Witold Chomicz i jego graficzne dzieła w filatelistyce i kartofilii.

Szczegóły
Opublikowano: czwartek, 11, październik 2012 09:38

       1Dnia 5 października  w Muzeum Narodowym w Krakowie miało miejsce otwarcie  wystawy z cyklu Graficy z Krakowa  pt. „Witold Chomicz 1910 – 1984”. Na wystawie prezentowane są  prace artysty  ze zbiorów p. Ministra Ziyada Raoofa w bardzo szerokim wyborze zarówno pod względem  tematycznym jak i  warsztatowym. Na wystawie znalazły się  obrazy, rysunki, plakaty, druki reklamowe, projekty witraży oraz druki typograficzne, zaproszenia, a także znaczki  i kartki pocztowe projektowane przez Chomicza. Tym ostatnim  zarówno na wystawie jak i w obszernym katalogu wystawy przygotowanym przez  kuratorkę wystawy p. Magdalenę Laskowską poświęcono niewspółmiernie mało miejsca w stosunku do ich znaczenia dla  polskiej filatelistyki  i  dla  filatelistów. Niektórzy z nich   serię  pt. „Miasta polskie” emitowaną w latach 1960 – 61 uznają za szczytowe  osiągnięcie  emisyjne Poczty Polskiej  zresztą  nie tylko tego okresu. Dlatego  postanowiłem  uzupełnić  informacje dotyczące działalności Witolda Chomicza w  zakresie projektowania znaczków, kartek pocztowych oraz różnego rodzaju druków związanych z krakowską, a zarazem polską filatelistyką.  Działalność tą zasygnalizowano   w artykułach  drukowanych w prasie filatelistycznej ( J. Duda;  Witold Chomicz zapomniany  projektant  polskich znaków  pocztowych; „Filatelista Małopolski” nr 3( 68) z 2008 roku) oraz w  czasopiśmie Uniwersytetu Jagiellońskiego „Alma Mater” nr 112 z 2009 roku – „Duch krakowskiego bibliofilstwa „    

       W dorobku  „ filatelistycznym” Witolda Chomicza znalazły się  projekty znaczków, kopert i kart korespondencyjnych realizowanych  w latach 1955- 1982 . Do projektowanych przez niego znaczków, wydanych  przez Pocztę Polską w latach 1955 – 1961   zalicza się następujące emisje:

  1. rok 1955, 16 czerwca – Wydanie okolicznościowe  z okazji Dni Krakowa  3 znaczki pocztowe  o wartościach  20 gr. ,  40 gr.,  60 gr.  z postacią  Lajkonika.. Łączny nakład znaczków wyniósł  11 419 800 sztuk.( nr. kat. Fischera  775 – 777)
  2. rok 1960, 25 listopad  - Wydanie standardowe „Historyczne miasta w Polsce” zawierające  18 znaczków  prezentujących  ciekawe widoki  wybranych miast . Wartości znaczków są w przedziale  od 5 gr. do 5.60 zł.  Łączny nakład wszystkich wartości wyniósł  1 641 680 000 sztuk w tym np. nakład znaczka o wartości 60 gr. wyniósł 638 830 000 sztuk. ( nr. kat. Fischera  1044 – 1061)
  3. rok  1961, 12 maja  - wydanie uzupełniające  do  historycznych miast w Polsce zawierające dwa znaczki o wartości 60 gr. i 90 gr.  o łącznym nakładzie 6 220 000 szt. ( nr. Fi 1084 – 1085)
  4. rok 1980, 20 sierpnia  - znaczek wydany z okazji 450 rocznicy  urodzin Jana Kochanowskiego w nakładzie 11 382  000. ( nr Fi.. 2564)


W zakresie  kopert ( Ck) są  to  następujące projekty wykorzystane przez Pocztę Polską:

  1. rok 1961, 31 stycznia  - Koperta ze znaczkiem opłaty  o rysunku  znaczka z  historycznych miast w Polsce przedstawiająca panoramę Kalisza. o wartości 80 (60)  gr. miała w latach  1961 – 1962  dziewięć wydań  o łącznym nakładzie  13 408 300 szt. ( nr. Fi  Ck 33)
  2. rok 1964, 27 kwietnia  - Koperty – wydanie okolicznościowe dla uczczenia jubileuszu 600 lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego ze znakiem opłaty projektowanym przez  W. Chomicza .
    Trzy koperty  o łącznym nakładzie 3 039 700 szt. (Fi 38-40)

W zakresie kart korespondencyjnych ( pocztowych Cp )są  to następujące  projekty, wykorzystane  w latach 1960 – 1982   przez Pocztę Polską :

  1. rok 1960, 19 kwietnia -  Wydanie zwyczajne kart do obrotu krajowego. Na znaczkach opłaty – charakterystyczne budowle zabytkowe miast polskich w ujęciu historycznym . Wydano kart z  ośmioma  miastami  i w latach  1960 – 1963 było maksymalnie 10 wydań ( liczba różna w zależności od  miasta) o łącznym nakładzie  40 573 200 szt. ( nr Fi 178 – 185)
  2. rok 1960, 6 czerwca -  Karty z rysunkami na znaku opłaty przedstawiającymi charakterystyczne budowle zabytkowe miast polskich w ujęciu historycznym. Na stronie nieadresowej – herb województwa wraz z nazwą tegoż w ornamencie opartym na zdobnictwie ludowym danego regionu. Wydano  karty z siedemnastoma województwami w jednym nakładzie  ogółem  305 900 szt. ( nr Fi 188 – 204)    
  3. rok 1967, 15 grudnia – Karta wydana z okazji Międzynarodowego Roku  Turystyki. Na znaku opłaty zespół obronny Bramy Floriańskiej na tle panoramy Krakowa. Nakład  karty wyniósł 102 301 szt. ( nr Fi  363)
  4. rok 1972, 10 lipca – Karta wydana z okazji 500 lecia urodzin Mikołaja Kopernika. Na znaku  opłaty portret  Kopernika.  Wydana w czterech wersjach ( trzech wersjach napisów) po 200 000 każda ( nr Fi 522)
  5. rok 1972, 18 września -  Trzy karty  przedstawiające na znakach opłaty wielkich uczonych z kręgu M. Kopernika  ( Galileo Galilei, Johannes Kepler, Isaac Newton). Nakład łączny kart  821 000 sztuk.(  nr Fi 532 – 534)
  6. rok 1980, 20 sierpnia – Karta  wydana z okazji 450 rocznicy urodzin Jana Kochanowskiego. Na znaku opłaty portret Kochanowskiego Nakład w  pięciu wydaniach – od 1980 do 1982 roku wyniósł  7 776 500 szt.( nr Fi 765)
  7. rok 1981, 30 grudnia – Karta  do korespondencji krajowej. Na znaku opłaty Pan Twardowski -  legenda ; wydana w nakładzie 530 000 szt.( nr Fi 805)
  8. rok 1982, 15 kwietnia – Karta do korespondencji zagranicznej . Na znaku opłaty przedstawiony jest  taniec Lajkonika. Karta wydana w nakładzie 322 000 sztuk.( nr Fi 809)
  9. rok 1983 , 16 marca – Karta wydana z okazji 450 rocznicy urodzin Jana Kochanowskiego. Na znaku  opłaty jest  portret Kochanowskiego  Nakład w  6 wydaniach, w latach 1983 – 1984, wyniósł  17 083 500 sztuk. ( nr Fi 824)

    Zaprojektował również kartki  korespondencyjne  składające się na cykl „Zwyczaje, obrzędy i legendy Krakowa”  wydane w 1955 roku  Nakładem  Obywatelskiego Komitetu „Dni Krakowa” .  Wydano łącznie osiem kartek  w nakładzie po 15 tyś. szt.  każda. Wraz z naklejonymi znaczkami i  okolicznościowym stemplem stanowiły  pamiątkę z Dni Krakowa.

    Witold Chomicz był również projektantem  karnetu  Dni Krakowa, a  później współpracował z krakowskimi filatelistami przy organizowaniu  znaczących uroczystości  z okazji 75. lecia filatelistyki polskiej organizowanych w Krakowie w 1968 roku. 

       Podsumowując liczbę wydanych  przez Pocztę Polską walorów  filatelistycznych projektowanych przez Witolda Chomicza otrzymujemy ok. 1 754 534 000 sztuk. Sądzę, że ta liczba, przekraczająca znacznie miliard siedemset milionów {!}walorów przygotowywanych i  drukowanych na podstawie   projektów   artysty,  stawia go w czołówce projektantów  ostatnich sześćdziesięciu dwóch lat.

       Witold Chomicz urodził się 1. XI 1910 roku w Kijowie. Od najmłodszych lat przebywał w środowisku  polskiej inteligencji skupionej wokół,  założonej przez ciotkę Witolda Marię Gieryńską, szkoły malarskiej w tym mieście dla licznej kolonii polskiej. Z okresu wczesnej młodości wywodzi się także znajomość  z Karolem Homolacsem i Konradem Krzyżanowskim.  Po powrocie do kraju w 1920 roku, Chomiczowie zamieszkali w Lublinie, który wywarł na  Witoldzie duże wrażenie i w którym  dwukrotnie wystawiał swoje młodzieńcze prace na wystawach w 1924 i 1927 roku. Były to studia architektoniczne starego Lublina, o których  wspominał z dużym sentymentem  w 1969 roku na łamach  czasopisma „Architektura”. Od 1927 roku  studiował w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie, a po jej ukończeniu ( absolutorium uzyskał na Wydziale Grafiki) przeniósł się do Warszawy gdzie kontynuował  studia w Akademii Sztuk Pięknych z zakresu malarstwa u prof.. Karola Tichego oraz z zakresu grafiki między innymi u Władysława Skoczylasa, Edmunda Bartłomiejczyka i Bonawentury Lenarta. Okres lat  1934 do 1939  wypełniony był  podróżami po Europie i Azji, które traktował jako uzupełnienie swojego wykształcenia oraz  pracą naukową bowiem był  asystentem  na Wydziale Grafiki Użytkowej Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego, a po roku 1937  kierownikiem  Wydziału Grafiki Użytkowej  Państwowego Instytutu Sztuk Plastycznych. W czasie okupacji niemieckiej  zajmował się  tajnym nauczaniem, oficjalnie będąc nauczycielem w Szkole Drukarstwa i Rzemiosł (1939 – 1943). Po wojnie  podjął pracę  przy organizowaniu Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Krakowie, w której prowadził zajęcia. Po połączeniu Szkoły z  Akademią Sztuk Pięknych w 1950 roku,  został jej  profesorem i prorektorem. W latach 1950 do 1980 prowadził Katedrę Projektowania Książki ( w innych źródłach Katedrę Grafiki Książki) uzyskując w 1975 roku tytuł profesora zwyczajnego.

       W twórczości  Chomicza można wyróżnić przynajmniej trzy charakterystyczne okresy. Pierwszym, niezwykle płodnym, który przyniósł artyście sławę, był  okres lat 30. do 1939 roku. Wówczas to wsławił się znakomitymi plakatami reklamowymi związanymi z Krakowem oraz reklamującymi polską sztukę ludową z nawiązaniem  do targów kalwaryjskich. Plakaty wydawane z okazji Dnia Krakowa  drukowane były w  18 językach i  sławiły Kraków , jego urok, gościnność jego mieszkańców na prawie wszystkich kontynentach.  Za swoją działalność artystyczną uzyskał  wiele najwyższych nagród  na ogólnopolskich konkursach na plakaty turystyczne. Był także laureatem nagrody Prezydenta Miasta Krakowa za całokształt działalności artystycznej przyznanej mu w 1938 roku.  Wielkie znaczenie w jego twórczości  poza projektami plakatów,  miały także; drzeworyt, litografia czarno-biała i barwna oraz malarstwo. Z tego okresu znana jest  również  jego działalność publicystyczna i popularyzatorska. W 1939 roku  wydana została praca  stanowiąca ciekawy druk bibliofilski pt. Współczesne zagadnienia plastyczne sztuki religijnej w Polsce. W drugim okresie trwającym od zakończenia wojny do końca lat 70. znaczącą rolę w twórczości Chomicza  odgrywały sprawy związane z projektowaniem książki. Kontynuując  swoją działalność  w zakresie  malarstwa i grafiki wiele  czasu poświęcał  sprawom grafiki książkowej,  zarówno książki nakładowej jak i bibliofilskiej, a także wydawnictw specjalnych, reklamowych i akcydensowych. Był cenionym bibliofilem, związanym z  Rycerskim Zakonem Bibliofilskim z Krakowa, w którym w latach 1950 – 1962 piastował godność kanclerza zakonu i  dla którego przygotowywał wiele druków zaproszeń oraz okazjonalnych drzeworytów  odbijanych w  dawnej drukarni Muzeum Przemysłowego mieszczącego się  w tym samym budynku co siedziba Zakonu to znaczy  w Krakowie przy ulicy Smoleńsk 9. Katedra, którą prowadził Chomicz nazywana była „Oficyną Białego Kruka”. Okres 1945 – 1970 był dla twórcy bogaty w wydarzenia artystyczne, wystawy krajowe i zagraniczne zarówno indywidualne jak i zespołowe. W tym okresie powstały także jego najlepsze projekty walorów filatelistycznych  o czym już było wcześniej.

       Trzeci okres  twórczości, który przypadł na ostatnie lata życia  artysty, to fascynacja witrażem. Początki zainteresowania tą formą sztuki pojawiły się u Chomicza już około 1964 roku i to z okazji  powierzenia mu  opieki plastycznej nad oprawa jubileuszu 600 lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego. Powstał wówczas, niezrealizowany wówczas pomysł i projekt  zbudowania w oknach Collegium Novum witraży przedstawiających  panoramę polskiej historii nauki i sztuki. Pomysł  został częściowo zrealizowany w późniejszym czasie ( 1979)  i co jest najważniejsze  wykonany został w całości przez samego Chomicza w zakładzie Karola i Mieczysława Paczków w Podgórzu. Witraże projektu artysty  znajdują się także w  oknach  w aptece „Pod Orłem”.

        Witold Chomicz  za życia był doceniany, bowiem otrzymywał nagrody, wyróżnienia za swoje prace, a także odznaczenia państwowe.  Na  pogrzebie w 1984 roku  żegnano go hejnałem krakowskim chociaż nie był Krakowianinem z urodzenia.  W  kilka  lat po śmierci, artysty  pojawiały się  wspomnieniowe artykuły w prasie m. innymi Tadeusza Bedanrskiego, „Witold Chomicz. W pierwszą rocznicę śmierci”, drukowany w „Życiu Literackim” również T. Bednarskiego – „Witod Chomicz – malarz Krakowa. W 10 lecie śmierci” drukowany w  Czasie Krakowskim w 1994 roku. W 1989 powstała praca magisterska  K. Strejch pt. „Witold Chomicz jako grafik książki” pisana  pod kierunkiem prof. dr hab. Bartłomieja Szyndlera  i obroniona w Uniwersytecie   Marii-Curie Skłodowskiej , wcześniej  bo w 1985 roku  pokazano  bogaty dorobek artystyczny  Chomicza  na wystawie w Muzeum Okręgowym w Sandomierzu. 

Prezes Klubu - dr inż. Jerzy Duda

Kraków i "Cracoviana" górą.

Szczegóły
Opublikowano: środa, 01, sierpień 2012 11:33

             Nie ma chyba na świecie  drugiego miasta w którym,  w ciągu niespełna  dwóch  lat, powstały  trzy dzieła malarskie  o tematyce filatelistycznej.  Tylko Kraków może pochwalić się  dzisiaj trzema udanymi  obrazami  wykonanymi  przez  trzech uznanych artystów malarzy, które powstały z inspiracji prezesa Klubu „Cracoviana”  Jerzego Dudy oraz  znanego filatelisty, kolekcjonera  i wydawcy  Władysława Andreasika.

            W  połowie roku 2010, na  jednym ze spotkań towarzyskich u pana Władysława,  w którym miałem przyjemność brać  udział,  prezes Klubu „Cracoviana”  wspomniał o kilku dziełach  malarskich  o tematyce  filatelistycznej. Jednym z nich jest obraz  autorstwa  Gregorio Sciltiana,  wystawiony w paryskim salonie malarstwa w 1949 roku. Wykorzystany został on  przez pocztę Kuby do wydania znaczka pocztowego, ilustrowanej koperty i karty maksimum  w 1968 roku z okazji „Dnia znaczka”.  Prezes z żalem  podkreślił  brak  rodzimego dzieła sławiącego  ten rodzaj kolekcjonerstwa. Zebranym udzielił się smutek, który jednak  szybko minął  bowiem  kol. Władysław  rzucił hasło zmniejszenia dystansu do Europy również w zakresie  promocji filatelistyki poprzez dzieło malarskie i zadecydował, że takowe powstanie i to w przeciągu  krótkiego czasu przy jego finansowym wsparciu. Autor pierwszego dzieła został błyskawicznie wybrany, a został  nim  artysta plastyk, absolwent krakowskiej ASP Michał   Kiełbasiński, bywalec towarzyskich spotkań. Po wielu dyskusjach, wykonanych szkicach i kilku sesjach  pozowania  modeli powstał obraz  z aplauzem przyjęty  przez  grono filatelistów, kolekcjonerów  i  artystów  uczestników spotkań u  kol. Władysława. Obraz olejny o wymiarach  80 x 60 cm  został sfotografowany  i  stał się tematem  prywatnie wydanej widokówki ( fot. 1).

        Drugi obraz  powstał  w krótkim czasie po pierwszym, niejako w odpowiedzi  na  poprzednie zamówienie. Autorem obrazu  jest wybitny artysta malarz, scenograf, autor kilku książek, znany w  krakowskich , i nie tylko, kręgach miłośników sztuki Kazimierz Wiśniak. 

        Jego „Filatelista” został potraktowany z pewną dozą humoru podkreślonego zarówno przez  rzucające się w oczy podobieństwo autora do postaci  na obrazie, jak i  włączenie do tematu kota bawiącego się ptaszkiem na znaczku pocztowym. Również i ten obraz  - akryl na płótnie o wymiarach 38 x 46 cm – stał się tematem kolejnej widokówki ( fot. 2). Wydawało się, że „rynek” dzieł malarskich o tematyce filatelistycznej został  wypełniony.  Pojawił się jednak w prasie filatelistycznej -  „ Filatelista”  nr 10/2010 artykuł  o działaniach mających na celu przetrwanie filatelistyki i wówczas  okazało się, że nie ma jeszcze dzieła malarskiego  przedstawiającego dzieci zajmujących się znaczkami pocztowymi. Do namalowania takiego dzieła  wytypowany został wieloletni przyjaciel domu, artysta malarz  pochodzący z Ukrainy, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Odessie i Kijowie, mieszkający w Polsce ,  Vladimir Nicolin. Również i ten  obraz olejny na którym malarz przedstawił siostry Julię (8 lat) i Sopfie (5 lat) Krane bawiące się znaczkami pocztowymi stał się tematem wydanej przez  wydawnictwo Vandre widokówki ( fot. 3).

        W ten oto sposób Kraków  stał się miastem posiadającym  największą  liczbę  dzieł malarskich o tematyce  filatelistycznej. A może ktoś z Internautów posiada wiadomości o innych dziełach i innych miastach  w których filatelistyka promowana jest poprzez prace artystów?

 

 

           Maciej  Rudy                 

Filatelista Małopolski

Szczegóły
Opublikowano: środa, 20, czerwiec 2012 08:24

Mamy przyjemność poinformować, że ukazał się nowy numer czasopisma Małopolskiego Okręgu Polskiego Związku Filatelistów w Krakowie "Filtatelista Małopolski". Poniżej zamieszczamy skan okładki oraz spisu treści.
Po dalsze informacje prosimy o kontakt na klubowy adres mailowy.

 

 

Prezes Klubu - dr inż. Jerzy Duda

Więcej artykułów…

  1. Promocja Krakowa poprzez znaki pocztowe
  2. Jak "markami" i znakami Kraków reklamowano.