Krakowskich markolubów przechadzka po mieście cz.2
- Szczegóły
- Opublikowano: poniedziałek, 15, lipiec 2013 10:28
Z krakowskich dworców czyli Dworca Głównego kolejowego i Dworca Autobusowego każdy szanujący się markolub udaje się na plac zwany dawniej dworcowym. Dzisiaj plac nazwany jest imieniem Jana Nowaka – Jeziorańskiego, słynnego kuriera z Warszawy, który w latach 1951 – 1976 kierował Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa. Na obrzeżach tego placu znajduje się interesująca wolnostojąca budowla, która znana jest pod nazwą Pałac Wołodkowiczów. I rzeczywiście pałac ma długą i ciekawą historię. Najpierw był piętrową willą w ogrodzie, której właścicielem był od 1829 roku Florian Straszewski. Kolejnym właścicielem był Maciej Józef Brodowicz, lekarz, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Willa była luksusowo wyposażona m.in. w centralne ogrzewanie, obicia wiedeńskie (tapety), stiukowe plafony i rozety. Kolejnym właścicielem był Paweł Moszyński, który przebudował willę podmiejską na okazałą siedzibę na wzór szlacheckich dworów. W 1884 roku, kolejny właściciel, W. Wołodkowicz powiększył i przebudował pałac. W pałacu bywał m. in. Henryk Sienkiewicz ożeniony z Wołodkiewiczówną.
Pałac trzeba obejrzeć z zewnątrz, a nawet zalecane jest, dla każdego młodego czy starszego markoluba, obejrzenie wnętrza. Nie będzie to trudne, bowiem w dawnym Pałacu mieści się obecnie … Urząd Pocztowy, Kraków 53. Przed 1995 roku w pałacu mieścił się Okręgowy Urząd Przewozu Poczty przeniesiony w grudniu 1995 roku do nowo wybudowanych obiektów w Płaszowie. Dzisiejszy Urząd Pocztowy ma okienka czynne całą dobę.
W listopadzie 1995 roku wydana została kartka pocztowa o numerze Cp1108 - według numeracji polskiego katalogu „Polskich znaków pocztowych „ Fischera” tom II - na której to ilustracja przedstawia fragment wejścia do pałacu Wołodkowiczów, a w tle fragment nowego budynku Przewozu Poczty w Krakowie. (fot. 1).
fot.1
W tym samym miesiącu wydana została również, przez Dyrekcje Okręgu Poczty w Krakowie, kartka okolicznościowa z okazji uroczystego otwarcia nowego obiektu Urzędu Przewozu Poczty, na której, w części ilustracyjnej, pokazany jest rysunek Pałacu Wołodkowiczów. Stosowano również w dniu 16.12.1995 roku okolicznościowy stempel (fot. 2).
fot.2
Łatwo na ilustracji tej drugiej kartki dojrzeć za pałacem rysunek fragment murów obronnych Krakowa. Jest to jednak rysunek fantazyjny. Ale po wizycie w Pałacu w ich stronę kierujemy nasze kroki. Za kilka minut znajdziemy się przy zachowanym fragmencie dawnych murów obronnych miasta z basztami i bramą. Pierwsza baszta to Baszta Pasamoników, dalej to najsłynniejsza w Krakowie, Brama Floriańska, następnie Baszta Stolarska i Powroźnicza oraz Baszta Ciesielska. Ten zachowany fragment murów, które powstawały od XIII wieku wraz z sąsiadującym z nim Barbakanem, zwanym do XIX wieku Rondlem, stanowią jeden z najciekawszych zespołów średniowiecznej sztuki fortyfikacyjnej. Mury z basztami i Bramą Floriańską stanowią również wdzięczny temat znaków pocztowych. Do nich należą przede wszystkim kartka pocztowa wydana z okazji Międzynarodowego Roku Turystyki w 1967 roku, projektowana przez wybitnego grafika, malarza, bibliofila i projektanta znaków pocztowych profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Witolda Chomicza. Kartka, Cp nr 363, ma na znaku opłaty widok murów od strony północnej z rysunkami Barbakanu na pierwszym planie , Bramy Floriańskiej, i baszt, a w tle z widoki kościołów i Zamku Królewskiego (fot.3).
fot.3
Widoki zachowanych murów Starego Krakowa są również tematem okolicznościowych stempli. Przykładów tych stempli jest sporo wobec czego podam tylko wybrane. Do najciekawszych zaliczam stempel stosowany w czasie obrad XIII Okręgowej Konferencji Sprawozdawczo – Wyborczej Związku Zawodowego Pracowników Łączności w dniu 20.10.1960 roku. Na fot.4 stempel odbity na kartce pocztowej wydanej w 1968 roku z okazji 50 lat ZZPŁ. Na bardzo ładnie odbitym stemplu widać rysunek murów i Barbakanu na tle nowoczesnej (bo wysokiej) zabudowy Krakowa. Podobnie ujęte mury w rysunku stempla znalazły się na ładnym, ciekawie skomponowanym graficznie stemplu wykonanym z okazji XX. Krajowego Zjazdu Komunikacji Miejskiej stosowanym w dniu 20. 09. 1984.
fot.4
Na fot. 5 okolicznościowa, ilustrowana koperta wydana z okazji Zjazdu ofrankowana znaczkiem Fi 2699 z błędnie pokazanym planem Krakowa z 1703 roku autorstwa Stanisława Buchowskiego (na znaczku błąd w nazwisku) oraz odbitym stemplem z widokiem murów w dolnej partii stempla.
fot.5
Inaczej potraktował autor widok murów na stemplu wykonanym z okazji 75 lecia Filatelistyki Polskiej, jubileuszu obchodzonego w Krakowie w 1968 roku. Na stemplu (fot. 6) widok murów i Bramy floriańskiej jest od strony ul. Floriańskie czyli od południa. Dlatego na pierwszym planie są mury, a w tle widoczne są wieżyczki Barbakanu.
fot.6
Na kolejnym stemplu prezentowanym na fot.7, zarówno Brama Floriańska jak i Barbakan potraktowane zostały schematycznie z dodatkiem dużej litery K z koroną jako symbolu Krakowa. Można się dopatrywać w kompozycji tego stempla pewnej wyśmiewanej cechy Krakowian, bowiem stempel był stosowany 28.09.1971 roku z okazji Ogólnopolskiej Inauguracji Miesiąca Oszczędności. A istnieje przekonanie, że Krakus to „centuś”.
fot.7
Brama Floriańska i Barbakan znalazły się na znaczkach pocztowych i na FDC. Znaczek z Bramą Floriańską wydany został przez Pocztę Polską w 1988 roku, a FDC ma datę 08.03.1988 rok (fot. 8). Ilustracją znajdującą się na kopercie przedstawia rysunek płaskorzeźby umieszczonej od strony ulicy Floriańskiej z postacią św. Floriana. Od strony Barbakanu na Bramie Floriańskiej widoczny jest orzeł piastowski wykonany przez Zygmunta Langmana według projektu Jana Matejki. Miłośnicy Krakowa powinni zapamiętać sentencje znajdującą się wewnątrz Bramy:
„Orzeł w Krakowskiej Bramie pod trzema wieżami
Rozciągnionemi Gości przyimuje skrzydłami
Patrzy iednak z pilnością, gdy Bram waszych strzeże
Kogo puścić do Miasta, kogo wziąć do Wieże”
fot.8
Widoki Bramy Floriańskiej znajdują się na niezliczonej liczbie widokówek, które niekiedy wykorzystywane były do tzw. maksimafilii. Przykład takiej widokówki z wykorzystaniem znaczka pocztowego i stempla pierwszego dnia obiegu pokazuje fot.9.
fot.9
Pod Bramą trzeba się chwilę zatrzymać i wsłuchać się w jej historię, a oczy nacieszyć wystawą prac malarskich o przeróżnej tematyce prezentowanych na murze, pod gołym niebem. Historia Bramy sięga roku ok. 1300. Bronił jej cech kuśnierzy. Służyła w czasie pokoju do różnych celów także jako np. spichlerz. Na początku XIX wieku groziło jej zburzenie w okresie niszczenia murów, który to okres został nazwany „okresem burzymurków”. Przed zburzeniem uratował Bramę z fragmentem murów prof. Feliks Radwański senior, o czym przypomina wmurowana tablica (pytanie dla naszych Czytelników - gdzie znajduje się wspomniana tablica?). Kolejna propozycja zburzenia Bramy pojawiła się w 1900 roku, kiedy okazało się, że wagonik projektowanej linii tramwaju elektrycznego nie mieści się w Bramie. Na szczęście znaleziono wyjście i Brama ostała się i służy dzisiaj za schronienie obrazu Matki Bożej Piaskowej, skarbonki dla ubogich i czasami ulicznym grajkom.
Z Bramy powędrujemy do Barbakanu i w stronę Florencji, ale o nich to w następnym odcinku naszej przechadzki.
OKF „Cracoviana”
Jerzy Duda