P R Z Y P O M I N A M Y Na stronie internetowej Klubu „Cracoviana” www.cracoviana.eu w dniu 17.06.2018 znalazła się informacja o pierwszych znaczkach z motywem krakowskim wydanych przez Pocztę Polską w niepodległej Rzeczypospolitej i ich pocztowym wyk
- Szczegóły
- Opublikowano: czwartek, 19, maj 2022 10:57
P R Z Y P O M I N A M Y
Na stronie internetowej Klubu „Cracoviana” www.cracoviana.eu
w dniu 17.06.2018 znalazła się informacja
o pierwszych znaczkach z motywem krakowskim wydanych przez Pocztę Polską
w niepodległej Rzeczypospolitej i ich pocztowym wykorzystywaniu
W 1925 roku wprowadzono do obiegu serię znaczków wydania zwyczajnego na których przedstawiono rysunki wybranych i charakterystycznych obiektów z różnych miast Polski. Są to; widok Ostrej Bramy w Wilnie, pomnik Króla Jana Sobieskiego we Lwowie, Plac Zamkowy w Warszawie z kolumną Zygmunta III, Ratusz w Poznaniu, a także widok żaglowca na pełnym morzu. Uwagę krakowskich kolekcjonerów, a także użytkowników poczty zwróciły znaczki przedstawiające zabudowania Wzgórza Wawelskiego w tym głównie katedry pod wezwaniem świętych Wacława i Stanisława. Na zainteresowanie tymi znaczkami miały wpływ zarówno temat jak i nominały oraz kolory wyróżniające je spośród innych znaczków. Znaczki w katalogu „Fischer” mają numery 210 i 214.
Znaczki z widokiem Wawelu, przedstawionym od północnego zachodu, zaprojektował grafik z Państwowych Zakładów Graficznych. Pomocą w projekcie i rysunku , były mu zapewne pomocne fragment widoku Krakowa umieszczony w Planie Kołłątajowskim zatytułowanym Planta miasta Krakowa z przedmieściami roku MDCCLXXXV zrobiona wykonanym w latach 1787 – 1785 na zlecenie ówczesnego rektora Akademii Krakowskiej Hugona Kołłątaja, szczególnie fragmentu z widokiem Wawelu, a także, a może przede wszystkim, obraz Jana Nepomucena Głowackiego z ok. 1847 roku przedstawiający widok Wawelu od tej właśnie strony.
Znaczek o nominale 15 groszy wprowadzono do obiegu pocztowego rozporządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 5 maja 1925 roku łącznie ze znaczkami o nominałach 5 i 10 groszy. Prawie półtora roku później bo 27 października 1926 roku wprowadzono do obiegu pocztowego znaczek o nominale 40 groszy o tym samym rysunku i wielkości tylko w kolorze niebieskim. Znaczki wprowadziło Ministerstwo Przemysłu i Handlu bowiem w 1923 roku ze względów oszczędnościowych zlikwidowano Ministerstwo Poczt i Telegrafów utworzone dekretem Naczelnika Józefa Piłsudskiego dnia 5 lutego 1919 roku. Jak się okazało likwidacja Ministerstwa Poczt i Telegrafów negatywnie wpłynęła na rozwój usług pocztowych w Rzeczpospolitej i w ogóle na cały proces komunikacji w kraju. Dopiero w marcu 1928 roku utworzono państwowe przedsiębiorstwo Polska Poczta, Telegraf i Telefon.
Nakład znaczka o nominale 15 groszy był, jak na dzisiejsze czasy, nadzwyczaj wysoki i wynosił ok. 260 mil. sztuk. Do czasu powołania przedsiębiorstwa PPTiT znaczki zamawiano w drukarni 11 razy i drukowano je od 20 – 30 milionów przy każdym zamówieniu. Po utworzeniu przedsiębiorstwa PPTiT znaczek zamówiono tylko raz w liczbie ok. 30 milionów. Znaczek o nominale 15 groszy wycofano z obiegu pocztowego
1. 05. 1933 roku. Czy nakład około 260 mil. sztuk w okresie od 1925 – 1933 roku był dużym nakładem? Przede wszystkim nakład uzasadniony był zapotrzebowaniem użytkowników poczty oraz liczbą placówek pocztowych, która systematycznie wzrastała. W literaturze podano, że w 1920 roku było w Polsce 3702 placówki pocztowe, a w 1928 roku po reformie poczty było ich 3770. Do roku 1933 liczba ta wzrosła do 4419. Ważną informacją byłą liczba przesyłek listowych w tym listów, kart pocztowych, druków, papierów handlowych i innych przyjmowanych i ekspediowanych przez pocztę. W 1928 roku przesyłek listowych było w granicach 930 milionów sztuk z czego przesyłek listowych ponad 640 milionów. Biorąc pod uwagę fakt, że znaczek o nominale 15 groszy służył do ofrankowania przesyłki listowej zwykłej krajowej, a jego wielokrotność służyła do ofrankowania przesyłek listowych zagranicznych i poleconych to oznaczało że znaczek ten stał się na kilka lat podstawowym znaczkiem do frankowania przesyłek listowych. Trzeba również zwrócić na szczególną rolę korespondencji listowej w życiu społecznym i handlowym w latach drugiej Rzeczypospolitej oraz tradycje pisania listów i kartek pocztowych. Sztuka epistolografii była wysoko ceniona, a korespondowanie listowne było rozpowszechnione i w dobrym tonie.
W 1926 roku Ministerstwo Przemysłu i Handlu wprowadziło 27. 10. 1926 do obiegu pocztowego znaczek o tym samym rysunku (widok zabudowań Wawelu od strony północno zachodniej) o nominale 40 groszy i w kolorze niebieskim. Nakład znaczka wyniósł 28 970 000 sztuk. Druk zamawiany był 6 razy i po każdym zamówieniu drukowano go od 3,1 mil. do ponad 6 mil. sztuk. Znaczek miał ważność obiegową do 1.06. 1936 rok.
Wróćmy jednak do znaczka o nominale 15 groszy w kolorze czerwonym ale o różnym nasyceniu tego koloru w zależności od nakładu, który w katalogu Polskich znaków pocztowych ( i z Polską związanych) „Fischer 2022”, ma zarejestrowane dwa typu różniące się graficznym otoczeniem liczby 15. Najważniejszą jednak, naszym zdaniem, jest sprawa wykorzystanie tego znaczka i znaczka o nominale 40 groszy na przesyłkach. Przez kilka lat służyły do ofrankowania przesyłek listowych zamiejscowych, kartek pocztowych i w wielokrotności do przesyłek zagranicznych warto przyjrzeć się przykładom jego wykorzystania pocztowego.
Zaprezentowano 8 przykładów całości pocztowych ofrankowanych pierwszym znaczkiem z widokiem Wawelu ( Fi. 210) i wystąpiono z apelem do Klubowiczów i Internautów o udostępnianie kolejnych całości pocztowych, a nawet znaczków stemplowanych z czytelnie odbitym stemplem mającego na celu zgromadzenie możliwie największej liczby materiału filatelistycznego i poszukiwania ciekawostek oraz niezwykłego wykorzystania tych znaczków.
Ze względu na brak większego zainteresowania naszym cyklem , w dniu 23 marca 2020 roku zamieściliśmy na stronie internetowej informację o zakończeniu cyklu (klubowej zabawy) z całościami pocztowymi ofrankowanymi znaczkami z widokiem Wawelu wydanymi w latach 1925 – 1926. Po kilku tygodniach kolekcjonerzy przyszli z pomocą i w maju 2020 roku zaprezentowaliśmy na klubowej stronie internetowej, kolejną 25. część naszego cyklu z pokazem walorów udostępnionych przez klubowych Kolegów. Zachęceni przez nich postanowiliśmy kontynuować zabawę, licząc się z tym, że kolejne odcinki będą ukazywać się nieregularnie, w miarę dopływu walorów (znaczków stemplowanych i całości pocztowych), które według naszego rozeznania są coraz rzadsze na rynku kolekcjonerskim i nabierają znaczenia unikatowego.
Na stronie internetowej zaprezentowaliśmy kolejne części 26, 27, 28, a w grudniu 2020 roku udostępniliśmy część 29. nieco później część 30. W listopadzie 2021 roku zamieściliśmy ostatnią część 34. licząc, że rok 2022 (w tamtym tekście błąd roku) przyniesie nowe walory co umożliwi nam kontynuowanie cyklu.
Od stycznia 2022 roku, dzięki Kolegom szczególnie Kol. Miłoszowi Rzadkoszowi oraz zakupom na portalach internetowych przybyło nam w kolekcji 18 całości pocztowych ofrankowanych znaczkami z widokiem Wawelu z czego; 11 całości posiada frankaturę mieszaną lub wielokrotną ze znaczkiem Fi. 210 (czerwonym), a 7 całości pocztowych fankaturę mieszaną lub wielokrotną ze znaczkiem Fi,214 (niebieskim). Z całego zestawu całości pocztowych 12. to przesyłki Sądowe z czego 9 to przesyłki do Sądu w Lublinie, 1, do Sądu w Dąbrowie Górniczej i 1.do Sądu w Sosnowcu oraz 1. do Sądu w Muszynie. Sześć przesyłek to korespondencja zagraniczna z czego dwie to przesyłki firmowe. Jedenaście przesyłek to polecone głównie Sądowe. Dwie przesyłki prywatne zagraniczne są również przesyłkami poleconymi.
Do najciekawszych walorów pozyskanych w ostatnich miesiącach należy 11 całości
z których 5 jest ofrankowanych znaczkami Fi.214. Walory te pokazujemy na kolejnych fotografiach.
Fot. 1 Koperta standardowych wymiarów przesyłki Sądowej, miejscowej, poleconej z erką w
postaci odbitki pieczątki w kolorze czerwonym z odręcznie wpisanym numerem
wysłanej z Urzędu Pocztowego Lublin 1 w dniu 12 VII, 1926 roku do Lublina.
Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkowym paskiem z lewostronnym marginesem Fi.
210 oraz dodatkowo znaczkiem Fi.205. Łączna frankatura wynosi 45 groszy zgodnie
z taryfą z dodatkiem w postaci opłaty dla bezrobotnych.
Fot. 2 Koperta o wymiarach 178 x 113 mm przesyłki Sądowej, poleconej z erką w postaci
odbitki pieczątki w kolorze czarnym z odręcznie wpisanym numerem wysłanej
z Urzędu Pocztowego Nowy Sącz 1 w dniu 27.IV. 1927 roku do Muszyny. Przesyłka
jest ofrankowana czterema znaczkami w tym trzyznaczkowym paskiem pionowym
Fi. 210 oraz parka znaczków Fi. 208 na rewersie koperty o łącznej frankaturze 70
groszy zgodnie z taryfą przy wadze przesyłki ponad 20 gramów,
Fot 3 i 4 Koperty firmowe standardowych wymiarów firm: ”INTRAG” i „NORDISCHE „
Wysłane z Urzędu Pocztowego Łódź 1 dnia 11. (?). 1926 roku do Niemiec oraz
z Urzędu Pocztowego Częstochowa w dniu 8 VIII 1926 również do Niemiec, Obie
przesyłki są ofrankowane pionowymi parkami znaczków Fi.210 o frankaturze 30
groszy zgodnie z taryfą.
Fot. 5 i 6 Koperty standardowych wymiarów przesyłek prywatnych, zagranicznych
wysłanych z Urzędu Pocztowego Książ dnia 16 III 1927 roku do Niemiec oraz
z Urzędu Pocztowego Leskowiec na Pomorzu w dniu 24. 7. 1925 roku także do
Niemiec. Obie przesyłki ofrankowane poziomymi parkami znaczków Fi.210
o frankaturze 30 groszy zgodnie z taryfą.
Fot 7 i 8 Koperty o wymiarach 180 x 125 mm przesyłek listowych Sądowych, poleconych
z erkami w postaci odbitek pieczęci w kolorze czarnym i czerwonym z odręcznym
wpisem numeru, ale także z numerem z numeratora wysłanych z Urzędu
Pocztowego Lublin 1 do ...Lublina. Przesyłki z frankaturą mieszaną z użyciem
znaczka Fi.214. Frankatura 65 groszy zgodna z taryfą.
Fot. 9 Koperta o wymiarach 190 x 134 mm przesyłki Sądowej, poleconej z erka w postaci
odbitki pieczątki w kolorze fioletowym wysłana z Urzędu Pocztowego Janów
Lubelski w dniu 10. X. 1928 roku do Lublina. Przesyłka jest ofrankowana dwoma
Znaczkami Fi.214 i 238 o łącznej wartości 90 groszy zgodnej z taryfą przy wadze
przesyłki powyżej 20 gramów.
Fot.10 Koperta o wymiarach 180 x 123 mm przesyłki Sądowej, poleconej z erką w postaci
odbitki pieczątki w kolorze czarnym z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z
Urzędu Pocztowego Piaski k. Lublina w dniu 4 XII 1931 roku do Lublina. Przesyłka
ofrankowana parka pionową znaczków Fi.214 o wartości 80 groszy zgodnie z taryfą.
Fot. 11 Koperta o wymiarach 156 x 125 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem
wysłanej z Urzędu Pocztowego Kończyce Wielkie w dniu 26.II.1931 roku do
Niemiec. Przesyłka dotarła do adresata 28.2.1931 o czym świadczy odbitka
datownika odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana parką pozioma znaczków Fi.214
oraz Fi. 249 . Znaczki jak widać skasowane są starannie i czytelnie odbitym
datownikiem.
Ponieważ udało się pozyskać nowe, interesujące walory do naszego cyklu, sądzimy, że możliwe są dalsze poszukiwania i odkrycia nowych równie interesujących całości ofrankowanych pierwszymi znaczkami o tematyce krakowskiej. Prosimy zatem
udostępnianie nam podobnych całości, które będziemy prezentować na klubowej stronie internetowej. Z góry dziękujemy za współpracę.
Jerzy Duda
Administrator Piotr