PRZYKŁADY WSPÓŁCZESNYCH PRZESYŁEK LISTOWYCH

   PRZYKŁADY WSPÓŁCZESNYCH PRZESYŁEK LISTOWYCH

W pierwszych dziesiątkach lat XX wieku filateliści zwrócili uwagę na „znaczki na liście”, który to rodzaj kolekcjonerstwa miał wówczas znaczne powodzenie. Uznano, że ten rodzaj kolekcjonerstwa to podkreślenie celu znaczka, który stanowi „pomoc przy komunikowaniu”. „Ten sposób zbierania dostarcza zabezpieczenia przed fałszerstwami i spekulacjami, niestety od dłuższego czasu już niezupełnie. Nie brak jednak pewnych wątpliwości i trudności. Przy naklejonym znaczku, trudno jest zbadać jego utrzymanie, wodny znak zaś można sprawdzić tylko z wielkimi trudnościami. Rozmaitość formatów listów przeszkadza gustownemu rozmieszczeniu w zbiorze. Listy wymagają wielokrotnie więcej miejsca, niż same znaczki i powodują szybkie „puchnięcie” albumu. Następnie przy wkładaniu całkowitych listów nie osiąga się chronologicznego przeglądu znaczków, a w celu uniknięcia tego, ostatnimi czasy naklejano cała serię jednego wydania i stemplowano, co niweczyło właściwe podstawy zbierania na listach, gdyż znaczki były stemplowane t. zw. grzecznościowo. Pomimo tego, nie należy pominąć, że „zbieranie na listach” ma swoje dobre strony i silnie się rozwija.”   Pisał autor artykułu „Nowe kierunki w zbieraniu znaczków” drukowanym w „Echu filatelistycznym” nr 9-10 z 1924 roku.

W numerze 4 czasopisma „Filatelista polski” z 1 kwietnia 1922 roku ukazał się artykuł Jana Stępowskiego pt. „Znaczki pocztowe „na kopercie”. Autor przyznaje, że „że znaczek na kopercie jest jedną z najcenniej zachowanych pokazów, jest ta koperta ważnym dowodem prawdziwości danego znaczka, jest ona prawdziwą kopalnia ciekawych badań i obserwacji dla uważnego badacza. Znaczek na kopercie, zaopatrzony w kasownik ew. uwagi poczty itp., pozwala śledzić drogę, a co najważniejsze, czas jego obiegu”. Zastrzega jednak, że chodzi mu o rzeczywiste znaczki na liście czyli takie jakie wysyłający nakleja na kopertach. Warunkiem jednak jest to aby były to takie znaczki na kopertach, które są nalepiane w wartościach odpowiadających ściśle wysokości opłaty pocztowej w danej chwili.

Kolekcjonowanie znaczków na listach w latach po drugiej wojnie światowej nie znalazło uznania wśród kolekcjonerów. Znaczków na kopercie nie odnotowywały dostępne wówczas katalogi polskich znaczków ani nie pojawiały się na ich temat artykuły w prasie filatelistycznej. W pierwszym wydanym po wojnie katalogu polskich znaczków z 1956 roku odniesiono się w jednym (!) tylko przypadku do wyceny znaczka na liście. Dotyczyło to znaczka polskiego nr. 1. z 1860 roku. Były natomiast odnotowane całostki oraz FDC z podaniem orientacyjnych cen. W „Ilustrowanym katalogu znaczków polskich” wydanym w 1962 roku wprowadzono już w opisie skrótów i symboli zastosowanych w katalogu oznaczenie „znaczek na liście” ale, wykorzystano je do podania cen jedynie w dziale obejmującym   znaczki i nalepki lotnicze. Podobnie było w kolejnym wydaniu IKZP z 1963 roku. Rozbudowany był natomiast dział całostek, z podaniem cen, oraz dział kopert FDC.

               Zmiany nastąpiły w latach osiemdziesiątych XX wieku. Wydano „Katalog specjalizowany znaków pocztowych Ziem Polskich „ w 1981 roku i następny w 1985 roku. Przede wszystkim wprowadzono w podstawowych określeniach filatelistycznych pojęcie „całości pocztowej”, a w objaśnieniach do katalogu informacje na temat cen znaczków na liście. Przyjęto założenie, że ceny listów dotyczą listów ofrankowanych zgodnie z taryfą, jak również opatrzono tekst następującym komentarzem; „Nie jest przy tym istotne, czy list został wysłany z inspiracji filatelisty, czy nie.”   Dzięki wspomnianym katalogom na rynku filatelistycznym na powrót zaistniały znaczki na listach z tym, że dotyczyło to wybranych znaczków z lat 1944 – 1953, które były oddzielnie wyceniane na liście w formie mnożnika ceny znaczka stemplowanego.

            Wprowadzono pojęcie „całość”, która w ujęciu pocztowo – kolekcjonerskim rozumiana jest jako „koperta, list składany, karta, formularz itp., ze znajdującymi się na nich znaczkami, stemplami lub adnotacjami opłaty pocztowej bądź stemplami lub adnotacjami o zwolnieniu od opłaty: niekiedy z nalepkami, stemplami pomocniczymi, tranzytowymi, docelowymi i odbiorczymi stemplami lub adnotacjami cenzury, kontroli celnej itp.,, zarówno o charakterze pocztowym jak i współpocztowym. Fragment całości określany jest jako wycinek.” Jest to definicja podana w „Encyklopedii filatelistyki ( wydanie PWN 1993 rok), w której również podano definicję trzech rodzajów całości, a mianowicie „Całość bezznaczkowa”, „całość formularzowa „ i „całość filatelistyczna”, która powstaje z inspiracji filatelistów, wyrazem jej są m. in.; pełna seria lub cały blok na liście, frankatura znaczków o wysokich nominałach, znacznie przekraczających opłatę taryfową, lub znaczków dobroczynnych z wysoka dopłatą, przesyłki z wystaw filatelistycznych, lotów balonowych, szybowcowych, rakietowych i tp.

            Proponujemy obejrzenie przykładów całości pocztowych, a zarazem „znaczków na listach”, które udostępnił nam Pan Krzysztof Biedrzyński z Krakowa i kol. Władysław Andreasik. Pierwsze trzy przykłady to przesyłki listowe zagraniczne wysłane z Włoch w kopertach o dużych rozmiarach. Wykorzystano koperty usztywnione oraz koperty posiadające zabezpieczenie w postaci folii, tak zwane koperty z „bąbelkami”. Ze względu na rozmiary przesyłanych rzeczy i walorów koperty mają wymiary 330 x 260 mm; 330x 320mm i 350 x 265 mm. Wszystkie przesyłki są przesyłkami poleconymi o czym świadczą nalepki z kodami kreskowymi.

            Koperty przesyłek fot. 1 i 2 ofrankowane są znaczkami pocztowymi wydanymi przez Pocztę Włoch. Ofrankowanie przesyłek jest typu mieszanego, różne znaczki, z wykorzystaniem wielokrotnym znaczków jednego rodzaju w różnych układach (pojedyncze, parki, paski, bloki). Do ofrankowania przesyłki listowej z fot. 1 użyto 21 znaczków. Do ofrankowania przesyłki fot.2 w usztywnionej kopercie użyto 38 znaczków.

 

Koperta pokazana na fot. 3 jest ofrankowana wyłącznie bloczkami w ilości 9 sztuk (jest tylko jeden znaczek pocztowy) o łącznej frankaturze EURO 19,35.

            Podane przykłady kopert przesyłek listowych świadczą o istnieniu korespondencji oraz międzynarodowej wymianie filatelistycznej z wykorzystaniem znaczków wydanych przez pocztę danego kraju do ofrankowania przesyłki. Jest to jednak korespondencja pomiędzy filatelistami, którzy doceniają wartość „znaczków na listach” ( i nie chodzi tutaj o wartość liczoną w walucie) oraz starają się nadać kopertom tych przesyłek niepowtarzalny wygląd również dla usatysfakcjonowania odbiorcy. Tego rodzaju przesyłki mogą być inspirujące dla młodych zainteresowanych filatelistyką.

            Na zakończenie prezentujemy nietypową przesyłkę listową krajową, lokalną, poleconą z erką w postaci naklejki z kodem kreskowym ofrankowaną znaczkami spersonalizowanymi (Mój znaczek). Przesyłkę udostępnił nam kol. Władysław Andreasik. Do ofrankowania wykorzystano trzy znaczki spersonalizowane wydane z okazji obchodów rocznicowych związanych z Tadeuszem Kościuszką organizowanych przez Politechnikę Krakowską im. Tadeusza Kościuszki. Koperta tej przesyłki pokazana jest na fot. 4

            Dziękując obu Panom za udostępnienie nam zachowanych kopert przesyłek listowych prosimy Internautów o komentarze oraz o przesyłanie nam skanów ciekawych kopert z własnych zbiorów i aktualnie prowadzonej wymiany filatelistycznej. Chętnie opublikujemy je na klubowej stronie internetowej.

                                                                                                     Jerzy Duda

                                                                                      Administrator Piotr