ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH. cz. 12.

ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH.

cz. 12.

            Od 1 czerwca do 22 lipca 1952 roku, w którym uchwalono nową konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej nadając jej nazwę Polska Rzeczypospolita Ludowa (PRL), Poczta Polska wyemitowała 5 wydań okolicznościowych i jedno wydanie zwyczajne. Wśród nich są dwa znaczki i trzy serie, a na wydanie zwyczajne składały się dwa znaczki o tym samym rysunku. W przygotowaniach emisji brał udział Czesław Słania, który zaprojektował dwa znaczki oraz jeden, projektowany przez B. Brandta, sztychował. Jest to znaczek z wydania okolicznościowego wprowadzony do obiegu pocztowego 5 czerwca 1952 roku dla uczczenia 100. rocznicy śmierci Mikołaja Gogola Fi. 609 (fot. 1).

            Mikołaj Gogol urodzony 20 marca 1809 roku w ziemiańskiej rodzinie Hohol-Janowskich (ros. Gogol-Janowskich) herbu Jastrzębiec w Soroczyńcach Wielkich ( w czasach Rzeczypospolitej w Krasnopolu), był rosyjsko-ukraińskim pisarzem, poetą, dramaturgiem i publicystą. Przodkowie jego mieli domieszkę krwi polskiej od kilku pokoleń, jednak Gogol-Janowscy należeli już do ludności rdzennie ukraińskiej. Po Powstaniu Listopadowym Mikołąj odrzucił nazwisko Janowski i swoje utwory podpisywał już tylko przydomkiem Gogol. Jest on zaliczany do największych realistów- satyryków literatury rosyjskiej i światowej oraz klasyków literatury rosyjskiej. Znany był w Polsce z takich dzieł jak m. in. „Martwe dusze”, „Szynel” , „Taras Bulba” sztuk teatralnych „Rewizor”, „Ożenek”, opowieści „Pamiętnik szaleńca” „Płaszcz”. Zmarł 4 marca 1852 roku w Moskwie „podczas ataku okresowej hipochondrii na skutek ogólnego wycieńczenia”. Dzieła Mikołaja Gogola tłumaczone były na wiele języków świata, a na język polski tłumaczyli m.in. Julian Tuwim, Jerzy Wyszomirski, Władysław Broniewski.

            Projektantem znaczka Fi.609 był Bogusław Brandt (1909 – 1983) wybitny grafik i rytownik, absolwent krakowskiej ASP, uczeń Władysława Vacka. Projektując znaczek z podobizną M. Gogola wykorzystał jego wizerunek znajdujący się na kopii portretu autorstwa F. Mollera wykonanego w Rzymie w 1841 roku. Jest to najczęściej publikowany wizerunek Mikołaja Gogola wykorzystany również przez projektantów znaczków wydanych przez poczty; b. ZSRR, b. NRD i Rumunii w 1952 roku dla uczczenia 100. rocznicy śmierci pisarza ( fot 2).

Oczywiście nie jest to jedyny portret czy wizerunek pisarza zasługujący na uwagę. Przegląd wizerunków znajduje się w obszernej publikacji Gogol w portretach, ilustracjach i dokumentach BDB, pracy zbiorowejwydanej w języku rosyjskim w Moskwie w 1953 roku.

Bogusław Brandt zaprojektował znaczek z wizerunkiem M. Gogola umieszczając go w owalu i ozdabiając gałązką wawrzynu. Gałązka przepasana jest wstęgą na której jest napis „100 rocznica śmierci”. Wizerunek uzupełniony jest o stosowne napisy oraz nominał podany w groszach (25 GR). Znaczek jest kolejnym przykładem wysokiego kunsztu Czesława Słani, który po raz czwarty sztychował portret. Nie obyło się podczas sztychowania znaczka, bez swoistej fantazji mistrza, który na przekroju liścia wawrzynu wpisał imię - LALA. Aby zobaczyć i przeczytać to imię trzeba znacznie powiększyć fragment znaczka.  

Znaczek wydrukowany jest na papierze bezdrzewnym o jednolitej grubości, z białą błyszczącą gumą. Nakład znaczka przy jednokrotnym zamówieniu wyniósł 532 tyś. sztuk. Poczta Polska wydała również FDC.

Z powodu niskiego nakładu, liczba zachowanych całości ofrankowanych znaczkiem Fi. 609 jest bardzo mała, a całości te są rzadkością na rynku filatelistycznym. Na fot. 3-6 prezentujemy nie bez trudu pozyskane całości pocztowe. Rozpoczynamy od koperty FDC wykorzystanej do przesyłki listowej.

Fot. 3 Koperta FDC ze znaczkiem Fi.609 wykorzystana do przesyłki listowej, prywatnej,

             zagranicznej, poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym

             numerem, przesłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 12

             w dniu 16. 7. 1953 do Brukseli. Przesyłka była ofrankowana zgodnie z taryfą

             znaczkami, które uległy odklejeniu i zniszczeniu (na rewersie koperty pozostały ślady

             po znaczkach).

 

Fot.4   Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej prywatne, zagranicznej, poleconej

          z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej drogą

           powietrzną z Urzędu Pocztowego Bielsko Biała dnia 3.12.1952 roku do Szwajcarii.

           Przesyłka dotarła do adresata dnia 15.XII 1952 roku o czym świadczy datownik

           odbiorczy na rewersie koperty. Przesyłka jest ofrankowana znaczkiem Fi. 609 oraz

           trzema innymi znaczkami w tym Fi. 636 i Fi. 640 sztychowanymi przez Czesława Słanię

           (o których będziemy pisali) oraz Fi. 608 o łącznej wartości 2,30 zł +15 groszy i jest

           zgodne z taryfą bowiem przesyłka polecona jest za poświadczeniem odbioru.  

 

Fot.5   Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej prywatnej, zagranicznej, poleconej

           z erką w postaci odbitki pieczątki z numerem z numeratora, przesłanej drogą

           powietrzną z Urzędu Pocztowego Poznań 1 w dniu 19.6.1952 do b. NRD. Przesyłka

           ma charakter filatelistyczny bowiem służyła wymianie znaczków prowadzonej za

         pośrednictwem PZF-u Oddział Poznański. Odbitka stosownej pieczątki na rewersie                

           koperty potwierdza ten proceder. Przesyłka jest ofrankowana dwoma znaczkami Fi.609

           z tym, że jeden jest z górnym marginesem oraz znaczkami Fi. 600, 571 oraz dwoma

           znaczkami Fi. 537 z pustopolami. Łączna wartość ofrankowania wynosi 1,80 zł i jest

           zgodna z taryfą w przypadku wagi przesyłki 50 gramów.

 

Fot. 6a,b Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej prywatnej, zagranicznej,

             poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki i numerem z numeratora, przesłana droga

             powietrzną, ekspresowa wysłana z Urzędu Pocztowego Stalinogród 1 w dniu 25.4.1953

             roku do USA. Przesyłka ma charakter filatelistyczny – podobnie jak koperta na fot.5-

             bowiem służyła wymianie znaczków z zagranicą za pośrednictwem PZF-u Oddział

             Katowicki (?) jak na odbitce pieczątki z informacją o procedurze wymiany oraz

             Podpisami osób odpowiedzialnych za wymianę. Adresat otrzymał przesyłkę 30

             kwietnia 1952 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego na rewersie            

             koperty (b)

                           Przesyłka posiada frankaturę mieszaną na którą składają się znaczki: Fi. 609,

             seria znaczków Fi.649, 650 autorstwa Czesława Słani, o której napiszemy w kolejnej

             części, Fi. 601, 602, Fi. 600 oraz Fi. 654, jedyny znaczek wydany w Polsce z którego

            usunięto nazwę Poczta Polska a w to miejsce wprowadzono nazwę państwa Polska

             Rzeczypospolita Ludowa. Całość pocztowa, ze wszech miar interesująca jest

             ofrankowana siedmioma znaczkami o łącznej wartości 4.35 zł +30 groszy w tym

             trzema znaczkami Słani.  

               Całości pocztowe o tak interesujących ofrankowaniach jak pokazano na fot. 5 i 6, przygotowywane były na ogół przez filatelistów lub adeptów filatelistyki. Na rynku filatelistycznym spotyka się je bardzo rzadko.

                                                                                                                 Jerzy Duda

                                                                                                       Administrator Piotr