O LAJKONIKU, ZWANYM KONIKIEM ZWIERZYNIECKIM I ZAPOMNIANYM TOWARZYSTWIE. /część 3./
- Szczegóły
- Opublikowano: czwartek, 14, listopad 2024 15:00
O LAJKONIKU, ZWANYM KONIKIEM ZWIERZYNIECKIM
I ZAPOMNIANYM TOWARZYSTWIE.
/część 3./
Towarzystwo Szkoły Ludowej kontynuowało, w okresie istnienia, wydawanie
pocztówek, wykorzystując prace znanych artystów i wprowadzając różne tematy. Wydawano
również nalepki, naklejki, etykietki, nalepki dobroczynne w formie znaczków ząbkowanych
z wizerunkami polskich pisarzy, widokami Krakowa, symbolami narodowymi, alegorią
Towarzystwa, a nawet wydawano blankiety telegramów z rysunkiem alegorii.
W latach 20. XX wieku, krakowskie Wydawnictwo Artystyczne i Literackie
Franciszka Zielińskiego, rozpoczęło wydawanie pocztówek z herbami województw, księstw,
ziemstw z terenów Polski. Rysunki herbów dostarczał Stanisław, Wojciech Eliasz
Radzikowski (1869-1935) syn Walerego Jana Kantego Eliasza Radzikowskiego. Ukończył
studia lekarskie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był lekarzem, artystą malarzem, zajmował
się historią i nazewnictwem geograficznym i kultury ludowej Tatr i Podhala. Tworzył
akwarele, rysunki i litografie. Popularyzował lecznicze wartości gór. Współpracował z ojcem
przy kolejnym wydaniu Ilustrowanego przewodnika do Tatr i Pienin wydanego w 1891roku
Dysponujemy dziesięcioma pocztówkami o wymiarach 88 x 140 mm, które mają
w części adresowej, charakterystyczny skrót literowy TSL w ramce, a na części ilustracyjnej,
herb z opisem oraz nazwisko projektanta i wydawcy . W zbiorze posiadamy dwie pocztówki
przedstawiające herby: Ziemi Dobrzyńskiej i Ziemi Chełmskiej (il.1),
sześć pocztówek z herbami województw, w tym; Wileńskiego, Bełskiego, Poznańskiego,
Czernichowskiego, Sieradzkiego i Wołoskiego (il.2),
dwie pocztówki z herbami księstw; Wrocławskiego i Żmudzkiego (il.3).
Pocztówki wydawał nie tylko Zarząd Główny T.S.L.-u, w Krakowie. Posiadamy
pocztówkę wydaną nakładem Koła Pań T.S.L. w Przemyślu (il.4 a,b).
Pocztówka pochodzi z drukarni Józefa Styfiego i ma, na stornie przeznaczonej na
korespondencję, ilustrację w kolorze czerwonym będącą reprodukcją nalepki z rysunkiem
białego orła w koronie.
Ciekawą inicjatywą pozyskiwania funduszy było wydawanie naklejek i nalepek z motywem TSL-u. Jedne z pierwszych to naklejki z odbitką pieczątki T.S.L-u w formacie małego znaczka pocztowego ok. 21x26 mm o wartości 2 halerzy (il.5).
Przypuszczamy, że większym powodzeniem cieszyły się naklejki wydawane w dwóch kolorach, czerwonym i niebieskim z rysunkiem alegorii T.S.L-u .Są wydane staranniej, w nieco większym formacie i w tej samej cenie 2 halerzy. (il.6)
Rzadko spotykaną naklejkę pokazujemy na il.7.
Naklejka, w formie kwadratu, o boku 42 mm, jest kolorowa Rysunek alegorii T.S.L.-u jest umieszczony w kole, a na okręgu znajduje się napis „2 hal. na rzecz Towarzystwa Szkoły Ludowej”.
Na naklejkach wydawanych przez Towarzystwo Szkoły Ludowej znajdują się również widoki Krakowa. Przykładem jest naklejka z widokiem wieży ratuszowej w Krakowie jeszcze z przyległym do niej odwachem. Jest to jeden z najbardziej znanych motywów architektonicznych Krakowa, pokazywany na wielu widokówkach i kartach pocztowych. Karta korespondencyjna wydana w 1903 roku w Salonie Malarzy Polskich jest pokazana na il.8, a obok wspomniana naklejka TSL.
Największym powodzeniem cieszyły się, jednak naklejki „trzeciomajowe” Należy bowiem pamiętać, że „Myśl założenia T.S.L. powstała w Krakowie w r. 1891 w łonie komitetu organizującego uroczysty obchód stuletniej rocznicy uchwalenia konstytucji 3-go maja. Rocznica ta przypomniała społeczeństwu zasadniczą ideę twórców konstytucji, którzy zrozumieli, że siła państwa zależy od ilości obywateli, biorących czynny i bezpośredni udział w jego życiu, że należy przeto bierną dotychczas większość narodu, odsuniętą od życia państwowego, pociągnąć bezpośrednio do służby ojczyzny.” . Naklejki ze stylizowanym godłem Polski wydane przed 1918 rokiem za 2 halerze i po roku 1918 za dwa grosze pokazane są na il. 9 a, b.
Do ciekawych naklejek wydanych przez T.S.L. należy również pokazana na il. 10. Jest to parka naklejek wydana po 1918 roku „Na dochód szkoły polskiej w Mariańskich Górach” na Morawach.
Naklejki stawały się dodatkowym elementem korespondencji i były naklejane zarówno na koperty przesyłek listowych jak i na kartach pocztowych czy widokówkach.
Fot. 11 a,b, c Przykład trzech widokówek, wysłanych z Urzędu Pocztowego Lemberg
(Lwów), na ten sam adres w Nowym Targu, na których wysyłający nakleił trzy
różne nalepki dobroczynne wydane przez Towarzystwo Szkoły Ludowej.
Pomysłem godnym uwagi było zaprojektowanie blankietu telegramu do przesyłania powinszowań i życzeń imieninowych, noworocznych , w dniu urodzin, ślubów, jubileuszów , zebrań publicznych , z okazji uroczystości narodowych, rodzinnych itp. Blankiet o wymiarach 250 x 226 mm drukowany na dobrym papierze był do nabycia w składzie głównym w Zarządzie Towarzystwa Szkoły Ludowej w Krakowie oraz był dostępny w całym kraju w „handlach papieru” za jedyne 10 halerzy. Cały dochód ze sprzedaży szedł na cele T.S.L.-u Blankiet wykorzystanego telegramu jest na il.12 a, w stanie rozłożonym i w stanie złożonym z rysunkiem alegorii Towarzystwa i opłatami, jest na 12/b/.
Na zakończenie tej części zwracamy uwagę na karty pocztowe, wydawane przez Towarzystwo Szkoły Ludowej, na specjalne okazje czyli służące do przesyłania życzeń świątecznych. Były to karty z przeznaczeniem na życzenia bożonarodzeniowe i Wielkanocne. Tematy tych kartek odbiegały od tradycyjnych świątecznych, na ogół religijnych i przedstawiały postaci w strojach regionalnych ze skojarzeniami osobowymi dotyczącymi danych świąt. Kartki z obrotu pocztowego pokazane są na il. 13.
Na karcie przeznaczonej do składania życzeń na Święta Wielkanocne jest to motyw weselny, druhna, Wielkopolanka. Druga karta, świąteczna posiada rysunek górala spod Szczawnicy w stroju ludowym niosącego grabie i kosę opasane wstążkami. Obie karty są sygnowane dosyć tajemniczym inicjałem autora: A.Gr. O.
O autorze kart świątecznych i innych pracach oraz o wydawnictwach T.S.L. –u napiszemy w kolejnym odcinku.
Jerzy Duda
Administrator Piotr
O LAJKONIKU, ZWANYM KONIKIEM ZWIERZYNIECKIM I ZAPOMNIANYM TOWARZYSTWIE. /część 2/.
- Szczegóły
- Opublikowano: czwartek, 07, listopad 2024 10:59
O LAJKONIKU, ZWANYM KONIKIEM ZWIERZYNIECKIM
I ZAPOMNIANYM TOWARZYSTWIE.
/część 2/.
Koniec wieku XIX zaznaczył się w Krakowie powstawaniem różnego typu
towarzystw społecznych, kulturalnych i kolekcjonerskich, które obejmowały swoją
działalnością głównie obszar miasta i miały w tytułach nazwę Kraków. Tworzono także
towarzystwa, których działalność miała obejmować, z założenia znacznie większy obszar,
a za siedzibę zarządu wybierano miasto Kraków. Do towarzystw działających głównie
na obszarze miasta należały m.in. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków
Krakowa, powołane 21 listopada 1896 roku z inicjatywy Stanisława Krzyżanowskiego;
Towarzystwo Ochrony Piękności Krakowa i Okolicy, utworzone w roku z inicjatywy
Ferdynanda Wilkosza; Towarzystwo Rolnicze w Krakowie, założone w 1893 roku,
Towarzystwo Numizmatyczne w Krakowie, założone, jako pierwsze w Polsce, w 1888.
Do drugiej grupy towarzystw należały m.in. Towarzystwo Artystów Polskich
Sztuka” , założone w 1897 roku przez Józefa Chełmońskiego i Jana Stanisławskiego;
Towarzystwo Szkoły Ludowej, założone w 1891 roku z inicjatywy Adama Asnyka,
działające na terenie Galicji. Z ówczesnych danych wynikało, że w Galicji, w 1890 roku
73 % mieszkańców było analfabetami. Dlatego zadanie jakie postawili sobie twórcy
Towarzystwa, była walka z analfabetyzmem, poprzez rozwój szkół, czytelnictwa,
zakładanie bibliotek, wypożyczalni książek, pomoc w organizowaniu szkół zawodowych,
studium nauczycielskich oraz działalności kulturalnej w formie teatrów amatorskich,
kółek śpiewaczych i tp. Towarzystwo ma dość obszerną literaturę, a jego dzieje opisane są
w m.in. przez Annę Zwiercan-Witkowską w Towarzystwo Szkoły Ludowej 1891-1939 w
Biulety Biblioteki Jagiellońskiej 2003 r., a także Mariana Stępowskiego, Towarzystwo
Szkoły Ludowe: jak powstało, co zrobiło i do czego dąży (1891m-1911) w 20 tą rocznicę
powstania Towarzystwa , Kraków 1911.
Pomimo tego, że; Myśl szczytna do tej pracy wyszła z naszego grodu ukochanego-
Krakowa – jak napisano w „Kurierze Lwowskim „ z dnia 6 V 1892 roku, że inicjatorem
powołania Towarzystwa był Adam Asnyk, który w Krakowie mieszkał od 1870 roku
i tu zmarł, hasło „Towarzystwo Szkoły Ludowej” nie znalazło się w nowej Encyklopedii
Krakowa”.
Autorzy strony internetowej postanowili zaprezentować wybrane materiały
dotyczące TSL ze skromnej kolekcji, jednego z Członków Klubu, zwracając uwagę na
stronę ilustracyjną, dokumentacje pocztową oraz wydawnictwa.
Jednym z inicjatorów powołania Towarzystwa Szkoły Ludowej, a także pierwszym
jego prezesem był Adam Asnyk(1838-1897). Literat, poeta, dziennikarz i podróżnik,
mieszkający w Krakowie od 1870 roku, był w mieście osobą powszechnie znaną, Był
radnym miasta Krakowa, a także posłem na Sejm Krajowy z ramienia demokratów. Od
1882 roku współredagował dziennik „Reforma”, a od 1893 do 1889 roku pełnił funkcje
redaktora naczelnego dziennika „Nowa reforma”. Był ceniony za patriotyzm – w młodości
uczestniczył w pracy konspiracyjnej i walczył w powstaniu styczniowym- i za poglądy
polityczne. Po klęsce Powstania Styczniowego udał się na emigrację, skąd nie mógł wrócić
do Królestwa. Przeniósł się do Galicji często wracając myślami do rodzinnego miasta
Kalisza. Pogrzeb Adama Asnyka odbył się przy dźwiękach „Zygmunta” i zgromadził tłumy
Krakowian oraz dostojników państwowych, przedstawicieli różnych środowisk
politycznych. Został pochowany w Grobach Zasłużonych na Skałce. Imieniem jego
nazwano w 1912 roku ulicę w Krakowie, a w 1938 roku uhonorowano tablicą projektu
Karola Hukana (odtworzona po 1946 roku) umieszczoną na kamienicy przy ulicy
Łobzowskiej 7, stojącej na miejscu dworku w którym mieszkał. Poczta Polska emitowała
w 1997 roku, kartkę pocztową z nadrukowanym znaczkiem z podobizną Adama Asnyka
(Cp. 1152 ), zaprojektowaną przez M. Wasilewskiego, z okazji 100. rocznicy śmierci.
Ilustrację kartki stanowi fragment wiersza Adama Asnyka –Jednego serca! tak mało, tak
mało... oraz podpis autora.(il.1).
Wizerunek poety był wykorzystywany zarówno, w stemplach okolicznościowych
oraz na datownikach, jak i na kartkach beznominałowych (kartkach korespondencyjnych).
Inicjatorem działań wydawniczych był Zarząd Okręgu Kaliskiego Polskiego Związku
Filatelistów, o czym można dowiedzieć się z publikacji; Jerzy Bielawski, 40 lat Okręgu
Kaliskiego, Polskiego Związku Filatelistów, 1980-2020 .
Do atrakcyjnych walorów należy zaliczyć kopertę ilustrowaną wydaną z okazji
II Ogólnopolskiej Narady Przewodniczących Kół PZF, „Kalisz 1981” (il.2)
Ilustrację na kopercie stanowi portret Adama Asnyka w owalu i podpisem „Adam Asnyk
ur.11 IX 1838 r. w Kaliszu” . Znaczek pocztowy jest skasowany datownikiem ręcznym,
jednodniowym, stosowanym w Urzędzie Pocztowym Kalisz 1, w dniu 7.06.1981roku.
W datowniku jest wizerunek poety i wpis organizacyjny (kat. Myśl. Nr 81 076).
Ten sam datownik znajduje się na kopercie przesyłki listowej, prywatnej, krajowej,
poleconej, z erką w postaci naklejki numerowanej, wysłanej z Urzędu Pocztowego Kalisz 1,
w dniu 7.06.1981 roku do Poznania (il.3)
Na kolejnej ilustracji jest datownik stosowany w Urzędzie Pocztowym Kalisz 1,
w dniu 11.09.1988 roku z okazji 150 rocznicy urodzin Adama Asnyka (il.4),
Do najciekawszych walorów zaliczyć należy dwie kartki beznominałowe.
Pierwsza wydana z okazji 175 rocznicy urodzin poety i XVII Zjazdu Asnykowców , Kalisz
2013. Kartka z obiegu, z interesującym datownikiem okolicznościowym, stosowanym w
Urzędzie Pocztowym Kalisz 1, w dniu 11.09.2013 roku. W datowniku jest wizerunek
Adama Asnyk, a ilustrację na kartce stanowi reprodukcja obrazu Jacka Malczewskiego
„Dzieje piosenki” z portretem Adama Asnyka” . Kartkę projektował Jan Pałczyński.(il.5).
Druga kartka, z obiegu pocztowego, wydana z okazji Kaliskiego Roku Adama Asnyka i 18.
Zjazdu Asnykowców, zaprojektowana przez Tomasza Lewandowskiego, wydana została
przez Pocztę Polską S.A., Poznań, w nakładzie 500 egzemplarzy. W części ilustracyjnej
znalazł się portret poety oraz cytat z wiersza „Rodzinnemu miastu” . Znaczek pocztowy
jest skasowany datownikiem okolicznościowym ze zmienną datą, stosowanym w Urzędzie
Pocztowym Kalisz 1 od 7.09.-31.12 2018 roku z tekstem – 180 rocznica urodzin kaliskiego
poety (il.6).
Najważniejszym dokumentem Towarzystwa Szkoły Ludowej był Statut uchwalany na Walnym Zgromadzeniu Towarzystwa. Zawierał podstawowe informacje na temat celów, majątku Towarzystwa, praw i obowiązków członków, organizowania Kół miejscowych, zadań Zarządu Głównego, Rady Nadzorczej, Walnego Zgromadzenia i Sądu Rozjemczego. Posiadamy Statut Towarzystwa Szkoły Ludowej w formie piętnastostronicowego druku o wymiarach 95 x 180 mm wydanego w 1904 roku czcionkami drukarni Literackiej pod zarządem L.K. Górskiego ( druk w stanie rozłożonym na il.7).
Członkowie Towarzystwa od 1900 roku otrzymywali legitymacje imienne,
z informacją o wysokości płaconej składki członkowskiej. Druk legitymacji pokazany jest na il.8.
Na czwartej stronie Statutu (zob. il.1), widoczny jest rysunek, który stał się symbolem TSL i był propagowany w formie kartek, widokówek i pocztówek, jako alegoria Towarzystwa. Przedstawia postać kobiety trzymającej, na wyciągniętej ręce, palący się kaganek, tulącej dwójkę dzieci. Dziewczynka z otwartą książką leżącą na kolanach kobiety przytula się do kobiety. Chłopiec stojący po drugiej stronie, objęty ramieniem przez kobietę, wpatruje się w kaganek. Obok dziewczynki jest stolik, a na nim książki oraz globus. Od kaganka bije światło jak od słońca z widocznymi promieniami. Pod rysunkiem czarno białym jest podpis: Niechaj żywi nie tracą nadziei i przed narodem niosą oświaty kaganiec. Jest to cytat z wiersza Juliusza Słowackiego „ Testament mój” napisanego w Paryżu na przełomie lat 1839/1840. Autorem wzoru „Allegoryi” był Piotr Stachiewicz (1858-1938). Rysunek wydawany był na widokówkach czarno-białych i w kolorze w różnych drukarniach jak np. „Zakład art. reprodukcji W. Krzeptowski – Kraków” jako np. „Pamiątka dwudziestolecia” (il. 9).
Pocztówki wydawano także w kolorze, jako oficjalne wydawnictwa Zarządu Głównego Towarzystwa Szkoły Ludowej, służące do korespondencji (il.10 a,b)
Kartki pocztowe miały dodatkowy napis pod obrazkiem „Towarzystwo Szkoły Ludowej” ,
a na rewersie reklamę w ramkach „ Popierajcie działalność oświatową Towarzystwa Szkoły Ludowej, Kupujcie wydawnictwa TSL, Kraków, ul. św. Anny 1” (il.11).
Do najciekawszych zastosowań druku alegorii należy zaliczyć traktowanie ich jako ekslibrisów (znaku książki) wklejanych w książkach należących do bibliotek prowadzonych przez Koła TSL. Trzy przykłady prezentujemy na il. 12,13 i 14.
Kartki pocztowe z alegorią TSL, pojawiły się także po 1945 roku. Przykładem jest kartka potraktowana jako imieninowa, wysłana z Urzędu Pocztowego Gdynia 2,dnia 24.06.1957 roku do Krakowa (il. 15 a, b).
W początkach XX wieku powstał również hymn TSL-u.
Tekst napisał Kazimierz Meyerchold, a muzykę skomponowł Józef Al. Gałuszka. W celu rozpowszechnienia hymnu wydano pocztówkę, na awersie której znajduje się, tekst hymnu i propozycja jego wykorzystania, a na rewersie, zapis nutowy (il. 16a,b).
W celu pozyskiwania funduszy, Zarząd Główny Towarzystwa Szkoły Ludowej, rozpoczął na przełomie XIX i XX wieku, wydawanie pocztówek o różnorodnej tematyce, na różnych materiałach i różnej jakości. Były to pocztówki wykonane np. na szarej tekturze z wizerunkami sławnych pisarzy. Na ilustracji 17 przykład takiej kartki, z portretem Mikołaja Reja w obramowaniu roślinnym z elementami heraldycznymi, postaciami i ptakami.
Drobnym drukiem podany autor K. Masztkowski (?). Całość uzupełniona w dolnej części tekstem „Wydawnictwo Zarządu Głównego Tow. Szkoły Ludowej w Krakowie”.
Kolejnym przykładem jest pocztówka wykonana z szarego kartonu, która na rewersie posiada charakterystyczny znak Towarzystwa, z rysunkiem Orła w kartuszu, z obramowaniem roślinnym (il. 18 a, b)
Poza napisem Towarzystwo Szkoły Ludowej jest także informacja o celu zbierania środków „Na dochód związków okręgowych TSL” Pocztówka z obiegu, wysłana
z Urzędu Pocztowego Lemberg (Lwów), w dniu 14 VII 1907 roku, do Kałuszu.
O innych ciekawych wydawnictwach i słynnych projektantach pocztówek, nalepek, etykiet i innych varia napiszemy w kolejnej części.
Jerzy Duda
Administrator Piotr
HIT POCZTY POLSKIEJ LAT 50. I 60. XX WIEKU. CAŁOSTKA Z 1957 ROKU Cp 21, KOPERTA ZE ZNAKIEM OPŁATY JAK ZNACZEK Fi 892 (SAMOLOT NAD KRAKOWEM). CZĘŚĆ W3/Cp
- Szczegóły
- Opublikowano: poniedziałek, 18, październik 2021 12:06
HIT POCZTY POLSKIEJ LAT 50. I 60. XX WIEKU.
CAŁOSTKA Z 1957 ROKU Cp 21, KOPERTA ZE ZNAKIEM OPŁATY JAK
ZNACZEK Fi 892 (SAMOLOT NAD KRAKOWEM).
CZĘŚĆ W3/Cp
Dnia 31 sierpnia 1957 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu kopertę lotniczą ze znakiem opłaty jak na znaczku Fi. 892 (samolot nad Krakowem) na podstawie zarządzenia z dnia 30.08. 1957 roku Dz. Ł.. nr 27/1957, 235, poz 187. Koperta stała się, moim zdaniem, hitem kopert lotniczych wydanych przez Pocztą Polską. Przede wszystkim była udanym produktem wykonanym starannie w kolorze granatowym strony zewnętrznej i szaroniebieskawym strony wewnętrznej z poddrukiem giloszowym lub bez niego (gilosz z francuskiego guilloche, zawiły rysunek ornamentowy używany do zabezpieczenia druku lub w charakterze dekoracyjnym). Koperta produkowana była z papieru lekkiego (o gramaturze 13-16 funtów) dla obniżenia kosztów przesyłki. Od czerwca 1957 roku do stycznia 1963 roku, a więc w okresie ponad 5, 5 roku wydano ją w 12 nakładach (sygnatury od VI-1957, VII-1957, X-1958, VII-1960 i td, do sygnatury I-1963) od 50 tyś sztuk do ponad 800 tyś szt. w jednym nakładzie Łącznie wydano ok. 4 458 000 szt. W większości kopert znajdował się arkusz cienkiego papieru do korespondencji.
Powstaje pytanie co było pierwsze czy znaczek Fi. 892 czy całostka Cp.21. Znaczki lotnicze w tym znaczek z widokiem Rynku krakowskiego wprowadzono do obiegu pocztowego 6 grudnia 1957 roku zarządzeniem z dnia 9.11. 1957 roku, a więc ponad 3 miesiące po wprowadzeniu do obrotu pocztowego całostki Cp. 21. Czy zatem projektant znaczka i jego rytownik J. Miller projektował wpierw znaczek czy opłatę na kopercie lotniczej? To jest pytanie do specjalistów.
Nas natomiast interesuje pocztowe i kolekcjonerskie wykorzystanie koperty lotniczej, na której znak opłaty ma motyw krakowski. Przykłady pocztowego wykorzystania kopert Cp.21 prezentujemy na kolejnych fotografiach.
Fot. 1, 2, 3 Na kolejnych trzech fotografiach (fot. 1,2,3) prezentujemy wykorzystanie
najwcześniej wydanych kopert o sygnaturach VII-1957 i X –1958
wykorzystanych do przesyłek listowych wysyłanych drogą lotniczą z Urzędów
Pocztowych Tuchów, Warszawa i Podkowa Leśna do krajów europejskich (
Francja, Szwajcaria i byłe RFN). Taryfa za list do 20 gramów wynosiła 3.40 zł,
a więc przesyłka nie wymagała uzupełnienia dodatkową opłatą.
Inaczej było z przesyłkami do USA. Taryfa przewidywała opłatę w wysokości 4.00 zł jeśli przesyłka listowa ważyła 5 gramów (za list do innych krajów 2,50 + 1,50 dopłata za przesyłkę droga lotniczą do 5 g.). Przykłady pokazane są na dwóch kolejnych fotografiach (fot.4 i 5).
Fot. 4, 5 Koperty o sygnaturach I-1963 i VI-1960 wysłane z Urzędów Pocztowych Kraków
1 i Warszawa (?) do USA. Obie przesyłki posiadają dodatkowe znaczki o nominale
60 groszy uzupełniające ofrankowanie. Na fot. 5 widać że jednym z dodatkowych
znaczków przyklejonych na awersie koperty jest znaczek o nominale 10 gr. z serii
miasta polskie przedstawiający widok Wawelu (Fi. 1060)
W przypadku wysyłki listu do USA także do Australii o wadze do 10 gramów taryfa wzrastała do 5.50 zł. Wymagało to uzupełnienia frankatury o 2,10 zł. Przykłady uzupełnienia frankatury po naklejeniu 2 i 3 znaczków pokazane są na fot. 6,7 i 8.
Fot. 6,7 i 8 Koperty o sygnaturach V-1961, Vi – 1957 i I- 1963 wysłane z warszawskich
urzędów pocztowych (81, 92) do USA i Australii z naklejonymi dwoma i trzema
znaczkami uzupełniającymi frankaturę koperty lotniczej.
W przypadku wysyłania przesyłki listowej, poleconej w kopercie lotniczej (Cp.21) była ona uzupełniana dodatkową naklejką erki, a także kolejnymi znaczkami na awersie koperty w celu uzupełnienia frankatury. Przesyłki polecone do krajów europejskich wymagały dopłaty 3,10 zł. Przykłady są pokazane na fot. 9,10, 11i 12
Fot. 9, 10,11, 12 Koperty o sygnaturach II-1962, I-1963, X-1958 przesyłek służbowych z
pieczątkami Narodowego Banku Polskiego wysłane z Urzędów Pocztowych
Warszawa 14 do Finlandii, Francji i Austrii oraz koperta przesyłki prywatnej
Urzędu Pocztowego Kraków 5 do Szwajcarii. Na wagę zwracają; koperta na
której uzupełniono frankaturę znaczkiem z serii miasta polskie z 1960 roku Fi.
1060 o nominale 3,10 zł dość rzadkim na korespondencji oraz koperta wysłana
z Urzędu Pocztowego Kraków 5.
Koperty Cp.21 wykorzystywano również do kolekcjonowania datowników okolicznościowych w szczególności do datowników związanych z lotnictwem. Na fot.13 koperta z datownikiem inaugurującym lot Warszawa – Amsterdam. , który odbył się 1 VI 1959 roku. Koperta filatelistyczna wysłana do Amsterdamu przez Państwowe Przedsiębiorstwo „Ruch”. Według Katalogu polskich stempli okolicznościowych Andrzeja Myślickiego wspomniany datownik ma numer 59 031 jest datownikiem ręcznym o stopniu rzadkości B.
Zarówno całości ofrankowane znaczkiem lotniczym Fi. 892 jak i całostka Cp.21 w postaci koperty z nadrukowanym tym samym znaczkiem zasługują na zainteresowanie szerszego grona filatelistów spod znaku „Cracoviana”. Poza uczestniczeniem w naszej klubowej zabawie kolekcjoner może z powodzeniem przygotować kolekcje, a może i zbiór wystawowy w oparciu o wspomniane dwa walory w miarę dostępne na rynku filatelistycznym. Ale to tylko nasza propozycja do rozważenia.
Jerzy Duda
Administrator Piotr