O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 4.
- Szczegóły
- Opublikowano: środa, 05, luty 2025 14:44
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI
Część 4.
Nie liczyliśmy się z większym zainteresowaniem Internautów tworzeniem wyjątkowego zbioru całości, ofrankowanych seriami znaczków wydanymi przez Pocztę Polską. Chociaż to temat nowy, według nas również, atrakcyjny, to jednak skierowany do osób interesujących się całościami pocztowymi, a takich, jak wynika z rozmów ze znajomymi filatelistami, jest niewielu. Pomimo tego, po ukazaniu się ostatniej części (trzeciej) cyklu, liczba wejść na naszą stronę, wyraźnie się zwiększyła, co może świadczyć o zwiększonej liczbie zainteresowanych wyjątkowym zbiorem całości.
Kontynuujemy zatem cykl, bowiem jesteśmy przekonani, że korespondencja prywatna, którą wybitni filateliści uważali za korespondencję filatelistyczną, niegodną zainteresowania, spełniała nadzwyczajną rolę w działalności poczty. Nadawcy korespondencji, wykorzystywali często nietuzinkowe opakowania (np. koperty różnych wymiarów, wykonane z różnych materiałów, zdobione, wytłaczane, z „okienkiem”), których powierzchnie zagospodarowywali w najbardziej fantazyjny sposób, wykorzystując znaczki pocztowe, według własnej koncepcji i indywidualnego poczucia estetyki, często bez dbałości o poprawność frankowania. Tworzono w ten sposób najbarwniejszą część przesyłek. Nadawali tym samym, pewną specyfikę całej działalności poczty, tworzyli „ludzki wizerunek” instytucji nastawionej na zysk. Korespondencja prywatna czyli przesyłki listowe, najdawniejsza forma kontaktu międzyludzkiego, przekraczająca wszelkie bariery językowe, geograficzne związane z różnymi przeszkodami natury przestrzennej, a nawet natury politycznej, stworzyła, z czasem, coś co nazwano „globalną wioską”. Tamtej sytuacji już, w najbliższym czasie, nie powtórzymy. Możemy tylko delektować się tym co pozostało i jest do pozyskania, dzięki zapobiegliwości wielu kolekcjonerów i osób, które w sposób szczególny traktowały korespondencję.
Wracamy do przykładów, pozyskanych w ostatnim czasie, całości ofrankowanych serią znaczków wydanych przez Pocztę Polską. Mamy dostęp do kilkunastu całości z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, które prezentujemy z opisem na fot. 1 – 15. Pierwsza całość jest z roku 1952, w którym obowiązywała taryfa pocztowa od 21.04.1952- 3.01.1953. Przypominamy, ze w zakresie taryfy pocztowej posługujemy się opracowaniem Adama Kielbasa-Schoeni, Stanisław Fołta, Taryfy i cenniki opłat Poczty Polskiej 1941-2010, wydanym Basel-Gliwice 2011 roku.
Fot. 1 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, wysłanej drogą
powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 1, w dniu 21.7.1952 roku do Krakowa.
Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków na przesyłki lotnicze (Fi.590 – 593) o
łącznym nominale 7, 85 zł. Nakłady znaczków były wielomilionowe z najniższym
nakładem znaczka o nominale 90 groszy (2 121 700 sztuk). Znaczki wydane w technice
stalorytu, projektowane i sztychowane przez wybitnych artystów z Czesławem
Słanią na czele, wydano jako nieząbkowane i ząbkowane. Taryfa za list zamiejscowy w
obrocie wewnętrznym przewidywała opłatę za list do 20 gr – 45 groszy, opłatę
dodatkową na odbudowę Warszawy, 15 groszy oraz dodatek za pocztę lotniczą, 15
groszy. Razem 75 groszy. Nominał naklejonych znaczków jest 7, 85 zł (?).
Kolejne cztery całości przypominają pokazane już we wcześniejszej części cyklu,
przesłane nawet do tych samych adresatów, co oznacza potrzebę dostarczenia większej
liczby takich właśnie całości, a może znaczków stemplowanych?
Fot. 2. Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z
erką w postaci odbitki pieczątki z numerem z numeratora, wysłanej droga
powietrzną z Urzędu Pocztowego Płock 1, w dniu 23.3.1953 roku, do Pragi
.Czeskiej. Przesyłka jest ofrankowana dwuznaczkową serią wydania specjalnego
„Służba zdrowia” (Fi.678-679). Znaczki wydane w rotograwiurze w nakładzie
ponad 10 milionów sztuk znaczka Fi.679 i nakładzie 100 000 znaczka (!) Fi.678.
Znaczek w kolorze malinowym był, dla przeciętnego kolekcjonera, praktycznie
nieosiągalny w okienkach pocztowych, szczególnie w małych miastach.
O rzadkości znaczka niekasowanego i na całości pocztowej świadczą aktualne
ceny katalogowe.
Nominał znaczków Fi.678-679 wynosi 2,55 zł. Taryfa pocztowa z okresu
4.01.1953 – 31.12 1963 dla prezentowanej całości przewidywała w obrocie
zagranicznym opłatę za list 45 groszy, opłatę za polecenie 95 groszy i opłatę za
pocztę lotniczą 20 groszy. Razem 1,60 zł.
Fot. 3,4 Koperty standardowych wymiarów ( w tym lotnicza) przesyłek poleconych,
listowych, prywatnych, przesłanych droga powietrzną, każda ofrankowana serią
wydania specjalnego „Szkolnictwo” (Fi.693-695) o łącznym nominale znaczków
2,40 zł. Przesyłka w kopercie lotniczej byłą wysłana z Urzędu Pocztowego
Warszawa 28 w dniu 4.2.1954 do b. NRD. Adresat otrzymał przesyłkę 18.2.1954
o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Taryfa przewidywała opłatę w
wysokości 1,60 zł
W drugim przypadku przesyłka ofrankowana serią (Fi 693-695)byłą
nadana w Urzędzie Pocztowym Wrocław 1, w dniu 8.7.1954 roku do USA.
Opłata za przesyłkę przy wadze przesyłki 10 gramów wynosiła 2,10 groszy.
Na uwagę zasługują nakłady znaczków. Znaczek o nominale 10 gr.,
miał nakład ponad 50 milionów sztuk. Znaczek o nominale 80 groszy, 3 miliony
100 tyś., a o nominale 1,50 zł, tylko 110 000 sztuk (!).
Fot. 5 Kolejna przesyłka ofrankowana serią znaczków (Fi. 678-679). Tym razem jest to
Przesyłka na adres jak na fot,4, polecona z erką w postaci pieczątki z odręcznie
wpisanym numerem, przesłana droga powietrzną z Urzędu Pocztowego
Wrocław 1, w dniu 4.5.1955 roku do USA.
Znaczek w kolorze malinowym był zapewne poszukiwany, także za
granicą, bowiem miał zapisane hasło dotyczące szczepień przeciw gruźlicy.
A sprawa ta w ogólnym temacie „Medycyna” była przedmiotem zbierania przez
wielu kolekcjonerów. Wielką niewiadomą jest liczba przesyłek i krajowych i
zagranicznych ofrankowanych wspomniana serią.
Fot. 6 13 lipca 1954 roku Poczta Polska wprowadziła do obrotu pocztowego, wydanie na
przesyłki lotnicze, w formie serii składającej się z sześciu znaczków, na których
przedstawiony został samolot nad historycznymi budowlami w tym nad: murami
obronnymi i Zamkiem w Paczkowie, kamieniczkami w Kazimierzu Dolnym,
Wawelem, Ratuszem we Wrocławiu, pałacem w Łazienkach w Warszawie
i Bramą Krakowską w Lublinie (Fi.715-720). Projektantem większości znaczków \ był Czesław Słania, a sztychowali wybitni ówcześni sztycharze, bowiem znaczki
ukazały się w stalorycie. Seria, starannie wydana przez Państwową Wytwórnię
Papierów Wartościowych, uchodzi za jedną z najpiękniejszych serii
przedstawiających zabytkowe budowle polskich miast.
Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatne,
zagranicznej, poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym
numerem, wysłana z Urzędu Pocztowego Bydgoszcz 1, w dniu 7.4.1957 roku do
Niemiec. Przesyłka jest ofrankowana serią wydaną na przesyłki lotnicze (Fi.715 –
720) (!). Nominał naklejonych znaczków wynosi 7,60 zł.
Według zarządzenia MŁ. Z dnia 13 lutego 1957 roku opłata za
przesyłkę wynosiła w obrocie zagranicznym za list do 20 gr 2,50 zł + opłata
dodatkowa do przesyłek poleconych 3,90 zł. Razem 6,40 zł.
Trzeba przyznać, że przesyłka tak ofrankowana mogłą zrobić
ważenie na adresacie i nie tylko. Nadawca mógł mieć poważny problem w nabyciu
wszystkich znaczków wobec mocno zróżnicowanych nakładów poszczególnych
znaczków. Wahały się one od ok.61milionów do 221 000 sztuk. Znaczek z
widokiem Wawelu miał nakład zaledwie 221 000, z widokiem Bramy Krakowskiej
w Lublinie 541 000 sztuk, a kamieniczki w Kazimierzu 1 060 000 sztuk. Pozostałe
znaczki miały nakłady wielomilionowe.
Ile mogło powstać całości pocztowych w taki sposób ofrankowanych,
zapewne nie dojdziemy. Można jednak uznać, że jest to niewątpliwie, całość
unikatowa.
Fot. 7 Koperta o wymiarach 176 x 115 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
przesłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Poznań 31, w dniu 26.3.1956
roku do Niemiec. Przesyłka dotarła do adresata 30.3.1956 roku o czym świadczy
odbitka datownika odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków wydania
specjalnego przedstawiającego zwierzęta będące w Polsce pod ochroną ( Fi. 743-
746). W wersji zabkowanej. Projektantem był Czesław Borowczyk, a sztycharzami
B. Brandt, St. Łukaszewski, M.R. Polak i Czesłąw Słania. Druk dwubarwny,
rotograwiura i staloryt. Według kolekcjonerów jest to bardzo udana seria, a w wersji
nieząbkowanej była dobrym towarem ekssportowym.
Nominał znaczków wynosi 5,95 zł. Opłata za przesyłkę o wadze do 20 gr.
w obrocie zagranicznym, według taryfy, wynosiła 40 gr + 95 gr + 20 gr. Łącznie
1,55 zł.
Nakłady znaczków ząbkowanych były kilku milionowe, a znaczek
nominale 3,00 zł. sztychowany przez Czesława Słanię, był wydany w nakładzie
710 000 sztuk.
Fot. 8, 9, 10, Trzy przykłady kopert o standardowych wymiarach, przesyłek listowych,
prywatnych, zagranicznych, poleconych wysłanych droga powietrzną do różnych
krajów (b. Czechosłowacji, Węgier i USA) ofrankowanych serią znaczków
Fi. 743- 746) w wersji nieząbkowanej.
Na fot. 8, koperta przesyłki nadanej w Urzędzie Pocztowym Radomsko, wysłana
w dniu 8.5.1955 roku, do Czechosłowacji. Opłata za przesyłkę według taryfy
wynosiła 1,55 zł. Nominał naklejonych znaczków wynosi 5,95 zł.
Na fot. 9, koperta przesyłki nadanej w Urzędzie Pocztowym Leszno 1, w dniu
11.6.1955 roku, na Węgry.
Na fot. 10, koperta przesyłki nadanej w Urzędzie Pocztowym Niepołomice, w dniu
6.6.1955 roku, do USA . Opłata za przesyłkę przy wadze 10 gr. według taryfy
wynosiła 2,05 zł.. Nominał naklejonych znaczków wynosi 5,95 zł.
Z informacji uzyskanych od Kolegów Klubowych wynika, że częściej daje się
zauważyć na forach internetowych, całości pocztowe ofrankowane serią (Fi. 743-
746) nieząbkowaną pomimo tego, że serii takich było tylko 200 000 serii. Znaczki
ząbkowane mają nakłady wielomilionowe.
Fot. 11a, b, Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej, z erką w postaci odbitki pieczątki z numerem, odbitym z numeratora,
wysłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 50, w dniu
18.10.1956 roku, do Francji (o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego).
Koperta uznana za kuriozalną, bowiem jest ofrankowana dziesięcioznaczkową
serią wydania okolicznościowego z okazji 10-lecia PRL (Fi. 747-756). Nominał
znaczków wynosi 8,10 zł. Ze względu na wymiary znaczków, zostały naklejone
przez nadawcę na stronie verso i recto. (a), (b).
Nakłady znaczków były zróżnicowane w zależności od nominału.
Najwyższy nakład miał znaczek o nominale 60 groszy (ponad 6 milionów sztuk),
najniższy nakład miał znaczek sztychowany przez Czesława Słąnię. Znaczek
o nominale 1,40 zł miał nakład 210 000 sztuk. Również znaczek o nominale
2,10 zł, rytowany przez m. Polaka, miał nakład poniżej miliona sztuk (594 000).
Fot. 12 a/, b/, Dwie koperty standardowych wymiarów, przesyłek listowych,
zagranicznych, poleconych, z erkami w postaci odbitek pieczątek i odręcznie
wpisanymi numerami, przesłane droga powietrzną na ten sam adres
z Urzędu Pocztowego Zakopane1,
Koperta a/; w dniu, 31.10.1955 rok, do Francji. Przesyłka jest ofrankowana
sześcioznaczkową serią wydania okolicznościowego z okazji II
Międzynarodowych Igrzysk Sportowych Młodzieży (Fi. 790-795) w wydaniu
Ząbkowanym. Nominał naklejonych znaczków wynosi 6,10 zł. Zgodnie z
taryfą, opłata za przesyłkę wynosiła 1,55zł (!)
Koperta b/, w dniu, 3.4.1956 rok, do Francji. Przesyłka jest ofrankowana
sześcioznaczkową serią jak wyżej (Fi. 790-795), ale w wydaniu
nieząbkowanym. Nominał znaczków wynosi 6,10 zł. Opłata za przesyłke według
taryfy wynosiła 1,55 zł.
Nakłady znaczków były kilkumilionowe oprócz znaczka o nominale
1,55 zł. Nakład tego znaczka wynosił 480 000 sztuk. Trzeba zaznaczyć, że
z pierwszego nakładu pozostawiono bez perforacji po 200 000 sztuk wszystkich
wartości. Można przypuszczać, że nadawca obu przesyłek realizował
zamówienie adresata na obie serie znaczków w postaci całości.
Fot.13. Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatne, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci pieczątki w kolorze niebieskim z numerem odbitym z
numeratora, ekspresowej, wysłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego
Skoczów, w dniu 9.4.1958 roku do b. NRD. Adresat otrzymał przesyłkę 11.4.1958 o
czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana serią
znaczków lotniczych (Fi.890-895) o łącznym nominale 13,70 zł. Opłata taryfowa dla
przesyłki przewidywała: opłatę za list w obrocie zagranicznym 2,50 zł + polecenie
3,90 zł + 4,50 zł ekspres i opłata za przesyłkę lotniczą 90 groszy. Razem 11,80 zł.
Fot.14 Koperta o wymiarach 230 x 162 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej
drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Poznań 1, w dniu 21 II 1959 roku, do USA.
Koperta przesyłki starannie zagospodarowana z przemyślnie ułożonymi znaczkami
skasowanymi czytelnie datownikami.
Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków lotniczych (Fi. 935-939),
stanowiących uzupełnienie poprzedniej serii lotniczej serii (Fi. 890-895). Łączny
nominał znaczków wynosi 115 zł. Znaczki wydano w technice stalorytu
i rotograwiury, w nakładach wielomilionowych od 1mil.170 tyś. do 4mil. 580 tyś.
sztuk. Opłata taryfowa tego rodzaju przesyłki nie przekraczała 20,00zł.
Na zakończenie tej części prezentujemy dwie całości, które były dla nas niemałym zaskoczeniem. Na pierwszy rzut oka niewiele się różniły od wcześniej opisywanych, które były ofrankowane jakąś serią znaczków wydanych przez Pocztę Polska w latach 50. i 60.
Fot. 15a, b. Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z
erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej
drogą powietrzna z Urzędu Pocztowego Warszawa 40, w dniu 9.8.1956 roku,
do USA. Przesyłka ofrankowana serią znaczków wydania okolicznościowego
z okazji Roku Mickiewiczowskiego (Fi. 804 – 807) o łącznym nominale
2,15 zł (a).
ZASKOCZENIEM BYŁ WIDOK VERSO KOPERTY. Na odwrocie
znalazło się uzupełnienie frankatury przez doklejenie KOLEJNEJ SERII
ZNACZKÓW (b).
Jest to dwuznaczkowa seria wydania lotniczego z okazji III
Światowego Kongresu Studentów w Warszawie (Fi.676 –677). A więc, jak
widać, zdarzają się przesyłki na których nadawca nakleił dwie serie znaczków.
Wprawdzie serię Fi. 676 – 677 wycofano w dniu 31.12. 1953 roku, ale została
naklejona i skasowana datownikiem pocztowym. Przesyłka dotarła do adresata o
czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Seria ze strony verso nie były
włączone do frankatury, bowiem taryfa przewidywała opłątę 2,10 zł.
Kolejny przykład
Fot. 16 a, b. Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z
erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej
drogą powietrzna z Urzędu Pocztowego Wrocław 1, w dniu 29.3.1956 roku,
do USA. Przesyłka ofrankowana dwuznaczkową serią wydania
okolicznościowego z okazji 70 rocznicy śmierci Karola Marksa (Fi.657-658)
o łącznym nominale 1,40 zł. (a).
Uzupełnieniem frankatury jest dwuznaczkowa seria wydania
okolicznościowego z okazji Święta Pracy (Fi.659-660) o łącznym nominale
1,40 zł.(b).
Zaskoczeniem jest dla nas zarówno wykorzystywanie serii znaczków do uzupełnienia frankatury przesyłek, jak również sprawa pozyskania serii, w których jeden ze znaczków w obu seriach miały niskie nakłady. W przypadku serii Fi.676- 677, nakład znaczka o nominale 75 groszy był 210 000 sztuk, a w drugim przypadku znaczek o nominale 60 groszy miał nakład jedynie 110 000 sztuk.
Czy w takim razie możemy się spodziewać jeszcze innych rozwiązań? Będziemy poszukiwać i przekazywać te rozwiązania na stronie internetowej, licząc na współpracę Kolegów Klubowych i Internautów, w przekazywaniu informacji o kolejnych ciekawostkach.
Jerzy Duda
Administrator Piotr