PROMOCJA MIASTA POPRZEZ EMISJE POCZTOWE I FILATELISTYKĘ /dodatek do części 4./
- Szczegóły
- Opublikowano: wtorek, 01, październik 2024 14:36
PROMOCJA MIASTA
POPRZEZ EMISJE POCZTOWE I FILATELISTYKĘ
/dodatek do części 4./
Na prośbę jednego z naszych klubowych Kolegów, który w przeszłości zajmował się gromadzeniem materiałów dotyczących Dni Krakowa, prezentujemy materiały i walory, którymi dysponujemy, a nie były pokazywane stronie internetowej. Są to materiały z roku 1968 i lat późniejszych. Do nich należą kartki pocztowe i datowniki, a także „Program Dni Krakowa” z 1968 roku.
W 1968 roku, na kolejne „Dni Krakowa”, cztery instytucje tj. Państwowa Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie, Orkiestra i Chór Polskiego Radia i Telewizji w Krakowie, Miejski Teatr Muzyczny w Krakowie i Estrada Krakowska opracowały i wydały drukiem, ilustrowany „Program” w formacie 125 x 200 mm w miękkich okładkach. Program, na 52 stronach, zawiera informacje dotyczące cyklu imprez muzycznych, planowanych do wykonania od 1. – 9. czerwca 1968 roku.(fot. 1i 2).
Fot 1,2. Strony tytułowa i czwarta okładki, Programu Dni Krakowa z 1968 roku
Autor wstępu, Marian Wallek-Walewski, dokonał krytycznej oceny stanu obiektów służących” masowej działalności muzycznej w naszym mieście”. Te rażące zaniedbania stoją w sprzeczności z dokonaniami artystów wywodzących się z Krakowa, mieszkających i zdobywających wiedzę muzyczną w mieście oraz rozpoczynających wielkie światowe kariery muzyczne. Program otwiera informacja o Krzysztofie Pendereckim i o pierwszym koncercie symfonicznym planowanym na 1 czerwca w Sali Filharmonii Krakowskiej (fot.3, 4)
Fot. 3,4 Strony poświęcone Krzysztofowi Pendreckiemu oraz program koncertu
symfonicznego z utworami kompozytora.
. W programie znalazły się poszerzone informacje na temat; Karola Szymanowskiego z jego zdjęciem i programem wieczoru dnia 2 czerwca;, Arturze Malawskim z programem wieczoru w dniu 4 czerwca i Stanisławie Wiechowiczu. Obszerniejsze dane podane zostały na temat Zespołu Instrumentów Dawnych (Fistulatores et Tubicinatores Varsovienses). Program uzupełniony jest całostronicowymi fotografiami wybitnych krakowskich muzyków m.in. Wandy Wiłkomirskiej, Jerzego Katlewicza, Tadeusza Malaka, Krzysztofa Missony, Reginy Smendzianki.
Program opatrzony jest nowym godłem imprez „Dni Krakowa” zamieszczonym także na czwartej stronie okładki jak na fot.2.
W 1968 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu kartkę pocztową Cp. 379 zaprojektowana przez H. Chylińskiego o nakładzie 200 000 szt. Na znaku opłaty znajduje się rysunek kasetonu z głową wawelską, a w części rysunkowej kartki jest rysunek „Głowy księżniczki” wykonanej przez Xawerego Dunikowskiego. Dodatkową atrakcją dla kolekcjonerów było stosowanie w Urzędzie Pocztowym Kraków 1, stempla okolicznościowego, w dniach 1-9.6.1968 roku. Był to datownik o wymiarach 61 x 31 mm, wykonywany oddzielnie na każdy dzień. Kartka pocztowa, z odbitym stemplem okolicznościowym pokazane są na fot. 5.
Fot.5 Kartka pocztowa Cp.379 z odciśniętym stemplem okolicznościowym Dni Krakowa
z 1968 roku
Jedynym, znanym nam, pocztowym wykorzystaniem stempla okolicznościowego jest widokówka, kolorowa przedstawiająca kościół Mariacki, wykonana wg fotografii barwnej T. Bilińskiego, emitowana przez Biuro Wydawnicze „Ruch”, wysłana z Krakowa do Rabki.
(fot. 6).
Fot. 6 Widokówka z Krakowa z obiegu pocztowego z datownikiem Dni Krakowa 1968 roku
W roku 1969 „Dni Krakowa” odbyły się w ramach obchodów 25 lecia PRL-u. Nie posiadamy informacji na temat organizacji Dni, ani programu, ani drukowanego informatora. Wiadomo, że Poczta Polska nie wydała żadnego waloru promującego „Dni Krakowa”, natomiast w Urzędzie Pocztowym Kraków 1, w dniach 14-22 czerwca 1969 roku stosowano stempel okolicznościowy. W datowniku ręcznym w wymiarach 56 x 31 mm były identyczne stemple, wykonane odrębnie na każdy dzień stosowania.(kat. Myśl. 69 141). Posiadamy dwa przykłady kolekcjonerskiego wykorzystania stempla. Pierwszy przykład to karta pocztowa emitowana przez Pocztę Polską w 1967 roku z okazji Międzynarodowego Roku Turystyki Cp.363. Znak opłaty, autorstwa Witolda Chomicza, przedstawia kompozycję dwóch panoram; panoramy murów floriańskich w Krakowie, a w tle panoramy miasta, z widokami kościoła Mariackiego i Zamku Królewskiego na Wawelu. Znak opłaty jest skasowany wspomnianym datownikiem „Dni Krakowa” z rysunkiem Barbakanu i Lajkonika (fot.7).
Fot. 7 Kartka pocztowa Cp.363 z odciśniętym stemplem okolicznościowym „Dni Krakowa”
z 1969 roku.
Przykład drugi to kartonik z naklejonym znaczkiem Fi.1545 z odciśniętym stemplem okolicznościowym (Fot.8).
Fot. 8 Wykorzystanie znaczka Fi.1545 do odciśnięcia stempla okolicznościowego „Dni
Krakowa” z 1969 roku.
Następny stempel okolicznościowy, promujący „Dni Krakowa”, pochodzi z roku 1973. Nie mamy informacji na temat „Dni Krakowa” organizowanych w 1973 roku, nie posiadamy programu imprez, natomiast dysponujemy odbitką stempla okolicznościowego, który jest datownikiem mechanicznym. Nasz walor jest unikatowy. Jest to koperta przesyłki listowej, prywatnej, miejscowej, poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem (2 !), wysłana z Urzędu Pocztowego Kraków, 2, w dniu 2.6.1973 do... Krakowa. Przesyłka jest ofrankowana znaczkiem Fi. 1876 o nominale 5,00 zł, skasowanym datownikiem mechanicznym stosowanym podczas „Dni Krakowa”.(fot. 9).
Fot.9 Koperta przesyłki listowej, poleconej z odciśniętym stemplem okolicznościowym
„Dni Krakowa” z 1973 roku.
Posiadamy w zbiorze datownik stosowany podczas „Dni Krakowa” w 1980 roku. Datownik ręczny został odbity na kartce pocztowej wydanej z okazji 30 -lecia Polskiego Związku Filatelistów 1950-1980. Kartka pocztowa Cp.755 wydana przez Pocztę Polską w 1980 roku w nakładzie ponad 212 000 sztuk, w części rysunkowej ma rysunek fasady budynku, w którym odbył się pierwszy zjazd PZF. Znak opłaty pocztowej jest skasowany datownikiem jednodniowym stosowanym w Urzędzie Pocztowym Kraków 1 w dniu 22.6.1980 roku (fot.10).
Fot.10 Kartka pocztowa Cp.755 z odciśniętym stemplem Dni Krakowa z 1980 roku
Prezentowany datownik z rysunkiem czterech wieżyczek i literą „K” w części środkowej (kat. Myśl. 80 178) był stosowany w ostatnim dniu obchodów „Dni Krakowa”. W pierwszym dniu tj. 12.6.1980 roku był stosowany datownik (kat.Myśl. 80 137) z rysunkiem krenelażu z trzema zębami. Nie posiadamy odbitki tego datownika.
W 1981 roku, w którym 13 grudnia został ogłoszony stan wojenny w Polsce, również odbyły się „Dni Krakowa”. Wprawdzie nie posiadamy o nich żadnej informacji ale o ich organizacji świadczy stempel okolicznościowy, stosowany w Urzędzie Pocztowym Kraków oznaczony w Katalogu Andrzeja Myślickiego numerem 81 079.
. Posiadamy unikatowy walor. Jest to koperta przesyłki listowej, prywatnej, miejscowej, poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego Kraków 1, w dniu 12.6.1981 roku do ...Krakowa (Nowej Huty). Przesyłka jest ofrankowana trzema znaczkami ; parką Fi. 2478 oraz 2151, o łącznej wartości 6,00 zł. Znaczek Fi.2151 jest skasowany jednodniowym datownikiem o wymiarach 60 x 30 mm stosowanym w dniu 12.6.1981 roku. Na datowniku jest rysunek przedstawiający Wzgórze Wawelskie, a obok schematyczny rysunek czapki Stańczyka. Walor jest zaprezentowany na fot.11.
Fot.11 Koperta przesyłki listowej, poleconej z odciśniętym stemplem okolicznościowym „
„Dni Krakowa” z 1981 roku.
Dysponujemy również kilkoma widokówkami wydawanymi z okazji „Dni Krakowa”. Są to, dwie kartki zaprojektowane przez Janusza Benedyktowicza, wydane przez Centralę Przemysłu Ludowego i Artystycznego, Zakład Introligatorstwa Artystycznego w Krakowie (fot.12, 13)
Fot.12,13 Dwie widokówki zaprojektowane przez Janusza Benedyktowicza z okazji „Dni Krakowa”
Ta sama firma wydała jeszcze dwie inne kartki, a mianowicie; kartka według projektu Marii Ledkiewicz z rysunkiem tramwaju konnego (fot.14).
Fot.14 Widokówka projektu Marii Ledkiewicz z rysunkiem tramwaju konnego
oraz widokówkę według projektu Krystyny Tyszowieckiej przedstawiającą trębacza na tle Barbakanu (fot.15).
Fot.15, widokówka z postacią trębacza projektu Krystyny Tyszowieckiej z okazji „Dni
Krakowa” .
Posiadamy także dwie kartki opisane „Dni Krakowa” projektowane przez Zofię Dadlerz, „Dawny Krakowski tramwaj konny” oraz „Igrce w Barbakanie (fot. 16,17).
Fot,16,17 Dwie widokówki projektowane przez Zofię Dedlerz z okazji Dni Krakowa.
Wymienione kartki są bez daty wykonania, wobec czego nie wiemy do których „Dni Krakowa” je przypisać.
Osobną sprawą są kartki ze scenami „tradycyjnej zabawy ludowej” Lajkonik. Pochód Lajkonika ze świtą był umieszczany we wszystkich, znanych nam, programach imprez kolejnych „Dni Krakowa”. Kartki z Lajkonikiem stanowiły ważną rolę w promocji święta. Na kolejnych fotografiach trzy sceny z Lajkonikiem na kartkach wydanych w latach 1959, 1969 i 1974 (fot. 18 i 19, 20).
Fot. 18 Kartka pocztowa, czarno-biała, bez obiegu „Lajkonik”, według fotografii
T. Wesołowskiego, Wydawnictwo „Sport i turystyka”, Komitet Społeczny Funduszu
Ochrony Zabytków m. Krakowa, zam.126/59.
Fot.19 Kartka pocztowa, kolorowa, Dni Krakowa, Lajkonik- tradycyjna zabawa ludowa,
związana ze zwycięskim odparciem najazdu Tatarów na Kraków w XIII wieku.
Kartka według fotografii barwnej T. Bilińskiego. Biuro Wydawnicze Ruch,
Fotoizdat Bułgaria 1969.
Fot. 20 Kartka fotograficzna, bez obiegu, Lajkonik ( z tekstem jak na fot.19). Fotografia
barwna T. Biliński , 1974 rok nakład 2000 egzemplarzy.
Na zakończenie naszego cyklu przypominamy wydarzenie, które miało miejsce w Krakowie, przed dziesięciu laty. 4 września 2014 roku odbył się wernisaż wystawy zorganizowanej w Kamienicy Hipolitów przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa pod tytułem „Przepis na Kraków Jerzego Dobrzyckiego”. Kuratorką wystawy była Katarzyna Winiarczyk. Wystawie towarzyszył plakat oraz folder opracowany przez Kolegium Wydawnicze MHmK pod przewodnictwem Michała Niezabitowskiego. W bogato ilustrowanym i starannie wydanym katalogu, z okładką, na której jest zdjęcie z 1938 roku Agencji Fotograficznej ‘Światowid” przedstawiające Widowisko historyczne w Barbakanie w wykonaniu studentów krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (fot.21), znalazły się strony poświecone organizacji pierwszych „Dni Krakowa”.
Fot.21 Okładka katalogu wystawy „Przepis na Kraków Jerzego Dobrzyckiego”
Atrakcjami związanymi z wystawą, która trwała do 8 lutego 2015 roku były; „Poczta balonowa”, znaczek personalizowany z wizerunkiem Jerzego Dobrzyckiego oraz kartka wydana przez Pocztę Polska S.A., nr20/2014, w nakładzie 500 egzemplarzy. Projektantem kartki był Robert Gaweł. W Urzędzie Pocztowym Kraków 1 stosowano jednodniowy stempel okolicznościowy w dniu 04.09.2014 roku. Pilotem balonu przenoszącego przesyłki był Adam Jaskólski. Niestety z uwagi na niekorzystne warunki atmosferyczne lot balonu nie odbył się. Z wystawy pozostały pamiątki , które prezentujemy na 22 oraz 23a,b
Fot. 22 Kartka pocztowa z obiegu pocztowego wydana z okazji wystawy „Przepis na Kraków
Jerzego Dobrzyckiego” ze stemplem poczty balonowej..
Fot. 23 a,b Kartka pocztowa z obiegu pocztowego wydana z okazji wystawy „Przepis na
Kraków Jerzego Dobrzyckiego”, ze znaczkiem personalizowanym z wizerunkiem
Jerzego Dobrzyckiego skasowanym stemplem okolicznościowym poczty balonowej (a) oraz wpisem kuratorki wystawy (b).
Do najmilszych pamiątek z wystawy zaliczam kartkę pocztową, adresowaną na nazwisko Jerzy Duda z wpisem kuratorski wystawy Katarzyny Winiarczyk, na rewersie kratki. Jak na fot.23 b.
Jerzy Duda
Administrator Piotr