ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH. cz.25.
- Szczegóły
- Opublikowano: środa, 28, grudzień 2022 11:41
ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH.
cz.25.
Poczta Polska w latach pięćdziesiątych XX wieku kontynuowała wydawanie okolicznościowych emisji z różnych mniej czy bardziej ważnych okazji. 30 listopada 1954 roku wprowadziła do obiegu pocztowego trzyznaczkową serię z okazji 160 rocznicy Powstania Kościuszkowskiego zwanego także Insurekcją Kościuszkowską. Powstanie narodowe przeciw Rosji, później również przeciw Prusom rozpoczęto 24 marca 1794 roku ogłaszając na Rynku w Krakowie akt powstania, na mocy którego gen. Tadeusz Kościuszko został proklamowany Najwyższym Naczelnikiem powstania z władzą dyktatorską. 4 kwietnia w czasie próby przebicia się do Warszawy stoczono z wojskami rosyjskimi zwycięską bitwę pod Racławicami, która przyspieszyła wybuch powstania w innych częściach Polski. 17 kwietnia wybuchła insurekcja warszawska pod wodzą Jana Kilińskiego, a 23 kwietnia insurekcja w Wilnie. Po przegranej bitwie pod Maciejowicami 10 października 1794 roku ranny Tadeusz Kościuszko dostał się wraz z trzema generałami do carskiej niewoli. Nowym Naczelnikiem został wybrany gen. lejt. Tomasz Wawrzecki. Po rzezi mieszkańców Pragi 7 listopada 1794 roku Warszawa poddała się i wojska powstańcze opuściły miasto.16 listopada w Radoszycach Wawrzecki rozwiązał oddziały kończąc tym samym powstanie.
Wielu artystów podejmowało w swoich pracach temat Powstania Kościuszkowskiego tworząc dzieła o nieprzemijającej wartości. Do tych artystów należą m. in. Franciszek Smuglewicz, Michał Stachowicz, Walery Eliasz Radzikowski, Wojciech Kossak, Józef Chełmoński, Aleksander Orłowski i Jan Matejko. Dzieła takie jak np. Panorama Racławicka, obrazy Kościuszko pod Racławicami, Przysięga Kościuszki na Rynku krakowskim, Jan Kiliński prowadzi jeńców rosyjskich przez ulice Warszawy mają do dzisiaj znaczenie w wychowaniu młodego pokolenia w duchu patriotyzmu.
Podejmując decyzję o uczczeniu rocznicy Powstania Kościuszkowskiego, władze poczty podjęły decyzję o emisji serii znaczków w technice stalorytu z której dwa znaczki miały mieć tematy zaczerpnięte z obrazów malowanych przez wybitnych artystów, a trzeci znaczek miał być projektowany i sztychowany przez B. Brandta. Dla jednego znaczka wybrano widok centralnego fragmentu obrazu autorstwa Jana Matejki zatytułowanego Kościuszko pod Racławicami malowanego w 1888 roku i znajdującego się w Muzeum Narodowym w Krakowie, dla drugiego znaczka wybrano widok fragmentu Panoramy Racławickiej Wojciecha Kossaka i Jana Styki, w sześćdziesiąta rocznicę jej otwarcia we Lwowie, przedstawiający zdobywanie armat przez kosynierów, trzeci znaczek miał być autorską wizją walk na Starym Mieście w Warszawie z postacią Jana Kilińskiego. Sztycharzem fragmentu Bitwy pod Racławicami, Jana Matejki został Czesław Słania, a sztycharzem fragmentu Panoramy Racławickiej został Stanisław Łukaszewski. Panorama Racławicka Styki i Kossaka w roku wydania znaczków leżała od 1946 roku zrolowana i bardzo zniszczona w Muzeum Narodowym we Wrocławiu po jej zwrocie przez Związek Sowiecki i była niedostępna nawet dla konserwatorów, również z powodów politycznych. Sądzimy, że Stanisław Łukaszewski dysponował dobrą dokumentacją fotograficzną fragmentu który sztychował. W efekcie prac Poczta Polska wydała serię znaczków
Fi.740 – 742 raz kopertę FDC, które prezentujemy na fot. 1.
Znaczki miały format prostokątny o wymiarach 51,0 x 31,25 mm, a interesujący nas znaczek rytowany przez Czesława Słanie miał rysunek o wymiarach 48,2 x 27,2 mm. Znaczek o nominale 60 groszy był drukowany w kolorze fioletowym na papierze bezdrzewnym, białym zmiennej grubości, gumowanym przed drukiem. Arkusze sprzedażne miały po 70 znaczków. Zamawiany był dwukrotnie 27.10. 1954 roku oraz 17.10.1956 roku i wydany w łącznym nakładzie 5,58 milionów sztuk (drugie zamówienie opiewało na 575 tyś. sztuk). Znaczek Fi.741 był na tyle atrakcyjny, że zaraz po emisji znalazł się na okładce grudniowego numeru miesięcznika Polskiego Związku Filatelistów „Filatelista ”nr 3/1954 wraz z datownikiem FDC (fot.2).
W krótkim czasie na rynku filatelistycznym pojawiły się; egzemplarze w barwie ciemnoniebieskiej i brunatnoniebieskiej wartości 60 groszy pochodzące z prób, natomiast egzemplarze z lekko zamazanym rysunkiem, odbite w jaśniejszych odcieniach barwy definitywnej i z przesuniętym ząbkowaniem przedostały się z makulatury, sprzedawane były w kioskach i spotyka się je użyte oryginalnie.. tyle informacji w tej sprawie pojawiło się w publikacji „Polskie znaki pocztowe tom II” Warszawa 1960. Pojawiały się również znaczki cięte w kolorze niebieskim wycinane z tablicy nr. 1 książki „400 lat Poczty Polskiej” Wydawnictwo Komunikacyjne, Warszawa 1958. Znaczek w kolorze niebieskim cięty i ząbkowany pokazany jest na fot. 3.
Nas interesują przykłady pocztowego wykorzystanie oryginalnego znaczka Fi.741. Znaczek był z powodzeniem wykorzystywany do frankowania przesyłek listowych w obrocie krajowym, zamiejscowych bowiem taryfa przewidywała opłatę 60 groszy do wagi 20 gramów. Na fot. 4,a,b,c,d prezentujemy cztery koperty standardowych wymiarów przesyłek listowych ofrankowanych jednym znaczkiem Fi.741 zgodnie z taryfą.
Fot.4 a/ Koperta ilustrowana z wystawy filatelistycznej PZF zorganizowanej w Rybniku
wysłana z Urzędu Pocztowego Rybnik 1 w dniu 12.12 1954 roku do ...Rybnika. Na
kopercie odcisk stempla dodatkowego nie służącego do kasowania znaczków ( kat.
Myśl. 54 213).
4 b/ Przesyłka listowa do Sądu wysłana z Urzędu Pocztowego Szopienice w dniu
30.5.1955 roku do Stalinogrodu.
4. c/ Przesyłka listowa wysłana z Urzędu Pocztowego Warszawa 2 w dniu 27.5.1955 roku
do Krakowa. Znaczek jest skasowany datownikiem mechanicznym
(kat. Myśl. 55 102).
4. d/ Przesyłka listowa wysłana z Urzędu Pocztowego Warszawa 2 w dniu 8.3.1955 rok do
Sanoka. Znaczek jest skasowany datownikiem mechanicznym (kat. Myśl. 55 101).
Fot. 5 Koperta ilustrowana z wystawy filatelistycznej PZF zorganizowanej w Rybniku
przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej przesłanej drogą powietrzną do Australii z
Urzędu Pocztowego Rybnik w dniu 26.10.1955 roku. Przesyłka jest ofrankowana
dwoma znaczkami z serii Powstania Kościuszkowskiego Fi. 740 i 741 skasowanymi w
dniu 13 XII 1954 roku oraz znaczkami Fi. 759 i 792 o łącznej frankaturze 1,00 zł
skasowanymi datownikiem pocztowym 26.10.1955 rok. Przesyłka nie posiada
datownika odbiorczego co może świadczyć, że jest to walor pamiątkowy z wystawy.
Fot.6 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erka w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
przesłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Wrocław 2 w dniu 10.1. 1955 roku
do USA. Przesyłka dotarła do adresata 29.1.1955 roku o czym świadczy odbitka
datownika odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana czterema znaczkami w tym; Fi.740
i 741 oraz serią znaczków 10 rocznicy bitwy pod Studziankami (Fi.726 i 727) o łącznej
frankaturze 2,60 zł.
Fot. 7 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, krajowej, poleconej
z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłana z Urzędu
Pocztowego Warszawa 90 (Falenica) dnia 11.12.1954 roku do Nowego
Sącza. Przesyłka ofrankowana trzema znaczkami Fi. 740 i 741 oraz Fi.734 o łącznej
frankaturze 1,60 zł. Nadpłata 5 groszy.
Fot. 8 Koperta przesyłki listowej, prywatnej, krajowej poleconej, ekspresowej opisywana już
w odcinku 24.Ofrankowana jest dwoma znaczkami rytowanymi przez Czesława
Słanie Fi.741 i 736 oraz Fi.735.
Fot. 9 Koperta FDC wykorzystana do przesyłki listowej, zagranicznej, poleconej z erką
w postaci odbitki pieczątki z numerem z numeratora przesłanej drogą powietrzną
z Urzędu Pocztowego Tarnów 1 do Francji. Przesyłka dotarła do Francji o czym
świadczy odbitka datownika (data nieczytelna) odbiorczego, ale z uwagą poczty
o nieobecności adresata.
Fot. 10 a,b Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
przesłanej drogą powietrzna z Urzędu Pocztowego Warszawa 1 dnia 5 II 1955
roku do Francji. Wysyłający wykorzystał rewers koperty do podania adresata.
Przesyłka jest ofrankowana pięcioma znaczkami w tym parką pozioma znaczków
Fi. 750 naklejonych na rewersie (a) oraz pionowa parką znaczków Fi.741 i 691
przyklejonych na awersie koperty(b). Znaczek Fi. 691 jest skasowany datownikiem
ręcznym stosowanym w Bydgoszczy w czasie Ogólnopolskiego spływu wodnego
Wisłą PTTK. (kat. Myśl. 54 015). Ofrankowanie wynosi 2,00 zł (bez Fi.691).
Fot. 11 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z erka
w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem przesłanej drogą
powietrzną z Urzędu Pocztowego Poznań 5 w dniu 2.1.1955 do Szwajcarii. Przesyłka
jest ofrankowana serią znaczków Fi.740-742 o wartości 2,40 zł.
Fot. 12 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, krajowej, poleconej
z erka w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, ekspresowej
przesłanej z Urzędu Pocztowego Bliżyn w dniu 12.3. 1955 roku do Radomia.
Przesyłka jest ofrankowana siedmioma znaczkami w tym dwoma parkami
poziomymi z marginesem znaczków Fi.740 i 741 oraz parką znaczków Fi.534,
a także znaczkiem Fi.684 sztychowanym przez Czesława Słanie.. Na rewersie
koperty jest nie skasowany znaczek Fi.712. Łączna frankatura wynosi 3,45 zł.
Fot. 13 a, b Dwa walory pamiątkowe. Pierwszy to koperta FDC z naklejonymi znaczkami \
serii Fi.740-742 skasowanymi datownikiem Łódź 10 i stemplem dodatkowym
z wystawy filatelistycznej nie służącym do kasowania znaczków. Drugi walor to
maksymafilia. Znaczek Fi.741 naklejony na widokówkę wydaną przez „Sztukę”
w Warszawie, która jest fotograficzną reprodukcją szkicu fragmentu obrazu
Kościuszko pod Racławicami Jana Matejki. Fotografię wykonał C. Olszewski.
Odbitka datownika jest nieczytelna.
Posiadamy także kilkanaście znaczków zdjętych z przesyłek o widocznych odbitkach datowników ale niestety bez możliwości odczytania zawartych informacji. Zarówno kolor znaczka jak i zbyt słabo odciskane datowniki uniemożliwiają prawidłowe ich odczytywanie.
Zwróciliśmy także uwagę na brak walorów po roku 1956 czyli po drugim zamówieniu i drukowaniu znaczka. Sądzimy jednak, że wielu filatelistów zainteresowanych Tadeuszem Kościuszką i posiadających zbiory z nim związane udostępnia nam ciekawe walory świadczące o powszechnym pocztowym wykorzystaniu znaczka Fi.741. Z góry dziękujemy za współpracę.
Jerzy Duda
Administrator Piotr