Jeszcze o Mikołaju Koperniku na znaczku pocztowym z akcentem krakowskim
- Szczegóły
- Opublikowano: piątek, 08, wrzesień 2023 11:51
Jeszcze o Mikołaju Koperniku na znaczku pocztowym z akcentem krakowskim
Pomiędzy marcem i majem 1955 roku Ministerstwo Łączności wprowadziło do obiegu pocztowego wydanie zwyczajne przedstawiające, na ośmiu znaczkach, pomniki Warszawy (Fi.761-768). Jeden ze znaczków o nominale 40 groszy przedstawiał widok pomnika Mikołaja Kopernika. Znaczek (Fi.765) projektował E. Johna, a sztychował Czesław Słania absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, przez wiele lat związany z miastem. Światowej sławy projektant i grawer jest pochowany na cmentarzu Rakowickim. Artyście poświęciliśmy sporo miejsca na naszej stronie internetowej.
Pomnik astronoma był ufundowany przez Stanisława Staszica, wykonany przez sławnego duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena, stanął przez siedzibą Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie i został odsłonięty 11maja 1830 roku. Pomnik przedstawia astronoma w pozycji siedzącej trzymającego w jednej ręce cyrkiel, a w drugiej sferę armilarną. W czasie Powstania Warszawskiego pomnik został zniszczony i wywieziony na złom. Po wojnie odnaleziono go na złomowisku we wsi Hajduki Nyskie. Przewieziono na dawne miejsce, a po latach poddano gruntowej konserwacji. Pomnik kilkakrotnie stał się obiektem dewastacji.
Znaczek sztychowany przez Czesława Słanie o nominale 40 groszy był w powszechnym użyciu bowiem taryfa 40 groszy obowiązywała na kartki pocztowe miejscowe, oraz listy miejscowe. Nakład znaczka (Fi.765) wyniósł ponad 200 milionów sztuk, a znaczki zamawiano i drukowano trzynastokrotnie, aż do 13.3. 1958 roku.
W trakcie Roku Kopernikańskiego 2023 podjęliśmy próbę poszukiwania walorów, świadczących o pocztowym wykorzystaniu znaczka Fi.765 w okresie jego ważności. Inicjatywa powstała po sześćdziesięciu ośmiu latach od daty wprowadzenie znaczka do obiegu pocztowego, minęło więc sporo czasu, ale biorąc pod uwagę fakt, że nakład tego znaczka wyniósł ponad 200 milionów sztuk spodziewaliśmy się pozytywnych rezultatów poszukiwań. Wzorem cyklu „Krakowskie Copernicana” poszukiwania dotyczyły zarówno znaczków stemplowanych z czytelnymi datownikami jak i całości pocztowych ofrankowanych choćby jednym znaczkiem Fi.765.
Pierwsze przykłady pocztowego wykorzystania znaczka Fi.765 zaprezentowaliśmy w części 29. naszego cyklu „Znaczki Czesława Słani na przesyłkach listowych” opublikowanej 23 stycznia 2023 roku (10.51). Pokazaliśmy wówczas m. in.:
- Cztery widokówki z różnych miast wysłane w obrocie krajowym z Urzędów Pocztowych, Kraków 2, Gdańsk, Tarnów ofrankowane znaczkiem Fi.765 zgodnie z taryfą.
- Widokówkę z widokiem Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, wysłana z Urzędu
Warszawa 2 w dniu16.8. 1957 roku do Norwegii. Widokówka ofrankowana parką
poziomą znaczków Fi.631 oraz jednym Fi.765 o łącznej wartości 2,40 zł zgodnie
z taryfą.
- Trzy koperty standardowych wymiarów przesyłek listowych, prywatnych w obrocie
krajowym, w tym jedna polecona, wysłane z Urzędów Pocztowych Krynica,
Zakopane
- Ilustrowaną kopertę standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej,
przesłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 2 w dniu 7.1.1958
do Południowej Afryki.
Zainteresowanych widokiem walorów odsyłamy do wspomnianej 29. części naszego cyklu, a przypominamy z niej tylko jedną kopertę (Fot. 1).
Fot. 1 Jest to koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, w obrocie
zagranicznym wysłanej z Urzędu Pocztowego Niemodlin dnia 4.4 1957 do Hamburga
ofrankowaną czterema znaczkami Fi.765 w tym pozioma trójką.
Z okazji Roku Kopernikańskiego wracamy do prezentacji walorów z wykorzystaniem znaczka Fi.765. Na kolejnych fotografiach 2 – 13 prezentujemy całości pocztowe, które udał się nam pozyskać w ostatnim czasie. Pokazujemy je w następującym układzie; walory z obrotu krajowego (fot.2-3), z obrotu zagranicznego, do krajów europejskich (fot. 4- 9) oraz krajów pozaeuropejskich (fot. 10- 14).
Fot.2 Koperta ze znakiem opłaty o rysunku Elektrownia w Jaworznie z nadrukiem
fioletowym typ 5 Ck.18III a, przesyłki listowej, miejscowej, poleconej z erką w postaci
odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłana z Urzędu Pocztowego
Węgierska Górka w dniu 7.9.1955 roku do Węgierskiej Górki. Przesyłka jest
ofrankowana dodatkowo parka pionową znaczków Fi.765 oraz 763 o łącznej wartości
1,70 zł zgodnie z taryfą.
Fot. 3 Koperta standardowych wymiarów z nadrukiem okolicznościowym, przesyłki listowej
wysłanej z Urzędu Pocztowego Leszno 2, w dniu 18.6. 1958 roku do Warszawy.
Przesyłka jest ofrankowana trzema znaczkami: Fi.765 oraz dwoma Fi. 693 o łącznie
wartości 60 groszy zgodnie z taryfą. Warto nadmienić, że Leszno, a zwłaszcza
gimnazjum w mieście ma związek z....dziełem Mikołaja Kopernika De revolutionibus
orbium coelestium. Właścicielem autografu dzieła Kopernika był Jan Amos
Komensky, który w latach 1628 - 1642 oraz 1648 – 1656 był nauczycielem, a nawet
rektorem tamtejszego gimnazjum.
Fot. 4 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, zagranicznej wysłanej z Urzędu
Pocztowego Rybnik 1 w dniu 20.12.1955 roku do Niemiec. Przesyłka jest ofrankowana
jednym znaczkiem Fi.765 o nominale 40 groszy. Ofrankowanie jest niedostateczne
bowiem z dniem 26 sierpnia 1953 roku taryfa listu do 20 gramów, zagranicznego
została podniesiona do 45 groszy.
Fot. 5 Koperta o wymiarach 177 x 106 mm przesyłki listowej wysłanej z Urzędu Pocztowego
Katowice 2 w dniu 2.1.1958 rok do b. NRD. Przesyłka jest ofrankowana sześcioma
znaczkami w tym trzema Fi.765, dwoma 819 i jednym 817 o łącznej wartości 2,60 zł.
Taryfa przewidywała 2.50 zł.
Fot. 6 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, zagranicznej, poleconej z erką w
postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, ekspresowej wysłanej z
Urzędu Pocztowego Poznań 5 w dniu 6.10. 1958 roku b. RFN. Ofrankowanie
mieszane składające się z siedmiu znaczków w tym parki poziomej Fi.765, trzech
znaczków Fi.719, i po jednym Fi.815 i 870 o łącznej wartości 8.50 zł. Przesyłka
dotarła do adresata 10.10.1958 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego
na rewersie koperty.
Fot. 7 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, zagranicznej wysłanej drogą
powietrzną z Urzędu Pocztowego Rybnik 1 w dniu 5.9.1956 roku do b. NRD.
Przesyłka jest Ofrankowana znaczkami z serii „Pomniki Warszawy” Fi. 761, 762,
764, 765, 767 o łącznej wartości 1,35 zł.
Fot. 8 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, zagranicznej, poleconej, ekspres
przesłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Wrocław 9 w dniu 10.3.1956 roku
do Szwajcarii. Frankatura mieszana na która składa się 9 znaczków w tym 5 znaczków
z serii „Pomniki Warszawy” Fi. 762, 763, 764, 765 i 767 oraz Fi.637, 697, 793, 536
o łącznej wartości 3,70 zł. Przesyłka dotarła do adresata 16 III 1956 roku o czym
świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot. 9 Koperta lotnicza przesyłki listowej, zagranicznej ekspresowej, przesłanej droga
Powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 8 w dniu 3.7.1956 roku do Szwajcarii.
Przesyłka jest ofrankowana trzema znaczkami w tym: Fi.765, 800, 628 o łącznej
wartości 2,50 zł. Przesyłka dotarła do adresata 8 VIII 1956 roku o czym świadczy
odbitka datownika odbiorczego.
Fot. 10 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, zagranicznej, poleconej z erką
w postaci odbitki pieczątki z numerem z numeratora wysłanej drogą powietrzną
z Urzędu Pocztowego Gdańsk 11 (Wrzeszcz) w dniu 5.5.1956 do USA. Przesyłka
jest ofrankowana parką pionową Fi.765 oraz 755 o łącznej wartości 2,35 zł. Znaczek
Fi.755 jest skasowany dodatkow datownikiem ręcznym (kat. Myśl. 55012). Przesyłka
dotarła do adresata 13 maja 1956 o czym świadczy odbitka stempla odbiorczego.
Fot. 11 Koperta lotnicza standardowa przesyłki listowej wysłanej z Urzędu Pocztowego
Bochnia w dniu (?) 9.1957 roku do USA. Przesyłka jest ofrankowana
czteroznaczkowymi blokami znaczków Fi.765 oraz 828 o łącznej wartości 4,00 zł
zgodnie z taryfą.
Fot. 12 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, zagranicznej, poleconej z erką
w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, ekspresowej wysłanej z
Urzędu Pocztowego Wołów w dniu 31.8.1957 roku do USA. Przesyłka jest
ofrankowana parką poziomą znaczków Fi.765, parką poziomą Fi. 692, oraz znaczkami
Fi. 858 a,b , 859 o łącznej wartości 10+2,00 zł. Przesyłka dotarła do adresata
25.8.1957 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot.13 a/b Dwie koperty lotniczego listu pocztowego przesyłki listowej Ck 17 a.b wysłanej
na ten sam adres z Urzędu Pocztowego Warszawa 1 w dniu 5 IV 1955 do
Kanady. Na obu kopertach są doklejone znaczki Fi.765 zwiększające
ofrankowanie do 95 groszy.
Fot. 14 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej zagranicznej, przesłanej drogą
powietrzną z Urzędu Pocztowego Bytom 1 w dniu 30.1.1956 roku do Południowej
Afryki. Przesyłka jest ofrankowana dziesięcioma znaczki w tym pięcioma z serii
„Pomniki Warszawy” o Fi. 761 – 765 oraz Fi.637, 800, 692, 631, 693 o łącznej
wartości 4,65 zł.
Pomimo pierwszych niepowodzeń w poszukiwaniu znaczków stemplowanych
z czytelnymi datownikami oraz walorów ofrankowanych znaczkiem Fi.765, z czasem sytuacja się nieco poprawiła dzięki czemu nabraliśmy optymizmu. Przy zupełnym braku walorów z obiegu krajowego udało nam się pozyskać walory z obiegu zagranicznego. Wybrane, przedstawiliśmy wyżej, a pozostałe oraz znaczki stemplowane przewidujemy pokazać w następnej części. Jak zawsze dziękujemy tym którzy nas wspierają. Tym razem dziękujemy Kol. Miłoszowi Rzadkoszowi za udostępnienie kolejnych walorów.
Jerzy Duda
Administrator Piotr