Cracoviana....

Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 31, marzec 2016 08:20

Pielgrzymka Jana Pawła do Polski

Watykan. Koperta FDC 2czerwca 1979, jedna z wielu"ZŁOTEJ SERII, "faksymile podpisu: G Boeims 79.
W części ilustrowanej: odręczny, kolorowany rysunek - wieże Kościoła Mariackiego i główne wejście do świątyni w KRAKOWIE, na tle kościoła biała postać Jana Pawła II. U dołu czerwony napis: Podróż do Polski Ojca Świętego Jana Pawła II - Przelot Rzym - Kraków [Roma-Cracovia].

Millenium Państwa Polskiego

Poczta Watykanu w 1966 roku przeznaczyła do obrotu kilka rodzajów kopert FDC, na jednej z nich, firmy "Capital" zaprezentowano motywy krakowskie! W części ilustrowanej umieszczono reprodukcję czarno białej fotografii,na której przedstawiono wieże kościoła mariackiego-Hejnalicę i Dzwonnicę. Główne wejście do kościoła przysłaniają kramy i parasole krakowskich kwiaciarek, oraz młode rozłożyste drzewko zasłaniające dawną fontannę projektu profesora Wiktora Zina zdjęcie wykonane z podcieni Sukiennic, na sklepieniu łukowym widoczna latarnia gazowa.
Autor fotografii nie ustrzegł się prostego błędu, mianowicie poprzestawiał wieże. Patrząc od strony Sukiennic Hejnalica powinna być po lewej stronie od wejścia do kościoła a Dzwonnica po prawej, takie błędy zdarzają się wtedy, gdy zostanie odwrócony negatyw błony fotograficznej - "efekt lustrzanego odbicia"
Pod fotografią umieszczono w szeregu trzy znaczki od lewej: Watykan, Scott#216-218/1956 Madonna Częstochowska. Watykan, Scott#189-191/ 1954 Madonna Ostrobramska w Wilnie/Polska, Fischer:310-322, Historia Polski-1938, znaczek wartości 15 groszy prezentuje króla Władysława Jagiełłę, królową Jadwigę, ówczesnego rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego trzymającego skrzynkę z darami na odnowienie uniwersytetu, u stup leżą szyszak krzyżacki i dwa miecze podarowane przed bitwą pod Grunwaldem. Znaczki mają pewną wymowę; kontekst historyczny,nawiązują do wspólnych losów Obojga Narodów i podkreślenia silnych ośrodków kultu religijnego takich miast jak: Częstochowa, Wilno czy Kraków.

Józef Skop

Igraszki z pocztą

Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 24, marzec 2016 09:16

            Pisanie listów, a tym bardziej wysyłanie listów droga  pocztową wychodzi powoli z mody. Widzimy  to  w swoim najbliższym otoczeniu, ale zauważają to również analitycy i ekonomiści Poczty  Polskiej. Liczby nie kłamią, a zmniejszanie się  ilości  wysyłanych  przesyłek listowych jest wyraźny, co przekłada się negatywnie na wyniki finansowe Poczty Polskiej S.A. Skoro tak jest to skutkiem pośrednim tego będzie, czy nawet jest już,  spadek zainteresowania znaczkami  służącymi do opłaty  za usługę pocztową  to znaczy  odbioru przesyłki, jej transportu  oraz dostarczenie do adresata. Coraz mniej  będzie kupujących znaczki w celu  ofrankowania przesyłki, a jeszcze mniej  takich klientów, którzy będą chcieli zrobić przyjemność adresatowi i  nakleją  na kopertę efektowne znaczki, estetycznie zakomponują nimi  kopertę, a nawet poproszą  pracownika poczty o jak najstaranniejsze  odbicie datownika pocztowego.

 Dlatego już wcześniej  Jerzy Duda zaproponował  na naszej stronie internetowej,  zabawę nie zabawę, którą nazwaliśmy „ igraszki z pocztą”.  Chcemy pokazywać rozmaite przypadki przesyłek listowych i ich drogi pocztowej, ale pod jednym warunkiem, że są to przesyłki ofrankowane polskimi  znaczkami pocztowymi. Mogą to być  przesyłki zagraniczne, zwroty przesyłek, przesyłki inspirowane zarówno  pocztowo jak i filatelistycznie, które przeszły drogę pocztową  i  koniecznie aby były to przesyłki  współczesne z prawidłową frankaturą lub frankaturą różniącą się nie więcej jak 10 % od  aktualnie obowiązującej.

            Sadzimy, że jest to jedna z dróg zachowania na przyszłość  informacji i  „materialnego dowodu” o  sposobie komunikowania się poprzez przesyłki listowe, a zarazem świadectwo pocztowego wykorzystania znaczków, które jest celem emisji znaczków pocztowych w każdym kraju. 

            Poniżej prezentujemy kilka przykładów  przesyłek listowych zagranicznych ofrankowanych znaczkami wydanymi przez Pocztę Polską w latach 2012 – 2015 przekazanych przez Jerzego Dudę.

                                                                                                   Administrator

Przykład 1: 

Koperta o wymiarach 176 x 124 mm, wysłana jako przesyłka listowa priorytetowa, polecona z „erką” z kodem kreskowym o wadze 0,028 kg (wpisana od ręcznie) z Krakowa do Francji (fot. 1). Przesyłka jest ofrankowana  4 znaczkami  wydanymi z okazji 150 rocznicy urodzin Stefana Żeromskiego (z marginesami) (Fi. 4574). Ofrankowanie, w pierwszym dniu obiegu znaczka,  wynosi łącznie 16,80 zł i jest przekroczone o 0,80 zł. w stosunku do ówczesnego cennika opłat. Przesyłka wysłana 14. 10.2014 roku dotarła do Francji 20.10. 2014 roku ( odręczny napis). Przesyłka nie została odebrana w przewidzianym terminie i ze stosowna naklejką  Poczty Francji została zwrócona do Krakowa (17.11.2014 rok). Na odwrocie stosowne pieczątki i opis listonosza. (fot.1a).

fot.1

fot.1a

Przykład 2.

            Koperta  o wymiarach 230 x 160 mm wysłana jako przesyłka listowa, priorytetowa i polecona (erka z kodem kreskowym), z Rabki Zdroju do Niemiec. Przesyłka ofrankowana 3. bloczkami  wydanymi przez Pocztę Polska z okazji  70. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego (datownik  z pierwszego dnia obiegu) Fi.  blok 256 (wg nowej  katalogu blok 266) oraz 4. znaczkami przyklejonymi na rewersie po 10 groszy. Fi. 3740. Łącznie ofrankowanie 16.00 zł jest zgodne z taryfą. Frankatura  mieszana. Brak  stempla odbiorczego natomiast jest potwierdzenie naklejką Poczty Niemieckiej.

fot.2

Przykład 3.

             Koperta o wymiarach 250 x 175 mm wysłana z   Krakowa (UP Kraków 1) do Francji jako przesyłka priorytetowa, polecona z erką z numerem kreskowym ofrankowana  10. znaczkami wydanymi przez Pocztę Polską z podobizną ks. Jana Twardowskiego i cytatem z jego wiersza „Śpieszmy się kochać ludzi...” (Fi. 4615). Ostemplowanie w pierwszym dniu obiegu znaczka.  Frankatura zawyżona (taryfa wynosiła 16,00 zł), przesyłka ofrankowana znaczkami o wartości 17,50 zł.  Przesyłka bez stempla dostawczego natomiast z adnotacjami listonosza  we Francji (numer odręcznie napisany oraz ulica przy której mieści się poczta).

fot.3

Przykład 4.

            Koperta o wymiarach 250 x 175 wysłana z Krakowa (UP Kraków 1) do Francji jako przesyłka priorytetowa, polecona,  erka z kodem kreskowym,  z frankaturą mieszaną na którą składają się arkusz znaczków wydanych przez Pocztę Polską  w 2015 roku  z okazji zbliżających się Światowych Dni Młodzieży w Krakowie (Fi. 4610) z podobizna św.Jana Pawła II, i dwóch znaczków  z serii miasta polskie (Fi 4049) i (Fi 3941). Łączna frankatura wynosi 16,00 zł i jest zgodna z taryfa. Znaczki skasowane są  okolicznościowym datownikiem pierwszego nia obiegu.

fot.4

Przykład 5

            Nietypowy przykład przesyłki listowej, w której znajdował się katalog. Adresat miał prośbę, aby przesyłka była ofrankowana znaczkiem  wydanym przez Pocztę Polską w 2015 roku z okazji 70 rocznicy zakończenia II wojny światowej. Ponieważ katalog był formatu A4 przesyłkę wysłano w kopercie o wymiarach 330 x 230 mm. Wysyłający zdecydował się na ofrankowanie wielokrotne z wykorzystaniem bloczków (Fi. 263 wg nowej numeracji  273). Przesyłka o gabarycie „b” ofrankowana  8. bloczkami o łącznej wartości  18,80 zł.

fot.5

        Przesyłki, szczególnie wymienione w  przykładzie 3, 4 i 5, wzbudziły uzasadnione zainteresowanie  u pracowników poczty we Francji,  a przesyłka  z przykładu 5  była  przedmiotem negocjacji  do zakupu przez kolekcjonera. Przesyłki wróciły do Polski bowiem nie były to jedyne wysyłane pod ten sam adres wobec czego adresat  pozostawił sobie te, które były przedmiotem jego zainteresowania, natomiast pozostałe  chętnie wymienił na inne walory.          

                                                                                                                           Jerzy Duda 

Krakowskie doświadczenia z pierwszą w Polsce pocztą rakietową

Szczegóły

Opublikowano: środa, 02, marzec 2016 09:33

            Do najciekawszych wydarzeń, związanych z pocztą i filatelistyką w Krakowie, zaliczają się udane próby wykorzystania techniki rakietowej do transportowania przesyłek. Pierwsza próba została przeprowadzona dnia 6 października 1960 roku. W tym dniu odbyło się pierwsze w Polsce doświadczalne przesłanie poczty przy pomocy rakiety eksperymentalnej, zorganizowane przez Zarząd Oddziału PZF w Krakowie i Aeroklub Krakowski na Pustyni Błędowskiej. Lądowanie rakiety odbyło się koło miejscowości Klucze. Przesyłki przetransportowane tym nowy środkiem transportu, miejscowy Urząd Pocztowo Telegraficzny opatrzył swoim datownikiem.

            Twórcą pomysłu wykorzystania rakiet do transportowania przesyłek pocztowych, również do rozwiązywania problemów geodezyjnych, a przede wszystkim do celów meteorologicznych był zmarły w 2013 roku profesor Jacek Walczewski z Akademii Górniczo Hutniczej, który w tamtych czasach działał w Kole Lotniczym Techniki Rakietowej Aeroklubu Krakowskiego. Pierwsze badania nad rakietami realizowane były na Pustyni Błędowskiej, w Krakowie w Forcie Barycz i na lotniskach w Czyżynach i Pobiedniku. W 1964 roku prowadzono badania w Ustce i Łebie.    

            Od 1960 do 1967 roku zorganizowano przez Zarząd Oddziału PZF i Aeroklub Krakowski ogółem siedem lotów eksperymentalnych, z różną liczbą przesyłek, dla których wydawane były specjalne koperty, nalepki i dodatkowe stemple informacyjne. Przesyłki, te zwłaszcza pierwsze, są dzisiaj unikatowymi walorami filatelistycznymi.

            Zanim podjęte zostały w Polsce właściwe próby wykorzystania techniki rakietowej do transportowania przesyłek, w czasopiśmie „Filatelista” z 1959 i 1960 roku ukazały się informacje na temat zainicjowania przez Stany Zjednoczone A.P. „pierwszej urzędowej poczty rakietowej”, a następnie obszerny artykuł przybliżający historię poczty rakietowej na świecie, przygotowany przez Tadeusza Mischala.

            W święto lotnictwa polskiego zdecydowano się wystrzelić rakietę doświadczalną RM – 2P, która była modelem tzw. rakiety pocztowej,   zaprojektowaną przez mgr inż. Jacka Walczewskiego oraz mgr Mariana Markowskiego. Rakieta miała długość 1,40 m, średnicy 8 cm i ważyła 12,5 kg. Z okazji eksperymentu z rakietą wydano okolicznościowe nalepki w formie arkusika po 4 sztuki w kolorach czerwonym i niebieskim z sylwetka rakiety na tarczy lotniczej i literą K (Kraków) w górnym prawym polu tarczy. Z czterech stron arkusika był napis „Święto lotnictwa – Eksperyment rakietowy- Październik 1960 – Aeroklub Krakowski”. Nalepki okolicznościowe naklejono w lewym górnym roku kart i opatrzono je 2- wierszową pieczątką odbijaną w kolorze fioletowym o treści „Rakieta Doświadczalna PM – 2P”. Kartki były frankowane znaczkami w prawym górnym rogu o wartości 40 gr. i skasowane datownikiem miejscowości Klucze. Wszystkie karty rakietowe adresowane były do Aeroklubu Krakowskiego. W czasie eksperymentu z przyczyn niezależnych od organizatorów 372 karty rakietowe uległy zniszczeniu. Pozostało zatem 228 sztuk kart z czego 29 rozesłano listami poleconymi do osób, które przyczyniły się do zrealizowania eksperymentu, a pozostałe 199 przeznaczono do sprzedaży. Do sprzedaży przeznaczono również 299 arkusików w kolorze niebieskim i 306 arkusików w kolorze czerwonym.

Niestety nie posiadamy żadnej przesyłki z pierwszego lotu eksperymentalnego rakiety ani żadnego arkusika, dlatego prośba do internautów o uzupełnienie artykułu.

Kolejny start rakiety pocztowej odbył się w dniu 14 maja 1961 roku z Pustyni Błędowskiej. Start rakiety odbył się w czasie obrad III Konferencji Techniki Rakietowej i Astronautyki. W zasobniku dwustopniowej rakiety RP – 1 znalazło się 2000 kompletów   kopert „lotniczych” ozdobionych rysunkiem rakiety i napisem; „V.1961 Eksperyment Rakietowy Aeroklub Krakowski” oraz stemplem „III Konferencja Techniki Rakietowej i Astronautyki – Kraków 12 14 1961 r.” Na kopertach ofrankowanych częściowo znaczkami wydanymi z okazji pierwszego lotu człowieka w kosmos lub z serii „miast” znalazła się odbitka stempelka z napisem „ Przeleciało rakietą doświadczalną RP-1”. Impreza wystrzelenia rakiety pocztowej wraz z przygotowaniem przesyłek była finansowana przez Krakowski Oddział PZF. Reprodukcje zestawu dwóch kopert z tamtego lotu są pokazane na fot. 1.

fot.1

        W kolejnych latach również odbywały się loty rakiet pocztowych organizowane przez Oddział PZF w Krakowie wspólnie z Doświadczalnym Ośrodkiem Rakietowym Aeroklubu Krakowskiego. Loty odbywały się za zgodą Zarządu Głównego PZF i specjalnym zezwoleniem Ministerstwa Łączności. Dwa kolejne loty 3 i 4 odbyły się z okazji FIS w Zakopanem. Do kolejnych lotów wydrukowano specjalne koperty w nakładzie 7665 sztuk oraz nalepki nieząbkowane w arkusikach po 4 sztuki w dwóch kolorach; czerwonym dla lotu nr 3 i niebieskim dla lotu czwartego. Rakiety wystartowały z lotniska w Nowym Targu dnia 25 lutego 1962 roku. Załadowane były listami w ilości 6320 sztuk. Próba wystrzelenia udała się jednak przy otwieraniu zasobników rakiet część przesyłek uległa zniszczeniu. Z lotu 3-go odebrano 3160 sztuk przesyłek, a z lotu 4-go 2560 szt. Przesyłki przewieziono do UP Nowy Targ, gdzie ostemplowano datownikami z wyróżnikami „f” oraz „i” i ponumerowano. Nadwyżkę kopert komisyjnie zniszczono. Reprodukcja jednej z kopert pokazana jest na fot. 2

fot.2

Z okazji 35 lecia Aeroklubu Krakowskiego zorganizowano kolejny, piąty start rakiety pocztowej, który odbył się w 1963 roku. Wobec dużego zainteresowania poczta rakietową przygotowano 10 000 szt. kopert oraz nalepkę w formie arkusika nieząbkowanego. Arkusik przedstawia „szachownicę” lotniczą, a w jej polach widok startu rakiety i reprodukcję odznaki Aeroklubu Krakowskiego. Dodatkowo były daty oraz napis okolicznościowy. Arkusik wydrukowano w nakładzie 20 000 szt. W kolorach niebieskim, czerwonym i szarym. Arkusiki unieważniono prostokątnym kasownikiem w formie rakiety z napisem trzywierszowym „1963 – poczta rakietowa – 5 lot”. W dniu 22 lipca 1963 roku w Urzędzie Pocztowym Kraków 28 ostemplowano 10 000 kopert, a następnie przewieziono je do Nowej Huty skąd nastąpił start rakiety. Start udał się, a rakieta wylądowała na spadochronie w Niepołomicach. Po ostemplowaniu zniszczono 105 kopert. Na fotografii 3 pokazana jest jedna z kopert poczty rakietowej z piątego startu.

fot.3

Szósty lot nie odbył się w zakładanym terminie ze względu na szereg trudności technicznych. Start zaplanowany na grudzień 1964 roku odbył się w lutym 1965 roku. Przygotowano 10 000 kopert w tym 5000 bez oznaczenia adresata, a pozostałe z wydrukowanym adresem odbiorczym t. PZF O/Kraków. Wydrukowano również nalepki nieząbkowane w arkuszach po 20 szt. (arkusz drukarski składał się z dwóch arkusików po 20 szt. rozdzielonych przestrzenią niezadrukowaną). Arkusz ma wymiary 150 x 240 mm i ma układ nalepek jak na fot.4.

fot.4

Nalepki unieważniano dwuwierszowym kasownikiem z napisem „lot 6 – 1964” w kolorze czerwonym. W Urzędzie Pocztowym Kraków 28 Nowa Huta w dniu 3 lutego 1965 roku ostemplowano 5881 szt. kopert datownikiem z nakładka metalową w kształcie rakiety z napisem „poczta rakietowa” w kolorze czarnym (na rynku filatelistycznym znajduje się ok. 200 kopert ostemplowanych przez niedopatrzenie w kolorze fioletowym). Start rakiety nastąpił z b. lotniska w Czyżynach. Pojemnik wylądował na terenie Raciborowic k/Krakowa. Koperty ostemplowano w UP Raciborowice. Koperta z adresatem z szóstego lotu pokazana jest na fot. 5.

fot.5

Ostatni lot rakiety pocztowej odbył się w 1967 roku. Wydrukowano   koperty typu lotniczego w nakładzie 10 000 sztuk z adresem odbiorczym Oddziału Krakowskiego PZF. Przygotowano również naklejki drukowane w arkuszach o wymiarach 163x 247 mm po 20 sztuk w arkuszu układzie jak pokazano na fot. 6 w nakładzie 30 000 sztuk.

fot.6

Impreza związana ze startem rakiety pocztowej RP – 4 była wspólnym dziełem Oddziału Krakowskiego PZF, Muzeum Lotnictwa Polskiego oraz Aeroklubu Krakowskiego. , Unieważnienie nalepek dokonywano prostokątnym, ramkowym kasownikiem z napisem „7 lot rakietowy z okazji 50 – lecia Rewolucji Październikowej” . W dniu 23 XI 1967 w UP Kraków 28 – Nowa Huta ostemplowano 4993 sztuki kopert ofrankowanych znaczkami o nominale 2,50 zł, datownikiem z nakładka metalową w kształcie rakiety i stosownymi napisami. Tak ostemplowane koperty przewieziono w rejon lotniska w Pobiedniku Wielkim i umieszczono w zasobniku rakiety. Start rakiety był udany. Po otwarciu pojemnika pocztę przewieziono do Urzędu Pocztowego w Igołomii gdzie ją ostemplowano datownikiem poczty. Reprodukcja koperty pokazana jest na fot. 7.

fot.7

Sądzono, że wraz z postępem technicznym loty te będą nie tylko kontynuowane, lecz doskonalone i rozwijane. Niestety zostały one zaniechane po 1967 roku wskutek braku technicznych i finansowych środków i możliwości PZF. Niewątpliwie pierwsze udane doświadczenia z pocztą rakietową rodziły nadzieje, ale zarówno rozwój techniki rakietowej na świecie szedł w zupełnie innym kierunku niż rakiety pocztowe, jak i doświadczenia prowadzone w Polsce nie mogły uzyskać pełnej akceptacji b. Związku Radzieckiego.

Trzeba natomiast podkreślić, że krakowskie doświadczenia były jedynymi w Polsce, bowiem próby podjęte w Warszawie nie udały się o czym świadczy walor pocztowy w postaci koperty i nalepki przesyłki rakietowej wydany w 1965 roku z okazji 50 lecia Ruchu Filatelistycznego w Warszawie opatrzony nadrukiem informującym o nieudanym starcie.    

Władysław Andreasik

 Jerzy Duda

Wybrana literatura:

Tadeusz Mischal - Poczta rakietowa , „Filatelista” nr 9 (108), maj 1960 rok.
Zbigiew Guzowski – Poczta rakietowa na Pustyni Błędowskiej, z uzupełnieniem informacji przez Tadeusza Mischala „Filatelista „ nr 12 ( 135), czerwiec 1961 r.                           
Andrzej Lipski – Poczta rakietowa, „Filatelista” nr 7 (226) kwiecień 1965 rok.
Andrzej Lipski – Poczta rakietowa 7 lot, „Filatelista” nr 3 (294) luty 1968 rok.
Lucjan Piekarz – Poczta rakietowa, „Informator Filatelistyczny” nr 3 (15) 1985 rok.

500. rocznica urodzin Świętego Kazimierza

Szczegóły

Opublikowano: wtorek, 01, marzec 2016 09:52

          Poczta Watykanu wprowadziła do obiegu w dniu 14 grudnia  1959 roku dwa znaczki: 50 lirów-brązowy i 100 lirów-zielony, nakłady po 817300 sztuk, MICH. numer: 267-268, na obu znaczkach: popiersie Św. Kazimierza w okrągłej ramce, wokoło napis w języku łacińskim: "Święty Kazimierz pierwszy patron Litwy". Na drugim planie fragment katedry w Wilnie z wolno stojącą dzwonnicą, pozostałości zamku górnego, wraz z basztą Giedymina, daty:1458 -1958.
Projekt:V.K.Jonysas,sygnatura:DIS.LPS OFF.C.V ROMA.QUIETI.INC.

        Do znaczków przygotowano dwie koperty FDC, oto jedna z tych kopert, w części ilustrowanej: kolorowany rysunek Św. Kazimierza w stroju książęcym z mitrą na głowie, lilią i krzyżem w dłoniach na tle stylizowanej katedry w Wilnie. Autor nieznany, portret sygnowany literami: V.K.L. 1932, znaczki kasowane stemplem dwu obrączkowym, z mostkiem data: 14.12.59-9"3". Pod rysunkiem napisy w kolorach: żółtym, zielonym i czerwonym "Święty Kazimierz Patron Litwy-500 Lecie Urodzin". RODIA FDC.
500.rocznica śmierci Świętego Kazimierza[2]. Koperta FDC, w części ilustrowanej: Stylizowany, koloryzowany portret Świętego Kazimierza, taki jak na pierwszej FDC[1] lecz z inną datą i stemplem z sylwetką Św. Kazimierza...

Znaczek i stempel z tej okazji prezentował już Prezes Klubu Jerzy Duda na karcie maksimum, po dalsze szczegóły z życia Św.Kazimierza odsyłam do tej publikacji.
 
Św.Kazimierz [1458-1484], królewicz,syn Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki, obwołany królem Węgier, po buncie chłopów pod wpływem Macieja Korwina powraca do Polski, przeżycia podczas buntu [mordy,gwałty,rabunki] skłoniły młodego króla do przemyśleń, postanawia porzucić potęgę władzy królewskiej na rzecz służbie Bogu. Znany z dobroczynności i ascetycznego trybu życia, jak podają kroniki "..codziennie rano na kolanach pogrążony w modlitwie oczekiwał na otwarcie katedry Wileńskiej przez klucznika".., zmarł w młodym wieku, zapadł na gruźlicę. Kanonizowany w 1521 roku, niestety po śmierci ówczesnego papieża Leona X.[1513-1521]- zaginęła Bulla Kanonizacyjna i po 121 latach ponownie kanonizowany. Główny patron Litwy i Polski, święto Kazimierza obchodzone w dniu 4 marca, bardzo hucznie w Wilnie, w tym dniu odbywają się uroczystości religijne połączone z odpustami, jarmarkami słynnymi nie tylko na Litwie ale też w Polsce, tak zwane "KAZIUKI".

Józef SKOP