Alma Mater "Krakowscy kolekcjonerzy spod znaku znaczka i koperty"

Szczegóły

Opublikowano: wtorek, 30, styczeń 2018 13:06

W miesięczniku Uniwersytetu Jagiellońskiego "Alma Mater" ukazał się
artykuł Jerzego Dudy pt."Krakowscy kolekcjonerzy spod znaku znaczka i
koperty". Artykuł jest zamieszczony w numerze listopad 2017 nr 197. Za
zgodą Redaktor Naczelnej Alma Mater artykuł ten prezentujemy  na naszej
stronie w podanym linku.

DWA JUBILEUSZE KRAKOWSKICH FILATELISTÓW

Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 25, styczeń 2018 12:28

DWA JUBILEUSZE KRAKOWSKICH FILATELISTÓW

W roku 2018 obchodzimy w Krakowie dwa wyjątkowe jubileusze związane ze zorganizowaną działalnością filatelistów i zbieraczy znaczków pocztowych wychodzące daleko poza   środowisko krakowskie. Dnia   6 stycznia 2018 roku minęło 125 lat od utworzenia w Krakowie Klubu Filatelistów zatwierdzonego przez Namiestnictwo we Lwowie dnia 18 lutego 1893 roku, a 2 maja 2018 roku minie 120 lat od rozpoczęcia działalności   Związku Polskich Zbieraczy Znaczków Pocztowych zatwierdzonego oficjalnie przez Namiestnictwo 26 kwietnia 1898 roku. Były to pierwsze stowarzyszenia filatelistów zatwierdzone odpowiednimi reskryptami przez jednego z zaborców i posiadających w podtytule lub w tytule nazwę „ Polski”. Historycy polskiej filatelistyki oddają cześć Mikołajowi Maksymilianowi Urbańskiemu oraz pijarowi ks. Stanisławowi Biegańskiemu z inicjatywy których powstały oba stowarzyszenia. Trzeba odnotować również fakt, że Urbański   w Krakowie utworzył w 1890 roku pierwszą znaną firmę handlową pod nazwą „Krakowski Bazar Marek Pocztowych M.M Urbański. Kraków” stając się nie tylko kupcem filatelistycznym ale również autorytetem w dziedzinie filatelistyki.

Można te działania organizacyjne skwitować zdaniem „lepiej późno niż wcale” jak   głosi stare porzekadło. Kluby powstały bowiem po 53 latach od wprowadzenia do obiegu pocztowego pierwszego na świecie znaczka w Wielkiej Brytanii i 33 lata po wydaniu przez pocztę Królestwa Polskiego znaczka uznanego powszechnie za pierwszy polski znaczek odnotowany we wszystkich liczących się katalogach znaczków pocztowych.

Kluby utworzono w Krakowie, mieście o szczególnej randze i znaczeniu dla Polaków, znajdującym się pod zaborem austriackim na obszarze zwanym Galicja, Lodomeria i Wielkie Księstwo Krakowskie ( określenie wprowadzone przez Austriaków dla zatarcia nazwy Małopolska), któremu cesarz postanowieniem z dnia 1. 04. 1866 nadał „Tymczasowy statut gminy dla miasta Krakowa” rozpoczynający okres tzw. autonomii galicyjskiej. Ale Kluby   powstały w końcowej fazie okresu klasycznego filatelistyki, który trwał – jak chcą historycy tego kolekcjonerstwa od wprowadzenia znaczka do obiegu pocztowego w 1840 roku do przełomu XIX i XX wieku - lub do wybuchu pierwszej wojny światowej, jak chcę inni historycy. Trzeba wreszcie odnotować, że Kluby powstały z inicjatywy przedstawicieli środowiska krakowskich kolekcjonerów znaczków pocztowych, których liczba od końca lat osiemdziesiątych XIX wieku rosła co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze do Krakowa dochodziły informacje, również prasowe, na temat   nadzwyczaj szybko rozwijającego się kolekcjonerstwa znaczków pocztowych w Europie i świecie, rosnących cen starych znaczków pocztowych, a nade wszystko atrakcyjności tego kolekcjonerstwa zaliczanego do jednego z najbardziej demokratycznych. Po drugie, Krakowianie i przyjezdni z terenów Galicji, posiadający tzw. żyłkę kolekcjonerską,   mieli okazję widzieć na własne oczy od 1890 roku znaczki pocztowe wydane przez poczty różnych krajów świata umieszczone w witrynie sklepu zwanego „Krakowski Bazar Marek Pocztowych M. M . Urbański” znajdującego się w centrum miasta na rogu ulic Brackiej i Franciszkańskiej, w którym sprzedawano również tak atrakcyjne towary dla kolekcjonerów jak kamienie szlachetne, muszle, rybki, a nawet pierniki własnej produkcji. Urbański handlował znaczkami również w lokalu przy ul. św. Tomasza 15, I piętro, gdzie odbywały się także zebrania wymienne filatelistów.

Pierwszy jubileusz, odnoszący się do rocznicy powstania Klubu Filatelistów w Krakowie, uczczono wydaniem przez Małopolski Okręg PZF kartek okolicznościowych i stosowaniem okolicznościowego datownika pocztowego, który powstał dzięki pomocy pani Bogusławy Konieczny   regionalnemu koordynatorowi do spraw filatelistyki. O kolejnych zamierzeniach dotyczących drugiego jubileuszu informacje przekażemy na naszej stronie internetowej.

Przykłady pocztowego wykorzystania kartek okolicznościowych   ofrankowanych znaczkami wydanymi przez Pocztę Polską w 2005 roku z widokiem budynku Głównej Poczty w Krakowie (Fi 4063) podane zostały już na naszej stronie. Natomiast obecnie prezentujemy   kolejne przykłady pocztowego wykorzystania kartek okolicznościowych wydanych z okazji 125. rocznicy utworzenia Klubu Filatelistów w Krakowie ofrankowanych znaczkami wydanymi w 2017 roku ( Fi 4764 i Fi.4757) oraz z 2007 roku (Fi.4193) ostemplowanych okolicznościowym datownikiem ( fot. 1-5).

Ofrankowanie podanymi znaczkami pocztowymi ma na celu zwrócenie uwagi na szereg spraw dotyczących szeroko ujętych warunków i okoliczności, także historycznych   które towarzyszyły tworzeniu zorganizowanego ruchu filatelistycznego w Krakowie. O sprawach tych będziemy pisali bowiem wzbudzają zrozumiałe zainteresowanie .

Zaczynamy od ludzi i wydarzeń. Twórca „Krakowskiego Bazaru Marek Pocztowych” Mikołaj Maksymilian Urbański (1867 – 1921) miał w 1893 roku lat 26. Rówieśnikami Urbańskiego byli: Władysław Reymont (1867 – 1925), który w 1892 roku debiutował nowelą „Śmierć” w warszawskim czasopiśmie „Głos”, a w 1900 roku leczył kontuzję w Krakowie oraz Józef Piłsudski (1867 – 1935). Adam Chmielowski (1845 – 1916) od 1884 roku przebywał w Krakowie, gdzie w 1887 roku przywdział habit i stał się Bratem Albertem założycielem zgromadzeń Braci Albertynów ( 1888) i Sióstr Albertynek (1891). Kiedy powstawał Klub Filatelistów Brat Albert, dzisiaj święty, miał lat 48. Mieszkańcem Krakowa w latach młodzieńczych był również Józef Korzeniowski ( 1857 – 1924). Po śmierci rodziców mieszkał od 1867 – 1874 roku z majętnym wujkiem Tadeuszem Bobrowskim w Krakowie gdzie uczył się w gimnazjum św. Anny, którego nie ukończył.

W 1894 roku do Krakowa przeniósł się znany kolekcjoner Emeryk hrabia Hutten-Czapski (1828-1896), który przywiózł ze sobą kolekcje m.in. monet, medali, orderów, banknotów, grafik, militariów, starodruków o czym informowała ówczesna prasa krakowska..

M.M Urbański otwierając swój „Bazar Marek...” miał zapewne jakieś rozeznanie handlowe i choćby skąpą wiedzę o potencjalnych nabywcach zarówno „marek” jak i wyposażenia dla zbieraczy marek np. albumów, lup, katalogów. Czy dzisiaj jesteśmy stanie odpowiedzieć na pytanie, jak duże było środowisko zbierających znaczki pocztowe w Krakowie w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XIX wieku albo inaczej kto w Krakowie w tych latach zbierał znaczki pocztowe?  

Cz.1 / Jerzy Duda/