ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH. cz. 11.
- Szczegóły
- Opublikowano: środa, 06, lipiec 2022 12:16
ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH.
cz. 11.
Na dzień 1 czerwca 1952 roku Poczta Polska zaplanowała wprowadzenie do obiegu pocztowego dwóch znaczków stanowiących uzupełnienie wydań zwyczajnych „Budownictwo” i „Elektryfikacja” w ramach propagowania planu 6-cio letniego. Natomiast niemałym zaskoczeniem, również dla kolekcjonerów, było ukazanie się w okienkach pocztowych znaczka okolicznościowego z okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka, święta zaproponowanego w 1949 roku przez Światową Demokratyczną Federację Kobiet. Oficjalnie Dzień Dziecka ustanowiony został 14 grudnia 1954 roku przez Zgromadzenie Organizacji Narodów Zjednoczonych i określony jako „dzień światowego braterstwa i zrozumienia między dziećmi”. Obchodzony był od 1955 roku pod różnymi datami, zależnie od kraju członkowskiego ONZ, ale najczęściej 1 czerwca.
Co było wcześniej? W 1925nroku w Genewie zorganizowano Światową Konferencję na Rzecz Dobra Dzieci podczas której proklamowano Międzynarodowy Dzień Dzieci.
W Polsce Święto Dziecka zorganizowano już 22 września 1929 roku z inicjatywy Polskiego Komitetu Opieki nad Dzieckiem. W 1949 roku Światowa Demokratyczna Federacja Kobiet zaproponowała, jak już wspomnieliśmy, 1 czerwca jako dzień manifestowania konieczności ochrony dzieci przed złem. I ten dzień został przyjęty przez państwa bloku wschodniego jako Dzień Dziecka. W 1950 roku dzień ten obchodzono w związku z akcją zbierania podpisów pod tzw. apelem sztokholmskim wzywającym do wprowadzenia zakazu broni atomowej i poparcia polityki ZSRR.
Od 1952 roku 1 czerwca stał się w krajach socjalistycznych świętem stałym. Znaczki z okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka wydały w 1952 roku tylko poczty Polski i Czechosłowacji.
Znaczek Poczty Polskiej wprowadzony do obiegu 1 czerwca 1952 roku przedstawia postać Bolesława Bieruta w otoczeniu grupy dzieci podczas spaceru po parku (Fi. 607)
Znaczek o nominale 45+15 groszy o wymiarach 51,0x 31,25 i wymiarach rysunku 47,0 x 27,3, jest w kolorze niebieskim, drukowany był techniką rotograwiury na papierze bezdrzewnym z gumą żółtawą, błyszczącą. Nakład znaczka, drukowanego w jednym nakładzie, wyniósł 1,06 miliona. Poczta Polska wydała również kopertę FDC. Znaczek i FDC pokazane są na fot.1.
Dostępna literatura nie pozostawia żadnych wątpliwości i autorzy potwierdzają, że projektantem znaczka był Czesław Słania. Do tej informacji dodaje się, że artysta wykorzystał przy projektowaniu znaczka zdjęcie fotograficzne. W literaturze filatelistycznej ukazały się dwa artykuły Krzysztofa Lachowicza: Filatelistyczne „lustrowanie” znaczka nr. kat.607 w „Filatelisście nr 6/2007 roku oraz Czesław Słania jako projektant znaczka nr.kat.607 drukowany w „Przeglądzie Filatelistycznym” nr 10 z 2021 roku. Autor artykułów dotarł do oryginalnego zdjęcia, które było, zapewne, podstawą do projektu znaczka, reprodukował go oraz opisał w Przeglądzie Filatelistycznym nr 10 (224) z 2021 roku . Fragment tej samej fotografii wykorzystali także autorzy książki Kartki z PRL. Ludzie. Fakty. Wydarzenia 1944-1970 t. I, pod redakcją prof. dr. hab. Wiesława Władyki, wydawnictwo SENS w 2005 roku (s. 199) podając błędną datę wykonania fotografii.
Zdjęcie, awers i rewers (fot.2a, b) uzyskane od Pana Krzysztofa Lachowicza, któremu składamy serdecznie podziękowanie za możliwość jego wykorzystania, obejmuje zdecydowanie większy obszar parku niż jest to na znaczku pocztowym, a do tego przedstawia jeszcze inne osoby uczestniczące w spacerze po parku. A zatem zadaniem projektanta był wybór kadru z fotografii uzupełnienie go napisami, a przede wszystkim nietypowe zadanie polegające na usunięciu zbędnych „elementów” aby uwagę przyciągnęła postać ówczesnego premiera Bolesława Bieruta, stojącego w środku kadru, z otaczającymi go dziećmi.
Przedstawianie postaci B. Bieruta (1892-1956) z dziećmi, nie jedyne w tamtych latach, miało za zadanie m. in. ocieplić jego wizerunek w społeczeństwie. Bolesław Bierut był działaczem komunistycznym od początku lat dwudziestych XX wieku, prezydentem Krajowej Rady Narodowej, od 1947do 1950 roku prezydentem Rzeczpospolitej, a później do 1954 roku premierem. Był, jak oceniają historycy, dyktatorem podporządkowanym Stalinowi, współodpowiedzialnym za masowe represje, mordy polityczne, walkę z kościołem, demontaż ustroju demokratycznego i fałszerstwa wyborcze. Wykreowano jednak kult jednostki, który przejawiał się również w wydawaniu znaczków pocztowych z wizerunkiem B. Bieruta, które emitowano często w nakładach sięgających, w niektórych przypadkach, dziesiątki milionów sztuk.
Znaczek Fi. 607 był w obiegu 18 miesięcy. Na kolejnych fotografiach 3- 9 prezentujemy wybrane całości pocztowe z wykorzystaniem znaczka wcześniej opisanego, a na fot. 10 znaczki stemplowane z czytelnymi datownikami pochodzące z przesyłek.
Fot.3 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej prywatnej wysłana z Urzędu
Pocztowego Miasteczka Dziecięcego w Podgrodziu, leśnej osady położonej nad
Zalewem Szczecińskim, niedaleko Nowego Warpna, w dniu 8.07.1952 roku do
Wrocławia. Przesyłka ofrankowana jednym znaczkiem Fi.607 zgodnie z taryfą.
Znaczek jest skasowany datownikiem ręcznym z wymienną datą (wg. Myślickiego nr
52 011). W Podgrodziu był Urząd Pocztowy obsługiwany przez dzieci.
W 1952 roku stworzono w Podgrodziu dziecięce miasteczko na wzór
miasteczka Artek w ZSRR. Było to miejsca w których próbowano kształtować dzieci i
młodzież według radzieckich wzorów. Zarząd nad inicjatywą objął Centralny Związek
Spółdzielczości Pracy. W pierwszym regulaminie Podgrodzia zapisano co następuje:
To wszystko co Cię otacza, co Cię cieszy, co dodaje sił do pracy, nauki szkolnej –
zawdzięczasz władzy ludowej i najlepszemu przyjacielowi dzieci – Towarzyszowi
Bolesławowi Bierutowi. Presja ideologiczna na dzieci zaczęła słabnąć po 1956 roku.
Socjalistyczna utopia, a z nią miasteczko dziecięce zakończyło działalność w 1973
roku. Więcej o miasteczku w „Miasteczko dziecięce. Monografia Podgrodzia 1952-
1973)” i „Miasteczko Dziecięce Podgrodzie „ (prace zbiorowe).
Fot.4 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej urzędowej wysłanej z Urzędu
Pocztowego Jaworzno w dniu 3. 07. 1952 do Chrzanowa. Przesyłka jest ofrankowana
jednym znaczkiem Fi.607 zgodnie z taryfą.
Fot. 5 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, krajowej, urzędowej wysłanej
z Urzędu Pocztowego Krzeszowice w 1952 roku (bez możliwości odczytania
daty). Przesyłka ofrankowana jednym znaczkiem Fi.607 zgodnie z taryfą.
Fot. 6 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, krajowej, prywatnej kierowanej
do urzędu, poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym
numerem wysłanej z Urzędu Pocztowego Dynów w dniu 18.5.1953 roku do
Krakowa. Przesyłka jest ofrankowana dwoma znaczkami Fi.607 , parką pionowa
znaczków Fi. 536 oraz jednym Fi. 533 o łącznej frankaturze mieszanej 1,45 zł + 30
groszy na odbudowę Warszawy zgodnie z taryfą.
Fot. 7 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, krajowej, prywatnej kierowanej
do urzędu, poleconej z erką w postaci odbitki pieczatki z odręcznie wpisanym
numerem 1 (!), przesłanej z Urzędu Pocztowego Jarocin koło Niska w dniu
5.5.1953 roku do Krakowa. Przesyłka ofrankowana trzema znaczkami Fi.607 o
łącznej frankaturze 1, 35 + 45 groszy= 1, 80 zł. Frankatura wielokrotna Fi. 607 na
przesyłce z obiegu pocztowego jest rzadkością.
Fot.8 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznym wpisem numeru wysłanej
z Urzędu Pocztowego Trzebiatów/ nad Regą do Izraela w dniu 9.9.1952 roku.
Przesyłka jest ofrankowana dwoma znaczkami projektowanymi przez Czesława Słanię
Fi. 607 i Fi. 590 (z serii na przesyłki lotnicze) o łącznej frankaturze 1,00 zł + 15
groszy zgodnie z taryfą.
Znaczek Fi.607 naklejony na kopercie był kasowany różnymi stemplami okolicznościowymi. Przykład podany jest na fot.9.
Fot. 9 Koperta standardowych wymiarów z naklejonym znaczkiem Fi.607 ze stemplem
okolicznościowym stosowanym w Warszawie w dniach 8-15 VI 1952 roku z okazji
czwartego Tygodnia Zdrowia pod patronatem Polskiego Czerwonego Krzyża. Stempel
o numerze 52 016 (wg A. Myślickiego) był datownikiem ręcznym z wymienną datą
bez wyróżnika. Stempel jest dość rzadko spotykany.
Fot. 10 a, b, c, d Prezentacja czterech znaczków zdjętych z przesyłek z czytelnymi
datownikami wysłanych z Urzędów Pocztowych: a) Pyzdry (wysłana dnia
17.8.1952); b) Dębica (wysłana dnia 29.4.1953); c) Glinik Mariampolski (do 1954
roku samodzielna wieś obecnie nieformalna dzielnica Gorlic) (wysłana 9.5.1953).
Na fot. 10 d znaczek zdjęty z przesyłki przewożonej ambulansem relacji Warszawa –
Poznań nr 443 w dniu 4.5.1952.
O ile wiemy, opisany przypadek jest chyba jedyny w karierze projektanta i sztycharza Czesława Słani, w którym do projektu znaczka wykorzystał aktualną fotografię grupy dostojników państwowych, a do tego „odrealnił” fotografie usuwając z niej niektóre fragmenty ( czy mógł bezkarnie usunąć ze zdjęcia postacie towarzyszące premierowi?). Można również postawić pytanie, kto podejmował decyzję o wykorzystaniu do produkcji znaczka techniki rotograwiury? I wreszcie pytanie, dlaczego znaczek pozostał bez odnotowania nazwiska projektanta? Czy istnieją odpowiedzi na postawione pytania nie wiemy, dlatego zwracamy się do specjalistów o pomoc w tej sprawie.
Jerzy Duda
Administrator Piotr