O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 8.
- Szczegóły
- Opublikowano: wtorek, 18, marzec 2025 11:08
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI
Część 8.
Siedem części cyklu, poświęciliśmy na prezentacje całości pocztowych czyli kopert prywatnych przesyłek listowych, ofrankowanych kompletem znaczków zaliczanych do serii, lub do dwóch serii, wydanych przez Pocztę Polską . Pokazaliśmy przykłady z okresu; Rzeczpospolitej Polskiej z lat 1918 - 1939, Polski Ludowej od 1944 do 1952 roku, Polski Rzeczpospolitej Ludowej w latach 1952-1989 i Rzeczpospolitej Polskiej od 1990 roku. Daje się zauważyć, że w każdym z wymienionych okresów pojawiało się zainteresowanie użytkowników poczty do frankowania prywatnych przesyłek listowych z wykorzystywaniem wszystkich znaczków stanowiących daną serię. O motywach takiego działania nadawców, niewiele można napisać, ale temat ten będziemy starali się poruszyć przy końcu naszego cyklu. Niewątpliwie wszelkie zmiany polityczne, istotne zmiany taryf i warunków wysyłki przesyłek szczególnie w obrocie zagranicznym, wielkość nakładów znaczków miały znaczenie dla nadawcy, niekoniecznie kolekcjonera, który poszukiwał czegoś nietuzinkowego aby koperta przesyłki była i oryginalna i spełniała potrzeby nadawcy i zapewne odbiorcy.
Naklejanie na koperty, prywatnych przesyłek listowych ,wszystkich znaczków z serii było znane i stosowane także podczas okupacji niemieckiej ziem polskich w latach 1939-1945. Na terytorium Rzeczypospolitej pomiędzy linią granicy niemiecko-sowieckiej Adolf Hitler utworzył twór administracyjny podporządkowany Rzeszy – Generalne Gubernatorstwo (GG). Utworzono pocztę , od 1.12 1939 roku rozpoczęto wydawanie znaczków i całostek oraz udostępniono ludności usługi pocztowe. Znaczki wydawane w seriach przez pocztę Generalnego Gubernatorstwa były dosyć często wykorzystywane do frankowania prywatnych przesyłek listowych w okresie lat 1940-1944. Przykład takiej całości z Generalnego Gubernatorstwa, z akcentem krakowskim jest pokazany na fot.1
Fot.1 Koperta o wymiarach 205 x 135 mm, przesyłki prywatnej, lokalnej, poleconej z erką
w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego
KRAKAU 3 (Kraków 3) w dniu 24.1. 1944 roku do... Krakowa. Przesyłka jest
ofrankowana pięcioznaczkowa serią przedstawiającą budowle z różnych miast w
Polsce z wytłoczonym białym niemieckim herbem, wydaną z okazji 3 rocznicy
NSDAP w Generalnym Gubernatorstwie (Fi. t. II, 105-109). Frankaturę uzupełnia
znaczek Fi. t.II,116.
Po agresji Niemiec na Polskę, władze Rzeczypospolitej zostały zmuszone do przeniesienia siedziby poza granice kraju. Wpierw był to Paryż, a od końca czerwca 1940 roku Londyn, na zaproszenie Winstona Churchila. Utworzono Rząd na emigracji, zwany potocznie rządem londyńskim, którego celem była walka z okupantem u boku Anglii i Francji. 15 grudnia 1941 roku Rząd na Emigracji wydał ośmioznaczkową serię przedstawiającą na znaczkach zniszczenia dokonane przez Niemców w Polsce oraz wojsko polskie. Znaczki wydane zostały w Wielkiej Brytanii z napisem Poczta Polska. (Fi. A338- H338). Znaczki znalazły uznanie użytkowników poczty, a serię wykorzystywano dosyć często do frankowania prywatnych przesyłek listowych. Przykład całości prezentujemy
na fot.2.
Fot. 2 Koperta o wymiarach 190x128 mm przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z erką
w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Agencji
Pocztowej Polskiej Marynarki Wojennej. Przesyłka jest ofrankowana wszystkimi
znaczkami serii Fi. A338-H338). Koperta przesyłki ma charakter pamiątkowy bowiem
nie posiada odbitki datownika odbiorczego. Jest natomiast potwierdzeniem
zainteresowania użytkowników poczty wykorzystaniem serii znaczków do
frankowania przesyłki.
Po raz kolejny Rząd na Emigracji, emitował w 1943 roku, serię znaczków poświęconą polskim siłom zbrojnym walczącym z Niemcami. Seria składa się, podobnie jak poprzednia, z ośmiu znaczków i była dosyć często wykorzystywana do frankowania prywatnych przesyłek listowych. Przykład podajemy na fot.3.
Fot.3 Koperta o wymiarach 230 x 153 mm przesyłki prywatnej, poleconej z erką w postaci
odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłana z Agencji Pocztowej
Polskiej Marynarki Wojennej, w dniu 6 IV 1944 roku, do Staffordshire. Adresat
otrzymał przesyłkę 11 kwietnia 1944 roku o czym świadczy odbitka datownika
odbiorczego.
Po pierwszych doświadczeniach z tworzeniem zbioru całości ofrankowanych seriami znaczków wydanych przez Pocztę Polska widać, że tradycja wykorzystywania całych serii do frankowania prywatnych przesyłek listowych była rozpowszechniona. Wbrew poglądom, że były to przesyłki inspirowane filatelistycznie, nic nie wskazuje, że tak było, oczywiście poza szczególnymi przypadkami, dającymi się bez trudu rozpoznać. Widać natomiast, że każdy nadawca przesyłki wkładał sporo czasu i czynił trudne niekiedy zabiegi, aby skompletować całą serię znaczków, rozważał zagospodarowanie koperty, a czasem dostosowywał wielkość koperty do przyklejenia znacznej ilości znaczków i wreszcie wykazywał staranność w procesie rozmieszczenia wszystkich elementów niezbędnych do nadania przesyłki. Dzięki temu możemy delektować się różnorodnością rozwiązań i uzyskanymi efektami.
Na kolejnych fotografiach prezentujemy nowe walory pozyskane z różnych źródeł, zachowując kolejność według roku wydania danej serii, a nie daty nadania przesyłki.
Fot.4 Koperta o wymiarach 153 x 90 mm, przesyłki listowej prywatnej, zagranicznej,
wysłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 2, w dniu (?)(pomiędzy
7 X i 7 XI ) 1949 roku do USA. Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią
wydaną z okazji 5. rocznicy Manifestu Lipcowego (Fi.495-497) oraz parką pionową
znaczka Fi.495 o łącznym nominale 80,00 zł. Znaczki są skasowane datownikiem
ręcznym z wymienną datą (kat. Myśl. 49 088). Opłata za przesyłkę według taryfy
wynosiła 80,00 zł w przypadku wagi listu 5 gramów.
Fot. 5 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki, z numerem odbitym z numeratora
wysłanej z Urzędu Pocztowego Warszawa 1, w dniu 24 VII 1951 roku, do Indii.
Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią wydaną z okazji 7. rocznicy Manifestu
Lipcowego (Fi.563-565) o łącznym nominale 1,95 zł. Opłata za przesyłkę według
taryfy wynosiła 1,40 zł przy wadze listu powyżej 20 gramów. Adresat otrzymał
przesyłkę 3 VIII 1951 roku po czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot.6 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej urzędowej, krajowej, poleconej
z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej z Urzędu
Pocztowego Daleszyce, w dniu 31.3.1953 roku. Przesyłka jest ofrankowana dwoma,
dwuznaczkowymi seriami wydanymi z okazji uruchomienia fabryki samochodów
ciężarowych w Lublinie (Fi.655-656) o łącznym nominale 1,80 zł + 70 groszy. Opłata
za przesyłkę według taryfy z okresu 4.1.1953-31.12 1963 wynosiła 1,20 zł. Adresat
otrzymał przesyłkę 31.3.1953 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot. 7 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w formie odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej
z Urzędu Pocztowego Kamienica na Śląsku, w dniu 22.2.1954 roku, do b. NRD.
Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią wydaną z okazji obchodów Roku
Odrodzenia (Fi. 683-685) o łącznym nominale 2,35 zł. Opłata za przesyłkę wynosiła
według taryfy 1,60 dla przesyłki o wadze powyżej 20 gramów. Adresat otrzymał
przesyłkę 7.3.1954 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot.8 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, zagranicznej przesłanej droga
powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 5, w dniu 30.4. 1956 roku do USA
Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią wydana z okazji Dni Krakowa
(Fi.775-777) o łącznym nominale 1,20 zł. Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła
45 groszy + 70 groszy ( przesyłka lotnicza 35 groszy za 5 gramów wagi) razem 1,15 zł.
Fot.9 Koperta lotnicza o wymiarach 153 x 94 mm, przesyłki listowej, prywatnej, poleconej
z erką w postaci odbitki pieczątki i odręcznie wpisanym numerem, przesłanej droga
powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 1, w dniu 28.8.1956 roku do USA. Na
wyjątkowe ofrankowanie składają się znaczki wydania prowizorycznego z nadrukami
typograficznymi nowych wartości na znaczku Fi.684. Jest to seria składająca się z
czterech znaczków Fi.826 - 828 o łącznym nominale 2,45 zł. Opłata za przesyłkę
według taryfy wynosiła 2,35 zł, przy wadze przesyłki 10 gramów. Adresat otrzymał
przesyłkę 31.8.1956 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego
Fot. 10 Koperta lotnicza o wymiarach 145x 112 mm przesyłki listowej, prywatnej,
zagranicznej, poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym
numerem wysłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Katowice 10, w dniu
7.12. 1957 roku do Belgii ( z błędnym adresem). Przesyłka jest ofrankowana na
stronie recto pięcioznaczkową serią „Kwiaty chronione”(Fi.876 – 880) oraz na stronie
verso znaczkami Fi.841, 886 i 885 o łącznym nominale 6,50 zł. Opłata za przesyłkę
według taryfy wynosiła 6,55 zł. Jest to przykład przesyłki drugiej grupy, gdzie
frankatura uzupełniająca jest na stronie verso.
Fot.11 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej droga
powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 31, w dniu 23.9.1960 roku, do Niemiec.
Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową seria wydaną z okazji 550 rocznicy Bitwy
pod Grunwaldem (Fi.1030-1032) oraz dodatkowo na stronie recto znaczkiem Fi.885,
a na stronie verso znaczkiem Fi.1008 o łącznym nominale 6,80 zł. Opłata za przesyłkę
według taryfy wynosiła 6,50 zł.
Fot.12 Koperta o wymiarach 163 x 115 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erka w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu
Pocztowego Rybnik 1, w dniu 24.8. 1983 roku, do Niemiec (RFN). Przesyłka jest
ofrankowana ośmioznaczkową serią „Statki żaglowe III” (Fi.1317-1324) wydana w
1964 roku, a uzupełnienie frankatury jest na stronie verso w postaci trzech znaczków:
Fi.2712, 2689, 2690, o łącznym nominale 62,40 zł.. Opłata za przesyłkę według
taryfy zagranicznej z okresu 1.2.1982 – 31.7. 1985 wynosiła 63,00zł.
Fot. 13 Koperta o wymiarach 178 x 120 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu
Pocztowego Warszawa 1, w dniu 21.11.1978, do Niemiec (RFN). Przesyłka jest
ofrankowana siedmioznaczkowa serią wydaną z okazji 50 lecia warszawskiego ZOO
(Fi.2437-2443), a uzupełnienie frankatury jest na stronie verso przez naklejenie dwóch
znaczków Fi.2445 i 2431, o łącznym nominale 22,20 zł. Opłata przesyłki według
taryfy zagranicznej od 1.1.1976- 31.1. 1982 wynosiła 20,80 zł przy wadze przesyłki
w granicach 20-50 gramów.
Fot.14 Koperta o wymiarach 180 x 125 mm, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej z Urzędu
Pocztowego Wrocław 48, w dniu 1.2. 1983 roku do b. NRD. Przesyłka jest
ofrankowana czteroznaczkową serią „Pomniki polskiej kartografii” (Fi.2696-2699) o
łącznym nominale 44,00 zł. Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła 44,00 zł
(listy do NRD były opłacane według taryfy krajowej).
Na zakończenie tej części prezentujemy, na fot. 15-18, cztery całości pochodzące z obiegu pocztowego ofrankowane seriami znaczków. Mogą one być zaliczone do całości, które są inspirowane, nie tylko filatelistycznie, także kolekcjonersko. Mają także charakter dokumentacyjny i mogą być wykorzystane przez kolekcjonera do celów nie związanych
z filatelistyką.
Fot.15 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, miejscowej, poleconej z erką
w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Urzędu
Pocztowego Warszawa 22 w dniu 13.8.1955 roku do...Warszawy. Przesyłka jest
ofrankowana sześcioznaczkową serią wydaną z okazji V Światowego Festiwalu
Młodzieży (Fi.778-783) o łącznym nominale 3,30 zł. Znaczki są skasowane
datownikiem ręcznym z wymienną datą (kat. Myśl. 55 024). Koperta przesyłki ma
charakter pamiątkowy.
Fot.16 Koperta standardowych wymiarów, ilustrowana, wykorzystana podczas trwania
wystawy filatelistycznej, przesyłki listowej, prywatnej wysłana z Urzędu Pocztowego
Wrocław 2, w dniu 12.2.1956 roku do Krakowa. Przesyłka jest ofrankowana
czteroznaczkową serią znaczków z okazji 10-lecia odzyskania Ziem Zachodnich
Fi. 798-801) o łącznym nominale 2,20 zł. Znaczki są skasowane stemplem ręcznym z
wymienną datą (kat. Mysl. 56 002). Koperta ma charakter pamiątkowy.
Fot.17 Koperta standardowych wymiarów, ilustrowana, wykorzystywana podczastrwania
wystawy filatelistycznej przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej przesłanej drogą
powietrzną z Urzędu Pocztowego Łódź 1, w dniu 27.4. 1958 roku do Izraela.
Przesyłka jest ofrankowana pięcioznaczkową serią „Zabytkowe ratusze” (Fi.901-905)
o łącznym nominale 5,80 zł. Znaczki są skasowane ręcznym stemplem
okolicznościowym z wymienna datą (kat. Myśl. 58 015). Przesyłka ma charakter
pamiątkowy.
Fot 18 Przykład wyjątkowy i zarazem „super unikatowy”. Koperta ilustrowana używana
podczas wystawy filatelistycznej, o wymiarach 235 x 152 mm, przesyłki listowej,
prywatnej, miejscowej, poleconej z unikatową erką z wydrukowaną informacja o
wystawie oraz kolejnym numerem, wysłana z Urzędu Pocztowego Szczecin 1,
w dniu 3.11.1971 roku ...do Szczecina. Przesyłka jest ofrankowana czteroznaczkowa
serią „Ludzie pracy” (Fi. 1950-1953) oraz dodatkowo blokiem Fi.,78, wydanym
z okazji XI Ogólnopolskiej Wystawy Filatelistycznej w Szczecinie o łącznym
nominale 4,00 zł. Znaczki i blok sa skasowane okolicznościowym stemplem ręczny
z wymienną datą (kat. Myśl. 71 354).
Ostatnie cztery walory wskazują na możliwość tworzenia kolejnej grupy w naszym wyjątkowym zbiorze. Będzie to grupa całości, ofrankowanych seriami znaczków, wysyłanych z wystaw, specjalnych okazji, imprez i wydarzeń. Można ja traktować jako walory inspirowane prze kolekcjonerów.
Jeden z Internautów przeglądając naszą stronę internetową, zwracając uwagę na sprawę związaną z prywatnymi przesyłkami listowymi, urzeczony wieloma rozwiązaniami, proponowanymi przez nadawców, zadał nam retoryczne pytanie: Skoro w nadchodzącym czasie Poczta Polska nie przewiduje obrotu przesyłkami czyli zniknie korespondencja, znikną koperty, znikną znaczki służące frankowaniu przesyłek ( bo nalepki i biznesowe gadżety kolekcjonerskie nie są interesujące) to czy Poczta może nadal używać, na określenie instytucji, nazwy „Poczta”. Nie mamy na to pytanie żadnej odpowiedzi. A może ktoś z Internautów podejmie się dyskusji?
W następnej części przedstawimy wiele interesującego materiału. Zapraszamy do odwiedzin naszej klubowej strony.
Jerzy Duda
Administrator Piotr