Artykuły
PIERWSZY ZNACZEK W NIEPODLEGŁEJ RZECZYPOSPOLITEJ Z MOTYWEM KRAKOWSKIM
- Szczegóły
- Kategoria: Aktualności
- Opublikowano: piątek, 15, czerwiec 2018 12:12
- Odsłony: 4232
W 1925 roku wprowadzono do obiegu serię znaczków wydania zwyczajnego na których przedstawiono rysunki wybranych i charakterystycznych obiektów z różnych miast Polski. Są to; widok Ostrej Bramy w Wilnie, pomnik Króla Jana Sobieskiego we Lwowie, Plac Zamkowy w Warszawie z kolumną Zygmunta III, Ratusz w Poznaniu, a także widok żaglowca na pełnym morzu. Znaczkiem zwracającym uwagę krakowskich kolekcjonerów, a także cieszącym się sporym zainteresowaniem użytkowników poczty był znaczek przedstawiający zabudowania Wzgórza Wawelskiego w tym głównie katedry pod wezwaniem świętych Wacława i Stanisława. Na zainteresowanie tym znaczkiem miały wpływ zarówno temat znaczka jego nominał oraz wyróżniający spośród innych znaczków kolor.
Znaczek z widokiem Wawelu przedstawionym od północnego zachodu zaprojektował grafik z Państwowych Zakładów Graficznych. Pomocą w projekcie i rysunku , były mu zapewne pomocne fragment widoku Krakowa umieszczony w Planie Kołłątajowskim ( „Planta miasta Krakowa z przedmieściami roku MDCCLXXXV zrobiona” wykonany w latach 1787 – 1785 na zlecenie ówczesnego rektora Akademii Krakowskiej Hugona Kołłątaja), szczególnie fragmentu z widokiem Wawelu, a także, a może przede wszystkim, obraz Jana Nepomucena Głowackiego z ok. 1847 roku przedstawiający widok Wawelu od tej właśnie strony.
Znaczek o nominale 15 groszy wprowadzony został do obiegu pocztowego rozporządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 5 maja 1925 roku łącznie ze znaczkami o nominałach 5 i 10 groszy. Prawie półtora roku później bo 27 października 1926 roku wprowadzono do obiegu pocztowego znaczek o nominale 40 groszy o tym samym rysunku i wielkości tylko w kolorze niebieskim. Znaczki wprowadziło Ministerstwo Przemysłu i Handlu bowiem w 1923 roku ze względów oszczędnościowych zlikwidowano Ministerstwo Poczt i Telegrafów utworzone dekretem Naczelnika Józefa Piłsudskiego dnia 5 lutego 1919 roku. Jak się okazało likwidacja Ministerstwa Poczt i Telegrafów negatywnie wpłynęła na rozwój usług pocztowych w Rzeczpospolitej i w ogóle na cały proces komunikacji w kraju. Dopiero w marcu 1928 roku utworzono państwowe przedsiębiorstwo Polska Poczta, Telegraf i Telefon.
Nakład znaczka o nominale 15 groszy był, jak na dzisiejsze czasy, nadzwyczaj wysoki i wynosił 257 020 420 sztuk. Do czasu powołania przedsiębiorstwa PPTiT znaczki zamawiano w drukarni 11 razy i drukowano je od 20 – 30 milionów przy każdym zamówieniu. Po utworzeniu przedsiębiorstwa PPTiT znaczek zamówiono tylko raz w liczbie ok. 30 milionów. Znaczek o nominale 15 groszy wycofano z obiegu pocztowego 1. 05. 1933 roku. Czy nakład około 260 mil. sztuk w okresie od 1925 – 1933 roku był dużym nakładem? Przede wszystkim nakład uzasadniony był zapotrzebowaniem użytkowników poczty oraz liczbą placówek pocztowych, która systematycznie wzrastała. W literaturze podano, że w 1920 roku było w Polsce 3702 placówki pocztowe, a w 1928 roku po reformie poczty było ich 3770. Do roku 1933 liczba ta wzrosła do 4419. Ważną informacją byłą liczba przesyłek listowych w tym listów, kart pocztowych, druków, papierów handlowych i innych przyjmowanych i ekspediowanych przez pocztę. W 1928 roku przesyłek listowych było w granicach 930 milionów sztuk z czego przesyłek listowych ponad 640 milionów. Biorąc pod uwagę fakt, że znaczek o nominale 15 groszy służył do ofrankowania przesyłki listowej zwykłej krajowej, a jego wielokrotność służyła do ofrankowania przesyłek listowych zagranicznych i poleconych to oznaczało że znaczek ten stał się na kilka lat podstawowym znaczkiem do frankowania przesyłek listowych. Trzeba również zwrócić na szczególną rolę korespondencji listowej w życiu społecznym i handlowym w latach drugiej Rzeczypospolitej oraz tradycje pisania listów i kartek pocztowych. Sztuka epistolografii była wysoko ceniona, a korespondowanie było rozpowszechnione i w dobrym tonie.
W 1926 roku Ministerstwo Przemysłu i Handlu wprowadziło 27. 10. 1926 do obiegu pocztowego znaczek o tym samym rysunku (widok zabudowań Wawelu od strony północno zachodniej) o nominale 40 groszy i w kolorze niebieskim. Nakład znaczka wyniósł 28 970 000 sztuk. Druk zamawiany był 6 razy i po każdym zamówieniu drukowano go od 3,1 mil. do ponad 6 mil. sztuk. Znaczek miał ważność obiegową do 1.06. 1936 rok.
Wróćmy jednak do znaczka o nominale 15 groszy w kolorze czerwonym ale o różnym nasyceniu tego koloru w zależności od nakładu, który w katalogu Fischera ma zarejestrowane dwa typu różniące się graficznym otoczeniem liczby 15. Najważniejszą jednak, moim zdaniem, jest sprawa wykorzystanie tego znaczka na przesyłkach. Przez kilka lat służył do ofrankowania przesyłek listowych zamiejscowych, kartek pocztowych i w wielokrotności do przesyłek zagranicznych warto przyjrzeć się przykładom jego wykorzystania pocztowego. Na początek 8 przykładów przesyłek listowych , kart korespondencyjnych i widokówek.
Na fot. 1 koperta firmowa z nadrukiem przesyłki listowej wysłanej z urzędu pocztowego
Lwów 2 do pracownika Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie dr. Kazimierza
Dobrowolskiego. Przesyłka ofrankowana znaczkiem z widokiem Wawelu (Fi. 210)
zgodnie z taryfą ale – uwaga- skasowanym frankaturą mechaniczną w miesiącu III
roku 1925, a więc przed wprowadzeniem znaczka do obiegu pocztowego (!).
fot. 2 Karta korespondencyjna o wymiarach 143 x 92 mm firmowa stosowana do
korespondencji przez Bibliotekę Zakładu Narodowego Imienia Ossolinskich wysłana
z urzędu pocztowego Lwów 2 dnia 20 III 1929 roku na adres jak na fot. 1. Przesyłka
ofrankowana 1 znaczkiem (Fi.210) zgodnie z taryfa jak za kartkę pocztową.
Fot. 3 Koperta przesyłki poleconej krajowej z erką w postaci odbitki pieczątki w kolorze
czerwonym z numerem wpisanym odręcznie ołówkiem wysłana z urzędu pocztowego
Warszawa 1 na adres jak wyżej dnia 5 IX 1928. Przesyłka dotarła w ten sam dzień do
Adresata o czym świadczy stempel odbiorczy w Krakowie. Przesyłka ofrankowana
dwoma znaczkami (frankatura mieszana) Fi. 210 oraz Fi. 192 o wartości 65 groszy
zgodnie z taryfą.
Fot. 4 Koperta o wymiarach 188 x 120 mm przesyłki listowej poleconej (erka w postaci
odbitki pieczątki w kolorze czerwonym z odręcznie wpisanym numerem) wysłana z
urzędu pocztowego w Parczewie dnia 4 VI 1928 do Sądu w Białej Podlaskiej.
Przesyłka ofrankowana trzema znaczkami Fi 210 oraz parką znaczków Fi. 234 o
łącznej wartości 65 groszy zgodnie z taryfą.
Fot.5 Koperta o wymiarach 168 x 87 przesyłki listowej zagranicznej wysłana z urzędu
pocztowego Warszawa 2 dnia 24 XII 1925 roku do Francji. Przesyłka ofrankowana
dwoma znaczkami Fi.210 ( 30 groszy) zgodnie z taryfą.
Fot. 6 Koperta o wymiarach 157 x 126 przesyłki listowej zagranicznej wysłana z urzędu
pocztowego Sosnowiec dnia 13 I 1926 roku do Berlina. Przesyłka ofrankowana
parką pionową znaczków Fi.210.
Fot. 7 Koperta firmowa tych samych wymiarów co na fot.6 wysłana z urzędu pocztowego
Sosnowiec 14.05.1926 roku do Amsterdamu. Przesyłka ofrankowana parką poziomą
Znaczków Fi .210.
Fot. 8a, b Widokówka przedstawiająca widok Wawelu z lat dwudziestych XX wieku
wydana przez Salon Malarzy Zagranicznych (?) w Krakowie (fot.8a) wysłana z
urzędu pocztowego Kraków 1 do Szwajcarii w dniu 21 4 1927 roku. Widokówka
ofrankowa jest dwoma znaczkami w tym Fi 210 ( z widokiem Wawelu) oraz
Fi. 209.
Zachęcamy Internautów do prezentowania ciekawych przesyłek ofrankowanych znaczkiem Fi 210 na naszej stronie internetowej. W najbliższym czasie pokażemy kolejne przesyłki.
Jerzy Duda
Administrator strony Piotr Malec