł. Warszawy). Do skasowania znaczków użyto także stempla FDC. Co ciekawe mieliśmy możliwość oglądania trzech przesyłek listowych   do USA z wykorzystaniem podobnych kopert z ilustrowanym dodrukiem. Nie znamy ich pochodzenia.

Wśród Internautów znalazł się „niedowiarek” –piszemy to z szacunkiem – który uważa, że opisana koperta nie była dostępna w obrocie pocztowym i że znalezienie jej to nadzwyczajny przypadek, a o innych przypadkach mowy byś nie może. Sugerował zatem, że nasze „widzenie” innych podobnych kopert z obrotu pocztowego jest niemożliwe. Okazuje się jednak, że cos niemożliwego staje się możliwe. Na fot. 1 pokazujemy kolejny przykład wykorzystania koperty, którą opisaliśmy wcześniej.

Fot. 1 Koperta z przeznaczeniem na FDC z ilustrowanym dodrukiem „Zwiedzaj Kraków,

           miasto zabytków, postępowej nauki, kultury i sztuki” wykorzystana do przesyłki

           listowej, przesłanej drogą powietrzna z Urzędu Pocztowego Kraków 2, w dniu (?),

           do USA. Przesyłka jest ofrankowana dwoma znaczkami, lotniczym, Fi.593 oraz 692

           o łącznej wartości 7,00 zł.

            Po tym krótkim wstępie, kontynuujemy nasz cykl, w którym zajmujemy się problemem promocji miasta przez emisje pocztowe i filatelistykę, wykorzystując informacje o wydawnictwach pocztowych z okazji „Dni Krakowa” organizowanych od 1936 roku. Rok 1955 był pierwszym, w którym Poczta Polska uhonorowała „Dni Krakowa, Festiwal Sztuki” serią znaczków, okolicznościowym stemplem, kopertą FDC, a poza tym wydany został karnet oraz zestaw kartek o motywach krakowskich. O pocztowym wykorzystaniu materiału filatelistycznego i kartek pisaliśmy w poprzedniej części. Wydawało się, że doświadczenia uzyskane w roku 1955 będą wykorzystane w kolejnych latach i kolekcjonerzy, a przede wszystkim użytkownicy poczty, będą mieli nowe możliwości promowania miasta rozsyłając po świecie okolicznościowe wyroby Poczty Polskiej emitowane z okazji Dni Krakowa. Czy tak się stało ?

            W 1956 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu dwie karty ilustrowane wydane z okazji „Festiwal Sztuki, Dni Krakowa” (fot.2a, b).

Fot.2a,b   Dwie Karty Pocztowe wydane przez Pocztę Polską w 1956 roku z okazji „Festiwal

Sztuki ,Dni Krakowa 1956”

Na znaku opłaty znalazła się gotycka litera „K”, motyw zaczerpnięty z drzwi wawelskich, z koroną umieszczoną nad literą. Obie karty mają nominał 40 groszy. Ilustracjami kart są rysunki głów wawelskich; głowa młodzieńca i głowa kobieca, z kasetonów stropu sali Poselskiej na Zamku Królewskim na Wawelu (Fi. t. II nr 143a,b). Rzeźby powstały w warsztacie Sebastiana i Hansa Snycerza ok. 1540 roku.

Kartki pocztowe, nawet na pierwszy rzut oka, wydają się być odmienne od wcześniej znanych. Uwagę zwracają; braki sygnatury, daty wydania, wysokości nakładu, nazwiska projektanta, do których to informacji dzisiejsi kolekcjonerzy są przyzwyczajeni. Dla uzyskania potrzebnych kolekcjonerowi i wiarygodnych informacji trzeba sięgnąć do literatury, głównie do wydania „Polskie znaki pocztowe” t. III, Warszawa 1962 rok. Nakład tej książki wynosił 5000 egzemplarzy i pozycja ta dzisiaj jest już rzadkością, a więc dla współczesnego kolekcjonera niełatwa do zdobycia. Dla porządku podajemy kilka informacji.   Kartki wprowadzono do obiegu pocztowego 27 czerwca, zarządzeniem publikowanym w Dzienniku Łączności z dnia 23.6.1956 roku. Format kart 145x104 mm, a wykonane są rotograwiurą w kolorze sepia, zaś podpisy pod ilustracjami w kolorze niebieskim – offsetem. Nakład łączny obu kart wyniósł 200 000. Znak opłaty projektował M. Wątorski, a ilustracje Henryk Starzyński.

            Rok później, w 1957 roku, Poczta Polska wprowadziła, zarządzeniem z dnia 20.5.1957 roku, kartę ilustrowaną z okazji „Festiwal Sztuki, Dni Krakowa”, drukowaną wielobarwnym offsetem w P.W.P.W w Warszawie w nakładzie 92 000 sztuk (Fi. t. II nr 145) Znak opłaty przedstawia stylizowany herb Krakowa z bramą i otwartymi wrotami, w której znajduje się rysunek Lajkonika z logo Dni Krakowa z 1936 roku. W części ilustracyjnej,

w dolnej lewej stronie, znajduje się wielobarwny rysunek Henryka Starzyńskiego przedstawiający Lajkonika z jego drużyną.(fot.3).

Fot. 3 Kartka pocztowa wydana przez Pocztę Polska z okazji „Festiwal Sztuki, Dni

Krakowa” w 1957 roku.

Kartka, podobnie jak dwie poprzednie z roku 1956, nie posiada sygnatury, daty wydania, nakładu i nazwiska projektanta.

            Czy w latach 1956 i 1957 świętowano „Dni Krakowa”, nie wiemy. Nie posiadamy drukowanych programów ani obszerniejszych informacji na temat przebiegu imprez i udziału Krakowian oraz zaproszonych gości.

Wiadomo natomiast, że rok 1956 zapisał się w Polsce pierwszym spontanicznym zrywem robotników przeciw systemowi. 28-29 czerwca 1956 roku robotnicy Zakładów im. Józefa Stalina, dawniej Zakłady im. Hipolita Cegielskiego ogłosili strajk generalny i wyszli na ulice. Polała się krew po brutalnej interwencja milicji i wojska na polecenie władz centralnych, które nakazały spacyfikowanie miasta. Wcześniej w Moskwie zmarł Bolesław Bierut – jak powszechnie mówiono – na chorobę moskiewską, a w październiku Polska otarła się o zbrojną interwencje wojskową ze strony ZSRR. Na domiar złego w październiku 1956 roku zaczęło się Powstanie w Budapeszcie i pierwsza rzeczywista interwencja zbrojna ZSRR. Po dramatycznych wydarzeniach w kraju, w tym m.in. zastrzeleniu w budynku poznańskiego Urzędu Bezpieczeństwa trzynastoletniego ucznia szkoły muzycznej Romka Strzałkowskiego oraz po uwolnieniu ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski i „Jasnogórskich ślubach Narodu Polskiego” w Częstochowie, nastąpiła oczekiwana „odwilż polityczna”. W grudniu 1956 roku zainaugurowała działalność „Piwnica pod Baranami” w Krakowie.

Rok 1957 to początek rządów Władysława Gomułki z jego programem walki z rewizjonizmem i dogmatyzmem. To również strajki i likwidacje niewygodnych dla władzy czasopism, w tym: dwumiesięcznika „Europa” oraz tygodnika „Po prostu”. Decyzja o likwidacji tygodnika wywołała kilkudniowe zamieszki w Warszawie. Wiele posunięć władzy świadczyło o powolnym odwrocie od idei Października. Rodzi się zatem pytanie, czy w latach 1956 i 1957 obchodzono „Dni Krakowa”?

Pytania pozostawimy bez odpowiedzi, do czasu zebrania dodatkowych wiadomości oraz pomocy uzyskanej od Internautów, zainteresowanych problemem.

Posiadamy natomiast poświadczenie pocztowego wykorzystaniu wspomnianych kartek i to zarówno z roku 1956 jak i z roku1957. Najciekawszymi przykładami są te,

z obrotu zagranicznego.(fot. 4, 5, 6 i 7).

Fot. 4 Kartka pocztowa Fi. 143 a z krajowego obiegu pocztowego wysłana z Urzędu

           Pocztowego Kraków 2, w dniu 9.08.1956, do Sopotu.

Fot. 5 Kartka pocztowa Fi.143 a z obrotu pocztowego zagranicznego, wysłana drogą

         powietrzną z Urzędu Pocztowego Tarnów, dnia 22.9.1956 roku do Chile (!). Opłata

         została uzupełniona poprzez doklejenie znaczka pocztowego Fi. 628. Opłata 1,00 zł

         zgodna z taryfą. Wyjątkowością tej kartki jest jej nadawca : Marian Haydzicki, jeden z

         najwybitniejszych polskich filatelistów. adresatem zaś jest Stowarzyszenie Filatelistów

         w Chile. Kartka dotarła do adresata 15.10.1956 roku o czym świadczy odbitka

         datownika odbiorczego.

Fot. 6 Kartka pocztowa Fi.145 z krajowego obiegu pocztowego, miejscowa wysłana z

           Urzędu Pocztowego Kraków 2, w dniu 5. 6. 1957 roku, do Krakowa. Znak opłaty jest

           skasowany datownikiem ręcznym o wymiarach 58x42 mm stosowanym w Urzędzie

           Pocztowym Kraków 2, z okazji 700- lecia lokacji miasta (kat. Myśl. nr 57 033)

           Datownik był odciskany w kolorach; czarnym i fioletowym.

Fot. 7 Kartka pocztowa Fi.145 z obrotu zagranicznego wysłana z Urzędu Pocztowego

           Kraków 1, w dniu 9.8.1957 do Włoch. Opłata kartki pocztowej uzupełniona

           znaczkiem pocztowym Fi. 838 o nominale 60 groszy. Opłata zgodna z taryfą.

            Dla ciekawych proponujemy interesujące podsumowanie obchodów i uroczystości związanych   z 700- leciem lokacji miasta Krakowa zamieszczone w artykule: Wacław Passowicz, Garść refleksji na temat obchodów 700. rocznicy lokacji na prawie magdeburskim w świetle, „Krzysztofory”nr 26/2008.

             Poszukiwanie materiałów, wydanych drukiem, dotyczących „Dni Krakowa”, przez dłuższy czas nie przynosiły efektów. Przypadek zrządził, że zainteresowaliśmy się książeczką niewielkich rozmiarów (12x16,5 cm), której kolorowa okładka, z rysunkiem stylizowanego Lajkonika, w nietypowej pozie, zachęcała do zakupu. Tytuł: „Informator krakowski” 1958 (fot. 8).

Fot. 8 a, b Okładka książeczki „Informator krakowski” 1958 (a) oraz czwarta strona okładki (b).

            Książeczka wydana przez Stowarzyszenie Festiwalu Sztuki „Dni Krakowa”, zawiera wiele danych liczbowych i opisowych dotyczących miasta, kilka okazjonalnych tekstów i ilustracji wykonanych przez B.W. Schonborna. Okładkę projektował L. Jesionkowski.

Autor tekstu wstępnego; Jedź bracie do Krakowa napisał m.in. Niestety po wojnie nie potrafiono, jak dotąd, nadać „Dniom Krakowa” dawnego rozmachu i rozgłosu. Trudne warunki powojennych lat odbudowy nakazywały na ważniejsze cele przeznaczać fundusze społeczne. Toteż organizowane corocznie od 1947 roku „Dni Krakowa” powoli zdobywają sobie rangę festiwalu sztuki. Wprawdzie nie brak zawsze w czasie ich trwania wybitnych imprez artystycznych, nie brak tradycyjnych obchodów ludowych, odświętnej oprawy plastycznej miasta i barwnego uroczystego otwarcia Festiwalu, ale zarówno społeczeństwo Krakowa jak organizatorzy zdają sobie sprawę z tego, że „Dni Krakowa” jeszcze nie mogą konkurować z tego typu imprezami w innych krajach...Przy Stowarzyszeniu Festiwalu Sztuki „Dni Krakowa” – jako komórce społecznej- powołano czynne przez cały rok biuro „Dni Krakowa” mające zająć się nie tylko opracowaniem koncepcji i przygotowaniem imprez festiwalowych - ale także zdobywaniem funduszy na ten cel.

W książeczce podano ważniejsze daty z dziejów Krakowa, znalazł się również rysunkowy plan Śródmieścia z zaznaczeniem ważniejszych zabytków z krótkim ich opisem,

a nawet „Alfabet krakowski”. Jednak najcenniejszym materiałem, okazał się być dołączony luzem i zachowany, czterostronicowy „Program Festiwalu Sztuki „Dni Krakowa 1958 rok”( fot. 9 a, b).

Fot.9 Program Festiwalu Sztuki „Dni Krakowa” 1958

            Festiwal Sztuki, „Dni Krakowa” miał trwać od 7 czerwca do 22 czerwca 1958 roku.

W programie, napisanym drobnym drukiem, przewidziano wiele interesujących imprez. Były to m.in. recital Artura Rubinsteina w Filharmonii, gościnny występ Piccolo Teatro di Milano, ze sztuką „Sługa dwóch panów” Goldoniego, Gościnny występ Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Filadelfijskiej, Międzynarodowy Turniej Tańca, Recital taneczny Ruth Sorel, występ Opery Bytomskiej. Planowano wystawy fotografii artystycznej, występy Teatru na Wozie. W programie zapisano przegląd powojennych filmów polskich w kinie Apollo. Dla miłośników książki przewidziano kiermasz książki w Rynku Głównym oraz aukcję bibliofilska książek, rycin i czasopism. Zaskoczeniem było wprowadzenie do programu występów „Piwnicy pod Baranami”. W „alfabecie krakowskim” na literę „P” podano hasło,„Piwnice krakowskie, które są w ogóle sławne, ale obecnie najsławniejsza jest ta, w której ( w Domu Kultury) mieści się klub młodzieży i kabaret „Piwnica”. Szeroko rozniosła się jego sława poza granice kraju.

            W programie znalazły się także „Tradycyjny Lajkonik” oraz „Tradycyjne wianki na Wiśle u stóp Wawelu”.

            W programie nie było informacji na temat udziału Poczty Polskiej w „Dniach Krakowa”. Poczta Polska nie wydała żadnego waloru ani nie stosowano okolicznościowego datownika.

            Rok później, w 1959 roku Poczta Polska emitowała kartkę pocztową z okazji „Festiwalu Sztuki, Dni Krakowa” w technice wielobarwnego offsetu drukowaną

w P.W.P.W. (fot. 10). Kartkę pocztową ( Fi.t.II nr 166) z sygnaturą P.P.T i T-III.59.150 000, wydano w nakładzie 169 700 sztuk. Znak opłaty zaprojektowany przez T. Stankiewicza przedstawia stylizowanego Lajkonika. W części ilustracyjnej znajduje się kompozycja rysunkowa z kogutem na wozie obrazująca trzy dziedziny sztuki; muzykę, literaturę i malarstwo. Znak opłaty jest skasowany okolicznościowym datownikiem ręcznym z wymienną datą (kat. Mysl. Nr 59 032)   stosowanym w Urzędzie Pocztowym Kraków 2 w dniach 3 – 20 czerwca 1959 roku.

Fot. 10 Kartka pocztowa wydana przez Pocztę Polską z okazji „Festiwalu Sztuki – Dni

           Krakowa w 1959 roku, z okolicznościowym datownikiem.

            W zbiorach posiadamy jeden przykład pocztowego wykorzystania kartki Fi.166) pokazany na fot.11.

Fot. 11 Kartka pocztowa Fi. 166, z obiegu pocztowego krajowego, wysłana z Urzędu

           Pocztowego Kraków 2 , w dniu 7. 4. 1964 roku do Warszawy.

            Na tej części przerywamy nasz cykl, do czasu pozyskania większej liczby walorów, drukowanych programów, a także dodatkowych informacji na temat organizacji „Dni Krakowa”.

                                                                                                                      Jerzy Duda

                                                                                                         Administrator Piotr  

PROMOCJA MIASTA POPRZEZ EMISJE POCZTOWE I FILATELISTYKĘ /część 3./

Szczegóły

Opublikowano: środa, 14, sierpień 2024 11:55

PROMOCJA MIASTA

POPRZEZ EMISJE POCZTOWE I FILATELISTYKĘ

/część 3./

            W tekście poprzedniej części podaliśmy informację, że po Dniach Krakowa obchodzonych w 1948 roku, na kolejne trzeba było czekać do 1951 roku. Otrzymaliśmy od jednego z bezimiennych Internautów informację, że Dni Krakowa były obchodzone również w roku 1949, a także w roku 1950. Dziękujemy Koledze za zwrócenie uwagi na nieścisłość w naszym tekście i potrzebne sprostowanie. Przyznajemy się do błędu, tym bardziej, że pozyskaliśmy wydany drukiem, program - informator Dni Książki z 1950 roku. Nie dysponujemy jeszcze programem z 1949 roku. natomiast z treści artykułu wstępnego, z programu Dni Krakowa z 1950 roku, jasno wynika, że Dni Krakowa były, bowiem zapisano...Zeszłoroczne „Dni Krakowa” były związane z Rokiem Mickiewicza, Słowackiego i Chopina .

             Festiwal Sztuki „Dni Krakowa” w 1950 roku odbywał się pod patronatem Józefa Cyrankiewicza, Prezesa Rady Ministrów R.P, w dniach od 10 czerwca do 10 lipca. Program Dni Krakowa znalazł się w informatorze wydanym przez Wojewódzki Dom Kultury Związków Zawodowych w Krakowie i drukowanym w Drukarni Związkowej przy ulicy , Mikołajskiej 13.

             Kartonowa okładka z symbolami muzyki, teatru, sztuki i literatury, a na czwartej stronie reklama wydawnictwa „Czytelnik” (fot.1 a, b).

Fot. 1 Okładka programu „Dni Krakowa” (a) oraz strona czwarta okładki (b) z reklamą

           wydawnictwa „Czytelnik”

Na 48 stronach zmieszczono zarówno program imprez, jak i okazjonalne teksty z artykułem wstępnym, Kraków postępowy i rewolucyjny, autorstwa dr. Henryka Dobrowolskiego, przewodniczącego Komitetu Obywatelskiego „Dni Krakowa” .W zakończeniu tekstu czytamy: Tegoroczny program wiąże się z całym dorobkiem i tradycją rewolucyjnego Krakowa. Osiągnięcia 5-lecia demokracji ludowej świadczą, że okres walki o nowe formy życia społecznego i gospodarczego zwycięsko zakończyły się i wkroczyliśmy w okres budowy socjalizmu, przygotowując jego fundamenty wspólnym wysiłkiem świata pracy, pod przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Tekst jest ilustrowany czterema fotografiami, w tym, uczestników odsłonięcia tablicy ku czci Lenina oraz widokiem tablicy.

                 W informatorze nie zabrakło obszernych informacji na temat; Państwowych Teatrów Dramatycznych, także o Państwowym Teatrze Rapsodycznym i Teatrze „Młodego Widza”, o Nowej Hucie, o krwiodawstwie oraz o nafcie i gazie ziemnym. Znaczną część informatora stanowią reklamy. Jest ich ponad 40 w tym całostronicowe m.in. „Gazety Krakowskiej”, Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki, a także wytwórni chemiczno-farmaceutycznej „Salus” oraz olejków do twarzy i ciała również brylantyny. W informatorze znalazły się równie oferty wydawnictw w tym; Państwowego Instytutu Wydawniczego oraz „Książki i Wiedzy”.

                   Wyjątkową reklamę uzyskał „Żeton pamiątkowy” o którym wspomniano w informatorze dwukrotnie z fotografią na stronie 48.(fot. 2). Może ktoś z Internautów posiada taki żeton. Prosimy o kontakt, a także o udostępnienie go do pokazania na naszej stronie.

Fot. 2 Strona programu „Dni Krakowa „ z 1950 roku przedstawiającą Lajkonika oraz

           reklamę pamiątkowego żetonu.

            Co znalazło się w programie „Dni Krakowa” roku 1950? Z zaskoczeniem czyta się, że nie było otwarcia Dni Krakowa w dotychczasowej formule, natomiast odbył się wielki koncert inauguracyjny połączonych orkiestr i chór Państwowej Filharmonii i Polskiego Radia pod Sukiennicami, a wcześniej, na boisku Cracovii odbyły się zawody o mistrzostwo I klasy państwowej „ Ogniwo –Cracovia – Z.K.S „Górnik” Radlin. Wieczorem miała miejsce iluminacja miasta i zabytków. .W kolejnych dniach odbywały się m.in. zawody sportowe, otwarcie wystawy historycznej „Kraków Czerwony”, recital Haliny Czerny-Stefańskiej, a w Barbakanie codzienne występy zespołów szkolnych, dziecięcych, zespołów regionalnych, zespołów z Domów Kultury prezentujących tańce i pieśni polskie. Zaplanowano pochód Lajkonika, „Wianki na Wiśle u stóp Wawelu”, regaty wioślarskie, wieczory autorskie literatów, zawody pływackie i przedstawienia teatralne. Po Krakowie i okolicach jeździł „Muzeobus” z wystawą „Mickiewicz-Puszkin”, w szkołach i zakładach pracy czynne były wystawy (Wystawa Kołłątajowska), a na ulicy Smoleńsk 9, wystawa fotografii artystycznej. Czynna była codzienna iluminacja miasta i zabytków.

           W programie nie wspomniano o wydawnictwach pocztowych, o stosowaniu okolicznościowych datowników, ani o działalności poczty w okresie trwania Dni Krakowa.

Ten brak zainteresowania Poczty Polskiej potwierdzają autorzy katalogów ; znaków pocztowych wydawanych przez Pocztę Polską, jak i „Polskich stempli okolicznościowych”, którzy nie rejestrują w latach 1949 - 1954 ani znaczków ani stempli okolicznościowych, związanych z Dniami Krakowa.

Natomiast należy odnotować ważne fakty z powojennej historii Polski wspomnianego okresu takie jak: wymianę pieniędzy, 28 października 1950 roku, którą spowodowała utratę wartości posiadanych środków o ponad 60 % dla większości społeczeństwa oraz wejście w życie z dniem 22 lipca 1952 roku nowej konstytucji, zwanej stalinowską, która zmieniła nazwę państwa z Polski Ludowej na Polskę Rzeczpospolitą Ludową (w skrócie PRL).

O kolejnych Dniach Krakowa zorganizowanych w roku 1951 napisaliśmy w poprzedniej części naszego cyklu, natomiast brak nam programów Dni Krakowa z lat 1952, 1953 i 1954. W oczekiwaniu na pozyskanie materiałów ze wspomnianych lat, podzielimy się informacjami o wyjątkowych, z wielu powodów, Dniach Krakowa z roku 1955, bogategow wydarzenia polityczne i gospodarcze.

Rok 1955 został ogłoszony przez władzę, rokiem „10 lecia Polski Ludowej” co wiązało się z przygotowaniem obchodów jubileuszowych. Do tych obchodów zostały włączone „Dni Krakowa”. Nie było to jedyne „wyróżnienie” Krakowa. W pierwszych miesiącach roku 1955 do miasta zawitali zagraniczni goście m.in.; Nikita Chruszczow, któremu towarzyszył Bolesław Bierut; Jawaharlal Neru z córką Indirą Gandi; belgijska królowa-matka Elżbieta. Trzydziestolecie śmierci Lenina obchodzone w 1954 roku pod hasłem „Lenin wiecznie żywy” dały początek tworzenia muzeum Lenina w zabytkowym pałacu przy ul. Topolowej 5 (Pałac Mańkowskich przy ulicy Topolowej 5, zbudowany w latach 1901-1903 dla L. Mańkowskiego, italianisty i wykładowcy sanskrytu). W 1955w Parku Strzeleckim odsłonięto pomnik Lenina i Stalina. Wodzowie siedzieli na ławce spoglądając sobie w oczy. W tym samym roku Marszałek Iwan Koniew został honorowym obywatelem Krakowa. A do tego nad Krakowem unosiła się chmura trujących gazów z Nowej Huty, w której rok wcześniej uruchomiono Wielki Piec i baterię koksowniczą, a także ze Skawiny, w której dokonano pierwszego spustu aluminium Obywatelski Komitet „Dni Krakowa” podjął decyzje o zorganizowaniu „Festiwalu sztuki, Dni Krakowa” od 16 czerwca, włączając je do obchodów 10 lecia Polski Ludowej. Głównym plastykiem Dni Krakowa został mianowany prof. Witold Chomicz, który przed wojną projektował plakaty nagradzane na międzynarodowych wystawach, a po wojnie włączył się czynnie do prac komitetów obywatelskich, których był inicjatorem. Profesor był miłośnikiem i znawcą Krakowa, a jako artysta i działacz polityczny był jedną najbardziej kontrowersyjnych postaci miasta. Jego koncepcja kształcenia artystów, kolejne prace, szczególnie panoramy Krakowa i Nowej Huty, namalowane w 1954 roku w hallu Dworca Kolejowego, wywoływały skrajne oceny i dyskusje. Ale prawdziwą burzę, wywołał plakat „Festiwal Sztuki, Dni Krakowa”, na którym artysta połączył ideę „Dni Krakowa” z dziesięcioleciem Polski Ludowej. 1945 – 1955 (fot. 3)

Fot. 3 Plakat autorstwa prof. Witolda Chomicza promujący „Festiwal Sztuki, Dni Krakowa”

           z 1955 roku ( źródło; Magdalena Laskowska; Witold Chomicz 1910-1984, katalog

           wystawy, w Muzeum Narodowym, ze zbiorów Ziyada Raoofa , 2012, s. 97).

            Po latach braku zainteresowania Poczty Polskiej „Dniami Krakowa” nowa władza zmieniła front. Dnia 11 marca 1955 roku, ukazał się dekret, który Urząd Ministra Poczt i Telegrafów przekształcił w Urząd Ministra Łączności. W Dzienniku Łączności nr 7/1955, opublikowano zarządzenie z dnia 7.6.1955 wprowadzające z dniem 16 czerwca wydanie okolicznościowe z okazji „Dni Krakowa”. Nowy minister podjął decyzję o wprowadzeniu do obrotu pocztowego trzech znaczków o nominałach 20, 40 i 60 groszy. Znaczki o nominale 20 i 60 groszy przedstawiają stylizowana postać Lajkonika . Nad nimi wstęga z napisem Dni Krakowa. Po bokach znaczków znajduje się pas na którym jest ornament kwiatów w stylu krakowskim. Oba znaczki mają wymiary 31,5 x 39,5 mm. Znaczek o nominale 40 groszy, w formie położonego prostokąta o wymiarach 39,5 x 31,5 mm ma także stylizowanego Lajkonika, otoczonego napisami , z lewej strony „Festiwal sztuki”, a z prawej „Dni Krakowa”. W dolnej części znaczka znajdują się symbole malarstwa i piśmiennictwa.

Znaczki zaprojektowane przez Witolda Chomicza były drukowane w P.W.P.W jako czterobarwny druk offsetowy na papierze bezdrzewnym, kremowym, grubym, szorstkim oraz na papierze białym, grubym, gładkim. Arkusze sprzedażne były po 100 sztuk. Znaczki zamawiano 10.5.1955 roku oraz 12.5.1955 roku. Na dzień otwarcia Dni Krakowa 16.6.1955 roku wydrukowano 319 000 sztuk znaczka o nominale 20 groszy. Oba pozostałe znaczki dostarczono w listopadzie 1955 roku, a późniejsze zamówienia realizowano dopierow 1957 roku (?). Dni Krakowa trwały do lipca 1955 roku.

           Nakłady znaczków wyniosły: o nominale 20 groszy 319 000 + 1 030 000 sztuk, o nominale 40 groszy 4 300 000 + 400 000, a o nominale 60 groszy 5 280 000 sztuk.

Seria znaczków Fi.775 – 777 pokazana jest na fot. 4.

Fot. 4 Seria znaczków wydania okolicznościowego z okazji Dni Krakowa w 1955 roku

           Fi.775-777

            Równocześnie w wprowadzeniem do obiegu pocztowego znaczków, wprowadzono ilustrowaną kopertę FDC z napisem, po lewej stronie koperty „Dni Krakowa Festiwal sztuki” 1955 oraz symbolami muzyki, literatury, teatru i sztuki, projektu prof. Witolda Chomicza. Znaczki były skasowane datownikiem ręcznym o wymiarach 51x51 mm (kat. Myśl. 55 034) (fot.5).

Fot. 5 Koperta FDC ze znaczkami Fi. 775-777 i datownikiem FDC.

            Od 1954 roku wydawcą kopert FDC było Państwowe Przedsiębiorstwo Filatelistyczne „PPF Ruch”. To samo przedsiębiorstwo, wprowadziło na rynek filatelistyczny ozdobny, czterostronicowy karnet z ilustrowaną okładką, okazjonalnym tekstem oraz serią znaczków ostemplowanych datownikiem FDC (fot.6, a, b).

Fot 6 a,b,c,d Czterostronicowy karnet ze znaczkami Fi. 775-777 wydany przez Państwowe

                   Przedsiębiorstwo Filatelistyczne „PPF Ruch”.

            Na znaczkach występuje szereg usterek drukarskich. Należą do nich m.in.; odbitka lustrzana „72 zł” na znaczku Fi.775 o nominale 20 groszy (775 B1), a na znaczku Fi. 777 o nominale 60 groszy „prawy but Lajkonika przekreślony czerwoną kreską” W katalogu znaczków Fischera usterka ma symbol 777 B3. Z tą usterką można spotkać się na kopertach FDC i w karnecie. Wybrane usterki pokazane są na fot. 7.

Fot. 7a, b   Znaczek z usterką Fi.775 B1 na znaczku o nominale 20 groszy, z gwarancją

                   Lesłąwa Schmutza (a) i fragment koperty FDC ze znaczkiem Fi.777B3 (b).

            Poza serią znaczków wydaną przez Pocztę Polską, materiały propagandowe wydał także Obywatelski Komitet „Dni Krakowa”. Są to okolicznościowe kartki z rysunkami prof. Witolda Chomicza z cyklu zwyczaje, obrzędy i legendy Krakowa ,opatrzone znaczkami na awersie i rewersie i ostemplowane na awersie stemplem FDC. Komplet sześciu kart z rysunkami: Lajkonik, Krakus, Wianki, Pan Twardowski, Harce Lajkonika i Na krakowskim Rynku, prezentujemy na fot. 8.

Fot. 8 Zestaw sześciu okolicznościowych kartek wydanych w 1955 roku nakładem

           Obywatelskiego Komitetu „Dni Krakowa” z rysunkami wykonanymi przez Witolda

           Chomicza, w nakładzie 15 000 sztuk każda.

            Najważniejszą jednak sprawą dla promocji miasta jest użycie znaczków do frankowania korespondencji, szczególnie w obrocie zagranicznym. Poszukiwania całości pocztowych ofrankowanych m.in. znaczkami wydanymi z okazji „Dni Krakowa” w 1955 roku dały w efekcie pozytywny wynik. Zebrano 10 walorów, w tym dwie kartki okolicznościowe wydane przez Obywatelski Komitet, które prezentujemy na fot. 9-18.

Fot. 9 Okolicznościowa kartka wydana przez Obywatelki Komitet „Dni Krakowa” wysłana z

         Urzędu Pocztowego Kraków 1 w dniu 16.5.1955 roku do Nowej Huty. Opłata za kartkę

         w obrocie miejscowym wg taryfy wynosiła 40 groszy. Ofrankowanie zgodne z taryfą.

Fot. 10 Okolicznościowa kartka wydana przez Obywatelski Komitet „Dni Krakowa” wysłana

             z Urzędu Pocztowego Szczecin (?) w dniu 13.12.1955 roku do USA. Ofrankowanie

             niezgodne z taryfą.

Fot. 11 Wyjątkowa koperta z przeznaczeniem na FDC, ale z ilustrowanym dodrukiem

           „Zwiedzaj Kraków, miasto zabytków postępowej nauki, kultury i sztuki” wysłana

             z Urzędu Pocztowego Bukowina Tatrzańska, w dniu 15. 9. 1955 roku, do Krakowa.

             Przesyłka jest ofrankowana trzema znaczkami w tym Fi. 776 i 777 oraz 683 o łącznej

             wartości 1.20 zł (taryfa przewidywała 80 groszy z dopłata na odbudowę m.stoł.

             Warszawy). Do skasowania znaczków użyto także stempla FDC. Co ciekawe

             mieliśmy możliwość oglądania trzech przesyłek listowych   do USA

             z wykorzystaniem podobnych kopert z ilustrowanym dodrukiem. Nie znamy ich  

             pochodzenia.

Fot. 12 Koperta FDC użyta do przesyłki listowej, wysłanej z Urzędu Pocztowego Poznań 77,

           w dniu 7.11. 1955, do Austrii. Znaczek opłaty Fi. 787 o wartości 60 groszy

           naklejono na rewersie koperty. Opłata zgodna z taryfa. Przesyłka dotarła do adresata

           16.11. 1955 roku o czym świadczy odbitka stempla odbiorczego.

Fot. 13 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

             poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,

             przesłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Nowa Sól, w dniu 7.1.1956 roku

             do Szwajcarii. Przesyłka jest ofrankowana czterema znaczkami w tym Fi. 776 i 777

            oraz 764, 808 o łącznej wartości 1,60 zł. zgodnie z taryfą. Przesyłka dotarła do

             adresata 9.1.1956 o czym świadczy odbitka stempla odbiorczego.

Fot.14 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki prywatnej, zagranicznej, poleconej

            z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej drogą

           powietrzną z Urzędu Pocztowego Łańcut w dniu 20.07.1955 roku, do byłego DDR.

           Przesyłka jest ofrankowana sześcioma znaczkami w tym Fi.767 i 777 oraz Fi,

           762,763, 739 i 774 o łącznej wartości 2,25 zł. Przesyłka dotarła do adresata 26.7.1955

             roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego  

Fot. 15 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, poleconej, z erką w

             postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej drogą powietrzną

           z Urzędu Pocztowego Poznań 9 w dniu 8.9.1955 do Francji. Przesyłka jest

           ofrankowana trzema znaczkami w tym Fi. 767 i 777 oraz 774 o łącznej wartości

           1,60 zł.

Fot. 16 Koperta o wymiarach 145 x 93 mm, przesyłki listowej, prywatnej, przesłanej drogą

             powietrzna z Urzędu Pocztowego Piła 1 w dniu 30.9.1956 roku do USA. Przesyłka

            jest ofrankowana ośmioma znaczkami w tym: Fi. 776 i 777, dwoma znaczkami Fi.

           763, 764, 823, 637 i 536 o łącznej wartości 2,20 zł.

Fot.17 Koperta o wymiarach 160 x 96 mm przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z erką w

             postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Urzędu

             Pocztowego Ostrołęka w dniu 16.6. 1956 roku na Węgry. Przesyłka jest ofrankowana

             sześcioma znaczkami w tym: Fi. 767, 536, 806, 819, 666 i 798 o łącznej wartości

             3,05 zł. Przesyłka dotarła do adresata 20.6.1956 roku o czym świadczy odbitka

             datownika odbiorczego.

Fot.18 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej

             wysłanej z Urzędu Pocztowego Warszawa 85 w dniu 8.8.1959 roku do Francji.

               Przesyłka jest ofrankowana siedmioma znaczkami w tym: Fi.767 i 777, 881,882,

               parką Fi.761 i 823 o łącznej wartości 2,50 zł.

            Poza całościami pocztowymi nasz zbiór powiększył się o siedem znaczków

z czytelnym kasownikiem, zdjętych z przesyłek. Wśród nich są znaczki użyte w Urzędzie Pocztowym Kraków 1 (5 sztuk), Urzędzie Pocztowym Warszawa 2. Nie wszystkie kasowniki są w pełni czytelne gdyż rysunek znaczków jest tak bogaty kolorystycznie i treściowo, że utrudnia odczytanie pomimo starannie odciśniętego kasownika. Dla potwierdzenia tego prezentujemy na fot.19 zestaw znaczków stemplowanych zdjętych z przesyłek.

Fot. 19 Zestaw siedmiu znaczków stemplowanych, z serii Dni Krakowa, zdjętych z przesyłek    

            Na zakończenie prezentujemy, na fot. 20, przykład wykorzystania znaczka Fi.777 do pozyskania okolicznościowego stempla z Międzynarodowych Targów Poznańskich, które odbyły się 1955 roku.

Fot.20 a,b Widokówka wydana przez „Czytelnik” seria P nr 18, z wykorzystaniem fotografii

                 E. Falkowskiego, przedstawiającą Palmiarnię w Poznaniu (a) wykorzystana do

                 pozyskania stempla okolicznościowego XXV Międzynarodowe Targi Poznańskie

                 odbitego na znaczkach Fi.777 oraz 774. (b).

            Włączenie się Poczty Polskiej do obchodów Dni Krakowa przyniosło, jak sądzimy, pozytywne rezultaty promocyjne zarówno dla Poczty jak i dla miasta. Nie znamy jednak ocen i skali tych rezultatów i nie wiemy czy ktoś przeprowadzał stosowne badania w tym kierunku. Znaczki wydane z okazji Dni Krakowa, FDC i karnet oraz okolicznościowe kartki mogły się podobać, a co za tym idzie mogły stanowić pamiątkę z pobytu w Krakowie. Niestety nie przełożyło się to na pocztowe wykorzystanie tych materiałów.

            Czy nastąpiła jakaś zmiana przy organizowaniu kolejnych Dni Krakowa, napiszemy w kolejnej części .

                                                                                                                            Jerzy Duda

                                                                                                                 Administrator Piotr

PROMOCJA MIASTA POPRZEZ EMISJE POCZTOWE I FILATELISTYKĘ /część 2. /

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 02, sierpień 2024 11:38

PROMOCJA MIASTA

POPRZEZ EMISJE POCZTOWE I FILATELISTYKĘ

/część 2. /

         Kraków stał się, po zakończeniu drugiej wojny światowej, areną walki politycznej, która toczyła się pomiędzy partiami uzależnionymi od ZSRR, a partiami opozycyjnymi. Pierwsze ogólnopolskie zderzenie komunistycznej władzy i społeczeństwa nastąpiło 3 maja 1945 roku. Było to wydarzenie dramatyczne bowiem pochód z udziałem bezbronnych studentów został ostrzelany, w wyniku czego kilka osób zostało rannych w tym dwie osoby bardzo ciężko. Po tym wydarzeniu nastąpiły aresztowania i wywózka do koszar w Zakrzówku. Krakowianie niechętnie odnosili się do nowej władzy, złożonej z przedstawicieli PPR i PPS, czemu dali wyraz w referendum przeprowadzonym w dniu 6.05.1946 roku. Na pytania w sprawie jednoizbowości parlamentu, utrwalania przemian gospodarczych lat 1944-1946 oraz granic na Odrze i Nysie, zamiast spodziewanego „3 razy TAK”, Krakowianie odpowiedzieli „3 razy NIE”, przy bardzo małej frekwencji. Władza przypuściła atak na środowiska mieszczańskie i intelektualne forsując propozycję wysiedlenia całych rodzin zaliczanych do mieszczańskich reakcjonistów. Pomimo tego od początku 1945 roku ożywiały się krakowskie uczelnie, inaugurując kolejne lata akademickie, ukazywały się dzienniki i czasopisma w tym m.in. „Dziennik Polski”, „Przekrój”, „Tygodnik Powszechny”, „Twórczość” w 1946 roku „Echo Krakowa”. Krakowianie żyli informacjami o odzyskaniu, zrabowanych przez Niemców dóbr kultury takich jak; ołtarz Wita Stwosz czy Kodeks Baltazara Behema. W takiej atmosferze podjęto decyzje o zorganizowaniu w 1947 roku „Dni Krakowa”.

            W 1947 roku organizatorem „Dni Krakowa” był zarząd miasta, a projektantem plakatów był prof. Witold Chomicz, który wznowił współprace z organizatorami obchodów, a nawet był inicjatorem powstania komitetu obywatelskiego. Plakat przedstawiający Lajkonika na tle wieży kościoła Mariackiego otoczonego symbolami muzyki, teatru, malarstwa, literatury, z rysunkiem szopki i wianka otrzymał nagrodę miasta Wiednia (fot.1).

Fot.1. Plakat autorstwa Witolda Chomicza na Dni Krakowa w 1947 roku, nagrodzony przez miasto Wiedeń.

Dni Krakowa trwały od 7.06 – 22.06 1947 roku, a w programie, zbliżonym do programu imprez z lat przedwojennych znalazły się przedstawienia teatralne, muzyczne, „igrce w Barbakanie”, wystawy sztuki, imprezy sportowe, natomiast pominięto uroczystości kościelne. Wprowadzono natomiast występy zespołów robotniczych. Zmieniono także trasę przemarszu Lajkonika.

            Nie posiadamy informatora, ani szczegółowego programu imprez. Natomiast wiemy, że Poczta Polska wprowadziła datownik ręczny będący stemplem z wymienną datą stosowanym w Urzędzie Pocztowym Kraków 1, od 7 VI – 21 VII 1947 roku z dodatkowym napisem „wesołe ludowe miasteczko” (kat. Myśl. nr 47 012). W stemplu, o wymiarach 62x28 mm, znalazł się rysunek schematyczny Lajkonika (fot. 2), bez odniesienia do stempla sprzed wojny..

Fot.2 Odbitka stempla stosowanego w Urzędzie Pocztowym Kraków 1 od 7 VI- 21 VII 1947 roku przygotowanego z okazji Dni Krakowa.

            Pozytywne doświadczenia uzyskane z Dni Krakowa obchodzone w 1947 roku miały wpływ na organizacje kolejnych dni w 1948 roku. Wrócono do przedwojennej koncepcji organizowania „Festiwalu Sztuki Dni Krakowa’, który odbył się w dniach 3.06 – 4 07. 1948 roku. Organizatorem było Biuro Organizacyjne Dni Krakowa przy Miejskiej Radzie Narodowej. Festiwalowi nadano nadzwyczajne znaczenie o czym świadczyły nazwiska protektorów i nazwiska ze składu Komitetu Honorowego. Warto przytoczyć choćby kilka nazwisk. Protektorami byli; Józef Cyrankiewicz, prezes rady ministrów, Władysław Gomółka , wicepremier i Michał Rola – Żymierski, marszałek Polski. Wśród członków Komitetu Honorowego byli m.in.; Stefan Dybowski, minister kultury i sztuki, Jan Rabanowski, minister komunikacji, Zygmunt Modzelewski, minister spraw zagranicznych., Wacław Szymanowski, minister poczt i telegrafów. Wydano stu stronicowy informator, znany z dwóch wersji okładki oraz szereg plakatów. Jeden z plakatów prezentujemy na fot. 3.

Fot. 3 Plakat na „Dni Krakowa” w 1948 roku zaprojektowany przez Józefa Kaczmarczyka.

            Wyjątkowym drukiem jest wspomniany „Informator”. Dostępne są egzemplarze, które posiadają dwie różne okładki. Na fot.4 jest egzemplarz z jednokolorowa okładką, na której znajduje się tytuł, Festiwal sztuki. Dni Krakowa, napis „Informator” oraz logo Dni Krakowa z lat 1936-37. Jest także cena za egzemplarz (50 zł).

Fot. 4 Okładka informatora z 1948 roku „Festiwal Sztuki. Dni Krakowa „1948 i logo z 1936 roku.

           Na fot. 5 jest egzemplarz z okładką dwukolorową z figuralną kompozycją przedstawiającą   Lajkonika na tle wież kościoła Mariackiego oraz herbem Krakowa z napisem Informator i Dni Krakowa 1948. W podpisie jest „Ganczarski Fr” (projektant ?).

Fot. 5 Okładka dwukolorowa „Informatora Dni Krakowa” z 1948 roku z rysunkiem Lajkonikiem na tle wież kościoła Mariackiego.

            Oba egzemplarze posiadają taką samą treść oraz zestaw reklam, których jest ponad 150 sztuk w każdym egzemplarzu. Są to zarówno ogłoszenia drobne, reklamy o różnej wielkości, od trzy, cztero wierszowych umieszczonych w ramkach, do całostronicowych.

W egzemplarzu o okładce jak na fot. 5 znalazł się druk zaproszenia na „Uroczystą inauguracje Dni Krakowa 1948 – 5 czerwca o godz. 19 pod wieżą ratuszową”. Jest to zaproszenie wystosowane przez Prezydenta miasta Krakowa, autorstwa Witolda Chomicza drukowane u W.L. Anczyca. ( fot. 6 a, b).

Fot.6 a,b Zaproszenie wystosowane przez Prezydenta miasta Krakowa na inauguracje Dni

             Krakowa autorstwa Witolda Chomicza, widok ogólny (a), b widok po rozłożeniu (b)

            W informatorze zamieścili swoje prace: Prezydent miasta Krakowa ,Henryk Dobrowolski, dr. Jerzy Dobrzycki , dr Tadeusz Dobrowolski, doc. U.J, poseł na Sejm RP Adam Polewka, Juliusz Wirski, Witold Zechenter, inż. Zdzisław Wilk,, Józef Mokrzyński. Cztery ilustracje w postaci rysunków wykonał art. graf. B. W. Schonborn. Druk informatora odbył się na polecenie Polskiego Związku Turystycznego, nakładem Agencji Reklam i Wydawnictw „Reklama“, Kraków ul. Krowoderska 68. Odbito w Zakładach Graficznyh „Litodruk” Kraków, ul. Radziwiłowska 23.

               Autorzy tekstów skupiali się na historii Krakowa , ale także odnosili się do współczesności pisząc o „Wierceniach poszukiwawczych” czy o „Elektryfikacji wsi województwa krakowskiego” , a nawet o „Państwowym przyśle miejscowym województwa krakowskiego”.

            W programie Dni Krakowa znalazło się wiele ciekawych imprez. Przede wszystkim podczas otwarcia w czwartek 3 czerwca zabrzmiały fanfary z wieży Ratuszowej, a po przemówieniu Prezydenta miasta nastąpiło ogłoszenie „ Ordynacji Sławetnego Magistratu Krakowskiego” przez herolda miejskiego konnego w asyście trębaczy w strojach krakowskich z XVI wieku. Tekst ordynacji autorstwa dr Jerzego Dobrzyckiego otwiera część tekstową Informatora. Inauguracji Dni Krakowa towarzyszyło „wkroczenie Lajkonika ma Rynek Gł.”. W tym samym dniu odbyła się prapremiera sztuki „Cement” w Starym Teatrze oraz zawody piłkarskie Wisłą –Garbarnia. Wieczorem, krakowskie zabytki były iluminowane. W kolejnych dniach odbywały się koncerty, przedstawienia teatralne, zawody sportowe, a nawet wycieczka autokarem do Zakopanego na uroczystość pod nazwą „Wiosna w Zakopanem”. Były gościnne występy radzieckiego zespołu pieśni i tańca, a 7czerwca nastąpiło otwarcie Wesołego Miasteczka na placu przy Al. 3-go Maja, oferującego liczne atrakcje. W Barbakanie odbywały się „Igrce”, na Plantach koncerty spacerowe orkiestr, wystawy, a 19 czerwca wielkie widowisko „Wianki na Wiśle” zorganizowane przez Ligę Morską Zarząd Okr. w Krakowie otwierające „Dni Morza”. To tylko wybrane imprezy oferowane w Informatorze.

            Nie są nam znane żadne wydawnictwa Poczty Polskiej mające uświetnić „Festiwal Sztuki Dni Krakowa” w 1948 roku.

             Na kolejne Dni Krakowa trzeba było czekać do czerwca 1951 roku. Od 31 maja do 1 lipca 1951 roku odbywały się imprezy w ramach „Festiwalu Sztuki Dni Krakowa” obchodzonym pod wysokim protektoratem Józefa Cyrankiewicza Prezesa Rady Ministrów.

Z okazji Dni Krakowa wydano publikację „Kraków. Wczoraj- Dziś- Jutro”, w której znalazły się teksty dotyczące Nowej Huty w tym: wiersz Wisławy Szymborskiej Nowa Huta buduje człowieka; teksty autorstwa Jerzego Lowella Nowa Huta- Nowy Kraków; Adama Hollanka Rozmowa o Krakowie oraz wywiad z przodownikiem pracy w Nowej Hucie pt. 504 % ponad ormę. Okładkę i zdobniki projektował Roman Cieślewicz (fot. 7). Wydawcą publikacji było Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze W publikacji znalazło się 16 stron działu gospodarczego, a w nim ponad 90 reklam , w tym całostronicowe, różnych związków, spółdzielni pracy, spółdzielni rzemieślniczych, związków branżowych, zakładów gastronomicznych, przedsiębiorstw i zakładów. Nie ma ani jednej reklamy firmy prywatnej.

Fot. 7 Okładka wydawnictwa „Kraków wczoraj –dziś- jutro”, projektu Romana Cieślewicza.

Dodatkiem do publikacji był program imprez Dni Krakowa. Fragment programu na fot 8.

Fot. 8 Fragment programu Dni Krakowa z 1951 roku.

            W programie imprez były zapisane; „wieczory serenad”, koncerty m. in. orkiestr dętych, wystawy, zabawy dla dzieci, wieczory autorskie, przedstawienia teatralne, mecze piłkarskie, zawody rowerowe i zjazd motocyklowy pod hasłem „Motocykliści budują Nową Hutę”, Na szczególna uwagę zasługiwała impreza z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia istnienia tramwaju elektrycznego w Krakowie.

           Jedynym śladem pocztowym „Dni Krakowa” z 1951 roku jest datownik ręczny, stempel z wymienną datą stosowany w Urzędzie Pocztowym Kraków 1, w czerwcu tamtego roku. W „Katalogu polskich stempli okolicznościowych”, autor, Andrzej Myślicki, odnotował trzy stemple różniące się wyróżnikiem, a, b, c. (51 019, 51 020 i 51 021). Na stemplu znajduje się stylizowany rysunek Lajkonika z podniesioną ręką w której jest buława. (fot.9)

Fot. 9 Okolicznościowy stempel stosowany w czerwcu 1951 roku w Urzędzie Pocztowym Kraków1, z okazji Dni Krakowa.

            Jesteśmy w posiadaniu dwóch walorów, a mianowicie pocztówki wydanej przez Ligę Morską (seria V) z ilustracją przedstawiającą port rybacki z naklejonym znaczkiem Budujemy Nowa Hutę, oraz kartkę pocztową Cp.124, które zostały wykorzystane do pozyskania stempla z okazji Dni Krakowa (fot. 10, 11)

Fot. 10, 11 Kartki pocztowe ze stemplem z Dni Krakowa z 1951 roku z wyróżnikiem a oraz b.

            Nie posiadamy żadnych walorów z obrotu pocztowego z wykorzystaniem wspomnianego stempla.

           W następnej części zaprezentujemy walory pocztowe z Dni Krakowa organizowanych w roku 1955 i latach późniejszych.

                                                                                                                  Jerzy Duda

                                                                                                         Administrator Piotr