ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH. Część 10.

Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 23, czerwiec 2022 22:13

ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH.

Część 10.

Wysoki kunszt i artyzm Słani ujawnił się w znaczkach wydanych na przesyłki lotnicze w 1952 roku. Były to pierwsze znaczki artysty na które kolekcjonerzy zwrócili szczególną uwagę.

Po niespełna dwóch tygodniach od wprowadzenia do obiegu pocztowego znaczków

z podobizną gen. Karola „Waltera” Świerczewskiego (Fi. 588-589), o których było w części 9. naszego cyklu, Poczta Polska emitowała serię znaczków na przesyłki lotnicze. 10 kwietnia 1952 roku ukazały się 4 znaczki ząbkowane (z ząbkowaniem ramkowym) i te same znaczki nieząbkowane o nominałach; 55 groszy, 90 groszy, 1.40 zł oraz 5,00 zł. Znaczki mają format 43,0 x 25,5 mm, ale wielkość rysunku jest dla trzech znaczków odmienna od czwartego znaczka. Znaczki trzech pierwszych wartości mają wielkość rysunku 38,7 x 21,4 mm, a dla nominału pięciozłotowego wielkość rysunku wynosi 39,1 x 21,6 mm.

Znaczki na przesyłki lotnicze stawały się coraz popularniejsze bowiem rozwijała się sieć połączeń lotniczych z Polski i zwiększało się zainteresowanie pocztą lotniczą. We wrześniu 1949 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwa Polskie Linie Lotnicze „Lot”, któremu Ministerstwo Komunikacji nadało status przedsiębiorstwa.

Z czterech znaczków na przesyłki lotnicze (Fi.590 –593 A i B) dwa były projektowane przez Czesława Słanię, a jeden z nich był przez niego również sztychowany. Są to znaczki o nominale 55 groszy (Fi.590), projektowany przez artystę, a rytowany przez B. Brandta oraz znaczek o nominale 1.40 zł projektowany i rytowany przez Słanię. Oba znaczki w wersji ciętej i ząbkowanej są pokazane na fot. 1.

Tematem pierwszego znaczka o nominale 55 groszy (Fi. 590) jest port morski ze statkami, z jednym stojącym przy nadbrzeżu. Nad statkami widoczny jest samolot. Przypuszczamy, że dla Czesława Słani wzorem do rysunku obu większych statków był słynny w latach 1949 –1952 statek o nazwie „Sołdek”. Był to rudowęglowiec o napędzie parowym zaliczany do małych masowców budowanych w Stoczni Gdańskiej. Nazwa statku pochodziła od nazwiska przodującego stoczniowca Stanisława Sołdka (1916 – 1970) działacza komunistycznego, inżyniera budowy statków, przodownika pracy.

Na drugim znaczku o nominale 1,40 zł (Fi. 592) znalazł się widok fragmentu pierwszej większej inwestycji komunikacyjnej zrealizowanej w latach 1947-1949 w Warszawie, którą nazwano „Trasą W-Z”. Również i w tym przypadku nad trasą widać samolot. W skład trasy o długości 6760 metrów łączącej oba brzegi Warszawy wchodziły m. in. most Śląsko- Dąbrowski i tunel pod Starym Miastem. Atrakcją były pierwsze w Polsce, i przez długi czas największe, schody ruchome. Zaprezentowany widok fragmentu „Trasy W-Z” był „sztandarowym” widokiem wielokrotnie powielanym zarówno na widokówkach również w publikacjach na temat Warszawy i planu 6-cio letniego, a nawet na znaczku pocztowym wydanym w 1949 roku (Fi. 495). Fragment widoku „Trasy W-Z” wykorzystany przez Czesława Słanię do projektu znaczka jest zbliżony do fotografii autorstwa F. Myszkowskiego wykorzystanej do wydania kolorowej widokówki przez Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa” w Krakowie (fot.2).

Znaczki sygnowane nazwiskiem Czesława Słani miały nakłady ponad 5 milionów każdy, w tym; o nominale 55 groszy ok. 5, 3 mil., a o nominale 1,40 zł ok. 5,7 mil. Znaczki mają kolor szaroniebieski (95 groszy) i fioletowy (1,40groszy) wykazując różne odcienie. Drukowane były na papierze bezdrzewnym białym o zmiennej grubości. Poczta Polska wprowadziła również koperty FDC zarówno znaczków ciętych jak i ząbkowanych.

Znaczki na przesyłki lotnicze okazały się być bardzo popularne i często wykorzystywane na przesyłkach pocztowych, tym bardziej, że nominały były nieźle dostosowane do taryfy zagranicznej i lotniczej.

Fot.3 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, zagranicznej przesłanej drogą

lotniczą z Urzędu Pocztowego Gdańsk 15 w dniu 12.5. 1952 do RFN. Przesyłka jest

ofrankowana jednym znaczkiem Fi. 590 o nominale 55 groszy zgodnie z ówczesna

taryfą (przesyłka do 20 gramów 40 groszy + przesyłka listu do 20 gr. groszy 15).

Fot. 4 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, zagranicznej wysłanej drogą

lotnicza z Urzędu Pocztowego Jadowniki Mokre w dniu 12.12. 1953 roku do USA.

Przesyłka ofrankowana jest dwoma znaczkami w tym Fi.592 i 637 o łącznej

frankaturze 1,45 zł. Taryfa przewidywała 40 gr. za przesyłkę listową zagraniczną + 35

groszy za przesyłkę listową do 5 gramów. Przesyłka ważyła 15 gramów czyli opłata

wynosiła 1.05 zł + 40 groszy = 1,45 zł.

Znaczki na przesyłki lotnicze wykorzystywano również do frankowania listów

zagranicznych poleconych nie przesyłanych drogą lotniczą. Przykłady są pokazane na

kolejnych foto 5 i 6.

Fot. 5

Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

poleconej z erką w posytaci odbitki pieczatki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej

z Urzędu Pocztowego Chorzów 1 w dniu (?) 1957 roku do RFN. Przesyłka jest

ofrankowana dwoma znaczkami lotniczymi Fi.592 i 593 o łącznej frankaturze 6,40 zł

zgodnie z taryfą (list do 20 gramów 2,50 zł i polecenie 3,90 zł)

Fot. 6 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki i odręcznie wpisanym numerem wysłanej

z Urzędu Pocztowego Straczno w dniu 9.5.1961 roku do Czechosłowacji. Przesyłka

jest ofrankowana znaczkiem Słani Fi.592 oraz Fi. 1044 i 1045 o łącznej frankaturze

1,55 zł zgodnie z taryfą.

Do najciekawszych walorów należą całości pocztowe ofrankowane znaczkami sygnowanymi przez Czesława Słanię, ofrankowanymi całą serią znaczków na przesyłki lotnicze, a także całości ofrankowane wielokrotnością znaczków Czesława Słani. Wybrane przykłady prezentujemy na fot, 7 i 8.

Fot. 7 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej przesłanej drogą

powietrzną z Urzędu Pocztowego Kraków 2 w dniu 22.5.1953 roku do USA.

Przesyłka jest ofrankowana dwoma znaczkami sygnowanymi przez Czesława Słanie

Fi. 590 i 592 o łącznej frankaturze 1,95 zł.

Fot. 8 Koperta o standardowych wymiarach przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,

przesłanej droga powietrzna z Urzędu Pocztowego Warszawa 31 w dniu 23.1.1957

roku do RFN. Przesyłka jest ofrankowana cała serią znaczków na przesyłki lotnicze

Fi.590 – 593 o łącznej frankaturze 7,85 zł. Przesyłka jest ofrankowana powyżej

taryfy.

O innych ciekawych ofrankowaniach znaczkami na przesyłki lotnicze z 1952 roku sygnowanymi przez Czesława Słanię napiszemy w najbliższym czasie prezentując je w kolejnej części, opisanej jako „Uzupełnienie części 10.”

Jerzy Duda

Administrator Piotr

ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH. Część 9.

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 13, czerwiec 2022 21:57

ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH.

Część 9.

Po kolejnych dwóch miesiąca od ukazania się serii znaczków (Fi. 583-585) Poczta Polska wprowadziła do obiegu autorski znaczek Czesława Słani zaprojektowany i sztychowany przez artystę. Znaczki o nominałach 45+15 groszy (Fi.588) i 90 groszy

(Fi. 589) wprowadzono do obiegu 28 marca 1952 roku w 5. rocznicę śmierci gen. Karola „Waltera” Świerczewskiego. Przedstawiają portret generała drukowany w kolorach fioletowo brązowym i szaroniebieskim. Znaczki o wymiarach rysunku 22,3 x 27,6 mm posiadają w górnej części rysunku daty urodzin i śmierci, a w lewym dolnym rogu widok honorowej Odznaki Grunwaldzkiej ludowego Wojska Polskiego. Seria znaczków na fot.1.

Gen. Karol „Walter” Świerczewski urodził się w 1897 roku w Warszawie w rodzinie robotniczej. Uczył się zawodu, a w 1915 roku został ewakuowany do Rosji. Był uczestnikiem rewolucji październikowej i wojny polsko-bolszewickiej walcząc po stronie bolszewików.

W latach 1936- 1938 brał udział w wojnie domowej w Hiszpanii. Był absolwentem Akademii Wojskowej im. Frunzego. Generał pułkownik Armii Czerwonej i generał broni Ludowego Wojska Polskiego. W 1946 roku został mianowany wiceministrem Obrony Narodowej. Zginął 28 marca 1947 roku pod Jabłonkami. Komuniści otoczyli go kultem bohatera i patrioty stawiając pomniki, nadając jego imieniem nazwy ulic i placów, szkołom, zakładom pracy a nawet wykorzystując jego podobiznę na banknotach. Po 1989 roku kult tego który „kulom się nie kłaniał” praktycznie odszedł w niepamięć.

Czesław Słania zaprojektował znaczek przyjmując za podstawę portretową fotografię gen. Świerczewskiego bez nakrycia głowy, w mundurze generała broni Ludowego Wojska pokazanym tylko w górnej części bez odznaczeń i medali. Staloryt o nominale 45+15 (Fi.588) wydano w nakładzie ponad 2mil. sztuk, a o nominale 90 groszy (Fi. 589) 501 tys. sztuk. Znaczki były w obiegu do 30.11.1953 roku czyli ponad półtorej roku. Nakłady obu znaczków były na owe czasy małe, a w porównaniu z nakładami wydań zwyczajnych takich jak „ Bolesław Bierut”, „Nowa Huta”, „Plan 6-cio letni”, nawet bardzo małe, stąd znalezienie całości pocztowych ofrankowanych znaczkami z wizerunkiem gen. Świerczewskiego szczególnie o nominale 90 groszy jest bardzo trudne Dysponujemy zaledwie trzema całościami z których dwie noszą znamiona przesyłek inspirowanych filatelistycznie oraz czterema znaczkami zdjętymi z przesyłek z czytelnymi odbitkami datowników.

Fot. 2 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z erką w

postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Urzędu

Pocztowego Warszawa 2 w dniu 19.12.1952 roku do Radomia. Przesyłka w tym

samym dniu była w Urzędzie Pocztowym Radom 1 o czym świadczy odbitka

datownika odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana jednym znaczkiem Fi. 589 , serią

znaczków Fi. 594-596 wydaną z okazji 60. rocznicy urodzin Bolesława Bieruta oraz

dodatkowo znaczkiem z serii Fi. 894. Frankatura wynosi 4,05 zł i ponad dwukrotnie

przekracza obowiązującą taryfę.

Fot.3 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z erką w

postaci odbitki pieczątki z numerem z numeratora, ekspresowej wysłanej na ten

sam adres jak na fot.2 wysłanej z Urzędu Pocztowego Warszawa 2 w dniu 29.5.1952

roku. Przesyłka jest ofrankowana jednym znaczkiem Fi. 589 oraz trzyznaczkowym

paskiem Fi. 595. Frankatura ponad dwukrotnie przekracza obowiązującą taryfę. Obie

przesyłki przeszły oficjalną drogę pocztową i pomimo wyczuwalnej inspiracji

filatelistycznej stanowią ciekawe walory filatelistyczne.

Fot. 4 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej firmowej, poleconej z erką w

postaci odbitki pieczątki wysłanej z Urzędu Pocztowego Kraków 1 w dniu 13.6.1952

roku do Chrzanowa. Adresat otrzymał przesyłkę dnia 14.6.1952 o czym świadczy

odbitka datownika odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana trzema znaczkami Fi. 588

w tym parką poziomą o łącznej frankaturze 1,80 zł .

Fot. 5 Znaczki zdjęte z przesyłek pocztowych i wycinek w tym Fi.588 wykorzystany w

Urzędzie Pocztowym Oborniki k. Poznania z datą 21.IV. 1952 oraz trzy znaczki Fi.

590 wykorzystane w: Urzędzie Pocztowym Stalinogród (!) z datą 6.6.1953, w Urzędzie Pocztowym Kraków 1 z datą 16.4.1953 oraz w Urzędzie Pocztowym Paczków z datą 11.7. 1953.

Przełom lat 1951/52 był dla Czesława Słani początkiem rzetelnej współpracy z Pocztą Polską w zakresie projektowania i sztychowania znaczków. Efekty prac nad znaczkami pocztowymi (4 portrety oraz wnętrze kopalni) potwierdziły dobre przygotowanie do zawodu i wysoką fachowość Słani, wówczas jeszcze mało znanego w środowisku kolekcjonerów. Znaczki jego autorstwa nie były rozpoznawalne, a nakłady stosunkowo niskie. Tematyka zaś mało zachęcająca do kolekcjonowania. Sądzimy, że właśnie dlatego dość rzadko spotyka się wykorzystanie tych znaczków na przesyłkach pocztowych. Wysoki kunszt i artyzm Słani ujawnił się w kolejnych pracach o których w następnej części cyklu.

Ponawiamy naszą prośbę o udostępnianie nam całości pocztowych ofrankowanych znaczkami projektowanymi i sztychowanymi przez Czesława Słanię w latach 1952-1953 do prezentacji na klubowej stronie internetowej. Równocześnie dziękujemy kol. Miłoszowi Rzadkoszowi za włączenie się do naszego cyklu i udostępnienie nam walorów ze swojego zbioru.

Ciekawostki, które udało się nam pozyskać, z różnych źródeł, z opisem zaprezentujemy w najbliższym czasie.

Jerzy Duda

Administrator Piotr

ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH. Część 8.

Szczegóły

Opublikowano: wtorek, 07, czerwiec 2022 13:19

ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH.

Część 8.

            W ciągu pierwszych czterech miesięcy roku 1952 Poczta Polska emitowała jedenaście znaczków, w tym siedem znaczków w ramach wydań okolicznościowych oraz cztery znaczki na przesyłki lotnicze. Z jedenastu znaczków Czesław Słania projektował cztery znaczki z czego dwa znaczki sztychowali inni artyści, natomiast pozostałe dwa były dziełami autorskimi sztychowanymi przez artystę.

            Pierwszą serię emitowaną w 1952 roku i wprowadzoną do obiegu 18 stycznia, stanowiły trzy znaczki wydania okolicznościowego, w 10. rocznicę powstania Polskiej Partii Robotniczej. Utworzoną ją w 1942 roku w czasie okupacji niemieckiej przez przybyłych z ZSRR polskich komunistów. Głównymi działaczami byli m. in. Marceli Nowotko, Paweł Finder, Władysław Gomółka, Bolesław Bierut i Małgorzata Fornalska związana z Bolesławem Bierutem z którym miała córkę Aleksandrę.

Na znaczkach znalazły się portrety Marcelego Nowotki, Pawła Findera oraz Małgorzaty Fornalskiej Fi. 583-585 (fot.1).

           Marceli Nowotko (1893 – 1942 zginął zastrzelony), robotnik, działacz komunistyczny, współorganizator Polskiej Partii Robotniczej utworzonej na okupowanych ziemiach polskich. W styczniu 1942 roku został wybrany 1. sekretarzem partii przez działaczy przybyłych z Moskwy. Uznany za mroczną postać polskiej historii. Po wojnie patron wielu polskich ulic. Po 1989 roku usuwano jego pomniki i zmieniano nazwy ulic jego imienia.

            Projektantem znaczka o nominale 45 + 15 groszy z podobizną Marcelego Nowotki (Fi.583) był Czesław Słania, a sztychował J. Konecki. Jest to pierwszy znaczek wydany przez Pocztę Polskąa z podwójną wartością nominału, który Ministerstwo Poczty i Telegrafów wprowadziło do obiegu informując jednocześnie że: ze względów oszczędnościowych oraz celem usprawnienia ruchu pocztowego będą wprowadzane z początkiem 1952 roku znaczki opłaty z podwójną wartością tj. 45 gr +15 gr. dopłaty na odbudowę Warszawy- na listy zwykłe (opłata 60 gr.) oraz wartości 30 + 15 gr. – na kartki pocztowe (45 gr.)...

            Znaczek Fi. 583 wydany został w nakładzie ok. 4 mil. sztuk na papierze bezdrzewnym, białym o jednolitej grubości, gumowany przed drukiem.

            Całości pocztowe ofrankowane znaczkiem z podobizną Marcelego Nowotki rzadko są oferowane na portalach internetowych. Unikatowy przykład ofrankowania przesyłki jednym tylko znaczkiem Fi.583 pokazany jest na fot.2

Fot.2 Koperta o wymiarach 160 x 115 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej

         przewieziona drogą powietrzną wysłanej z Urzędu Pocztowego Andrychów w dniu

         18.2.1952 roku do Heidelbergu w amerykańskiej strefie okupacyjnej. Przesyłka jest

         ofrankowana jednym znaczkiem Fi. 583 o nominale 60 gr.zgodnie z taryfą.

         Za ciekawostkę uznać należy wykorzystywanie do ofrankowania przesyłek listowych całej serii znaczków Fi. 583-585. Interesujący walor pokazujemy na fot. 3.

Fot. 3 a, b Koperta o wymiarach 160 x 115 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

           poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z numerem odbitym numeratorem,

           ekspresowej z naklejka w kolorze czerwonym, wysłanej z Urzędu Pocztowego

           Stalinogród (!) 1 do USA w dniu 13.4.1953 roku. Przesyłka jest ofrankowana serią

           znaczków Fi.583-585 oraz trzema innymi znaczkami. Na awersie są to znaczki Fi.532 i

           622, Na rewersie jest znaczek Fi.654.

                        Przedstawiony walor zawiera znaczki i elementy które najdobitniej obrazują czasy budowy socjalistycznego społeczeństwa w Polsce oraz kultu jednostki. Pierwszą sprawą jest nazwy miasta Stalinogród. Od marca 1953 do października 1956 roku Katowice nazwano na cześć Stalina – Stalinogród. Katowice były kolejnym miastem w Europie, któremu zmieniono nazwę, m.in. po rumuńskim Braszowie, bułgarskiej Warnie i węgierskim Dunajvaros. Inną sprawą jest wykorzystanie pierwszego znaczka wydanego

w 1953 roku z okazji nadania nowej, napisanej w duchu socjalistycznym Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Polskiej. Władza w Polsce powinna opierać się, jak zapisano w preambule Konstytucji, na „..historycznych doświadczeniach zwycięskiego budownictwa socjalistycznego w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, pierwszym państwie robotników i chłopów”.

I wreszcie najbardziej bulwersującą sprawą jest znaczek wydany z okazji 10. rocznicy bitwy pod Stalingradem na którym zamiast Poczta Polska wpisano Polska Rzeczpospolita Ludowa i który wykorzystano do ofrankowania przesyłki. Na szczęście tego rodzaju zmiana na znaczku pojawiła się tylko jeden raz.  

Fot.4 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

           poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,

           ekspresowej, przesłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Kamienica na Śląsku

           w dniu 16.5.1952 do NRD, Przesyłka ofrankowana jest serią znaczków Fi. 583- 585.

           Do adresata przesyłka dotarła 25.5. 1952 roku o czym świadczy odbitka datownika

           Odbiorczego.

Fot. 5 Koperta standardowych wymiarów przesyłki krajowej, prywatnej, poleconej z erką

           w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Urzędu

            Pocztowego Kielce 1 do Radomia w dniu 12.3. (?). Na rewersie jest odciśnięty

           datownik odbiorczy z 13 III 1957 (!). Przesyłka ofrankowana jest serią znaczków

           Fi. 583-585 które utraciły ważność 30.11.1953 roku. Jest to przykład fałszerstwa z

           wykorzystaniem znaczków, które wyszły z obiegu pocztowego, do ofrankowania

           przesyłki.

Fot. 6 Zestaw pięciu znaczków zdjętych z kopert różnych przesyłek z wyraźnie odbitymi

           nazwami Urzędów Pocztowych oraz czytelnymi datami nadania przesyłki. Trzy

           pierwsze znaczki pochodzą z przesyłek nadanych w Urzędach Pocztowych Kraków 1,

           Kraków 2 i Kraków 6 odpowiednio: 3.5.1952; 3.7.1952; 7.7.1952. Kolejny znaczek

           pochodzi z przesyłki nadanej w Urzędzie Pocztowym Limanowa w dniu 20.8.1952.

         Ostatni znaczek pochodzi z przesyłki nadanej w Urzędzie Pocztowym Poznań (?) w

         dniu 12.2. 1952 roku.      

                        Po kolejnych dwóch miesiąca od ukazania się wspomnianej serii znaczków Poczta Polska w 1952 roku wprowadziła do obiegu autorski znaczek Czesława Słani zaprojektowany i sztychowany przez artystę. O znaczku i jego pocztowym wykorzystaniu napiszemy w następnym odcinku serii.

                                                                                                            Jerzy Duda

                                                                                                   Administrator Piotr