INSPIRACYJNA ROLA NOWOHUCKIEGO NEONU „FILATELISTYKA” (część 6).

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 20, maj 2024 12:46

INSPIRACYJNA ROLA NOWOHUCKIEGO NEONU „FILATELISTYKA”

(część 6).

            W ostatnim roku realizacji Planu 6-letniego, roku w którym „ Zakładom Metalurgicznym w Nowej Hucie nadano nazwę „Huta im. Lenina”, a przede wszystkim roku „narodzin” Nowej Huty, Minister Poczt i Telegrafów (?) wprowadził do obiegu pocztowego, zarządzeniem z dnia 26.8.1954 roku, zamieszczonym w Dz. P i T nr 19/1954 poz.173, dwa znaczki w tym znaczek „przedstawiający fragment urządzenia huty” (Fi.747) z napisem nad obrazkiem „Huta im. Lenina” (fot.1)

            Historia serii znaczków Fi.747-756 jest ciekawa bowiem ich projektowanie i emisja nastąpiły w okresie znaczących przemian politycznych i gospodarczych w Polsce. Były to lata 1950- 1954, w których intensywnie wykorzystywano znaczki z serii „Budujemy Nową Hutę” do frankowania przesyłek krajowych i zagranicznych (pisaliśmy o tym w poprzednich częściach cyklu). Gospodarcze podporządkowanie Polski byłemu ZSRR, uchwalenie ustawy o planie sześcioletnim, zakładającym wzrost produkcji przemysłowej, co spowodowało w pierwszych latach realizacji pogorszenie warunków bytowych ludności, walka z opozycją, z kościołem, eliminowanie własności prywatnej, utrwalanie narzuconych zasad budowy socjalizmu, to wybrane ale realne działania ówczesnej władzy. Państwo, Polska Ludowa, zgodnie z konstytucją uchwaloną 22 lipca 1952 roku otrzymało nazwę Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL- Peerel). Projekt konstytucji złożony 30 kwietnia 1952 roku trafił do Józefa Stalina, który naniósł własnoręcznie poprawki.

Prace przy budowie kombinatu trwały nieprzerwanie od 26 kwietnia 1950 roku i już 15 grudnia 1951 roku przekazano pierwszy obiekt produkcyjny, którym był warsztat konstrukcji stalowych. W maju 1952 roku powstał wydział mechaniczny, następnie kuźnia, odlewnia staliwa i odlewnia żeliwa. A rok 1954 rozpoczął się w Polsce Rzeczypospolitej Ludowej od wielkiego mrozu i problemów z ogrzewaniem mieszkań i biur. Zabrakło węgla, bowiem był wysyłany za wschodnią granicę. Polska dostawami węgla spłacała reparacje wojenne z Ziem Odzyskanych. Pomimo kłopotów gospodarczych, w maju 1954 roku, na terenie kombinatu powstała aglomerownia nr 1, a wraz ze zbliżającym się lipcem podejmowano kolejne zobowiązania. Na lipiec bowiem, zaplanowano obchody dziesięciolecia Polski Ludowej. Główne uroczystości odbyły się w 22 lipca 1954 roku w Lublinie. Znacząca uroczystość, z punktu widzenia gospodarki, odbyła się jednak w Nowej Hucie. W kombinacie,, 22 lipca 1954 roku nastąpił pierwszy spust surówki z Wielkiego Pieca nr.1.

            W roku jubileuszu Polski Ludowej, działalność zintensyfikował także Polski Związek Filatelistów. Dnia 23.5. 1954 roku odbył się III Zjazd Polskiego Związku Filatelistów w Warszawie, który Poczta uświetniła wydaniem bloku Fi.13, który doczekał się fałszerstwa przypisywanego Czesławowi Słani.

Numerację zjazdów filatelistów rozpoczęto od roku 1950, w którym utworzono Polski Związek Filatelistów. bez odniesienia się do wcześniejszych zjazdów. Po utworzeniu PZF zorganizowano: I Ogólnopolski Zjazd Filatelistów w Warszawie w 1951 roku, na którym wybrano prezesem J. Pomorskiego, a Poczta emitowała blok Fi.12 ze znaczkami 573-576. W następnym roku 1952 (!) miał miejsce II Zjazd Polskiego Związku Filatelistów, o którym niewiele wiadomo, nie odnotowano terminu i adresu jego obrad w dokumentach historycznych, ale w którym mieli uczestniczyć przedstawiciele 17 oddziałów. Prezesem wybrano Stanisława Chromika. Z okazji II Zjazdu Poczta nie emitowała żadnego waloru. Należy natomiast odnotować rzecz bezprecedensową. 2 lutego 1953 roku wprowadzono do obrotu pocztowego, znaczki z okazji X rocznicy zwycięstwa pod Stalingradem. Na znaczkach przedstawiono postać żołnierza radzieckiego z rozwiniętym sztandarem na tle ruin miasta. Zamiast wydawcy, czyli Poczty Polskiej, pojawiła się nazwa „Polska Rzeczpospolita Ludowa” (Fi.653-654). Jest to jedyny znaczek z taką nazwą.

Pozytywnym efektem obrad III Zjazdu Polskiego Związku Filatelistów z 1954 roku, było, niewątpliwie, przyspieszenie prac nad wydawaniem czasopisma kolekcjonerskiego „Filatelista”, którego pierwszy numer ukazał się w październiku 1954 roku (fot.2).

Od pierwszych miesięcy 1954 roku, prasa codzienna informowała o planowanych obchodach jubileuszu dziesięciolecia Polski Ludowej, w tym także o planowanym wydaniu przez Pocztę okolicznościowej serii znaczków. Projektantem znaczków był Czesław Kaczmarczyk, który zaproponował znaczki w formacie 51,00 x 31,25 mm w układzie poziomym, z barwną ramką na której z lewej strony umieszczono cyfrę 10 zapisana w systemie rzymskim (X), umieszczoną w dwóch gałązkach laurowych nad którymi były litery PRL, a u dołu lata 1944-1954.

Rysunki na znaczkach miały obrazować następującą tematykę; górnictwo, obronność kraju, wczasy pracownicze, budownictwo, czytelnictwo, żeglugę. Przedstawiały zatem fragmenty budowli, obiektów, sceny z życia i pracy m. in. bibliotekarkę , postać żołnierza, statek w porcie oraz fragment obrazu Bitwy pod Lenino autorstwa M. Byliny. Znaczki miały być dwukolorowe, wykonane w technice stalorytu, a sztychowali je: St. Łukaszewski, J. Miller, M. Polak, R. Brandt i Czesław Słania. Dla uzyskania odpowiedniego efektu znaczki drukowano dwufazowo. Najpierw drukowano ramki na maszynie rotacyjnej do wklęsłego druku siatkowego, następnie drukowano rysunki i napisy na maszynach offsetowych. Ze względu na rozmiary znaczków drukowano je w arkuszach po 60 szt. (3 x 10) – (3 x 10) . Dwa bloki znaczków były przedzielone pionowym paskiem o szerokości 24 mm.

Trudności techniczne, ale zapewne i inne spowodowały, że znaczki wydania okolicznościowego z okazji X rocznicy Polski Ludowej, przewidywane do emisji w lipcu 1954 roku, nie ukazały się w tym terminie. Dopiero 26.8.1954 roku Minister Poczt i Telegrafów (?) wydał zarządzenie o wprowadzeniu do obiegu, w dniu ukazania się zarządzenia, dwóch pierwszych znaczków o nominałach 25 groszy i 60 groszy planowanej serii. Są to: widok fragmentu kombinatu im. W. Lenina w Nowej Hucie oraz rysunek przedstawiający traktor ze snopowiązałką przy pracach żniwnych. (fot. 3a,b). Oba znaczki wykonano drukiem offsetowym i rotograwiurą.

Fot. 3 a, b Fragment arkusza znaczka Fi.749 z marginesami górnym i prawym,

           stemplowanego w Urzędzie Pocztowym Bydgoszcz 1, w dniu 12. 1.1955 roku (a),

           oraz znaczek stemplowany Fi.752 (b). Na znaczku o nominale 25 groszy, projektant

           przedstawił widok trzech wielkich pieców ( 3 wielkie piece oddano do użytku do

           1959 roku) z urządzeniami towarzyszącymi, a w dolnej części znaczka rysunek

           pociągu złożonego   z trzech wagonów i parowozu. Nad drugim wielkim piecem

           widoczna jest czerwona pięcioramienna gwiazda znacznego rozmiaru.

            Znaczek Fi.749 zmówiono w drukarni dnia 2.7.1954 roku, a zamówienie zrealizowano do 3.9.1954 roku drukując 1 002 000 sztuk. Znaczek o nominale 60 groszy Fi.752, drukowano od 5.7.1954 roku do 19.1.1955 roku i przekazano 5 016 000 sztuk. Oba znaczki drukowano w dwóch arkuszach przedzielonych pionowym paskiem o szerokości 24 mm (fot.4).

Fot.4 Parki znaczków stemplowanych Fi.749 i Fi.752 przedzielone pionowym paskiem.

            Poczta wydała również ilustrowaną kopertę FDC ze znaczkami Fi.749 i 752 skasowane datownikiem okolicznościowy z dnia 26.8.1954 rok. (fot.5).

Fot.5 Koperta FDC z pierwszymi znaczkami wydania okolicznościowego z okazji 10-lecia

         PRL z ilustracją przedstawiająca orła bez korony z wpisanymi datami 1944-1854, a pod

        nim tekst „Dziesięciolecie Polski Ludowej” .                                                              

            Kolejne 8 znaczków wydania jubileuszowego wprowadzono do o biegu pocztowego   30.12.1954 roku na mocy zarządzenia z 23.12. 1954 roku. Druk tych znaczków rozpoczął się w różnych terminach od 6.10.1954 do 17. 11. 1954 roku. Wydane zostały dodatkowo cztery koperty FDC ze znaczkami Fi..747, 748, 750 751 ,753, 754, 755 i 756, na których jest ilustracja przedstawiająca widok zamku w Lublinie. Znaczki są skasowane stemplem okolicznościowym z datą 30.12.1954 rok.

            Można byłoby zamknąć historię emisji znaczków serii „Dziesięciolecie Polski Ludowej” gdyby nie zawiadomienie, wydrukowane w Dz. P i T nr 6/1955, poz.4, informujące użytkowników poczty o ukazaniu się w lutym 1955 roku dwóch pierwszych znaczków wydanych w 1954 roku to znaczy Fi.749 o nominale 25 groszy z widokiem huty i Fi.752 o nominale 60 groszy. Nowy nakład wspomnianych znaczków został wydrukowany techniką zastosowaną w pozostałych znaczkach, a więc drukiem wklęsłym kreskowym i rotograwiurą.

            Dla niewtajemniczonych rozróżnienie obu wydań znaczków było dość kłopotliwe. Wymagało obejrzenia napisów pod szkłem powiększającym o odpowiedniej mocy. Napisy na znaczkach pierwszego wydania wykonane offsetem były pełne, natomiast napisy drugiego wydania wypełniała gęsta ukośna siatka. Różnica w napisach obu wydań widoczna jest na powiększeniu fot. 6.

            Rodziło się wśród kolekcjonerów pytanie. Czy nowe wydanie z 1955 roku dwóch pierwszych znaczków emitowanych w 1954 roku, z wykorzystaniem innej techniki, zasługiwało na emitowanie nowego FDC?. Na fot. 7 prezentujemy wykorzystanie, przez autorów wystawy „X lecie wyzwolenia Łodzi”, ilustrowanej koperty FDC z pierwszego wydania z naklejonymi znaczkami wydrukowanymi drukiem wklęsłym kreskowym i rotograwiurą skasowane datownikiem stosowanym w Urzędzie Pocztowym Łódź 10 w dniu 15.1.1955 oraz dodatkowo okolicznościowym datownikiem z wystawy. Skoro można było wykorzystać wspomnianą kopertę w 1955 roku to nic nie stało na przeszkodzie wydania nowego FDC. Czy takie FDC istnieje, nie wiemy.

           Przykłady pocztowego i kolekcjonerskiego wykorzystania znaczka Fi.749.

             Prezentację przykładów wykorzystania pocztowego znaczka Fi.749 rozpoczynamy od prezentacji koperty FDC, która posłużyła do wysłania korespondencji zagranicznej.

Fot.8 a, b Koperta FDC, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erką w

               postaci odbitki pieczątki z numerem odbitym numeratorem wysłanej z Urzędu

               Pocztowego Bielsk Podlaski, w dniu 18 V 1955 roku na Węgry. Przesyłka dotarła

               do adresata 23 V 1955 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.

               Przesyłka jest ofrankowana trzema znaczkami, Fi. 702, 671, 637 naklejonymi na

               odwrocie koperty (b) o łącznej wartości 65 groszy. Opłata według taryfy pocztowej

               wynosiła 1,40 zł. Opłata niezgodna z taryfą pocztową.

Fot. 9 Koperta ilustrowana przesyłki prywatnej, zagranicznej, poleconej, z erką w postaci

           odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej droga powietrzną

           z Urzędu Pocztowego Trzcianka Lubuska, dnia 25.9. 1954 roku do USA. Adresat

           otrzymał przesyłkę 30.9.1954 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.

           Przesyłka jest ofrankowana sześcioma znaczkami, w tym Fi. 749, 752 oraz Fi.702,

           703, 536, 726 o łącznej wartości 2,90 zł zgodnie z taryfą.

         Kolejne przykłady pocztowego wykorzystania znaczka Fi.749 przedstawimy

w następnej (7.) części naszego cyklu.

                                                                                                                               Jerzy Duda

                                                                                                                    Administrator Piotr

• « poprz.
• nast. »