KOPERTY FIRMOWE W BADANIACH NAD HISTORIĄ KRAKOWSKICH FIRM I ZAKŁADÓW RZEMIEŚLNICZYCH Z. 9.

Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 06, maj 2021 12:09

KOPERTY FIRMOWE W BADANIACH

NAD HISTORIĄ KRAKOWSKICH FIRM I ZAKŁADÓW RZEMIEŚLNICZYCH

Z. 9.

            Jedną z działalności rzemieślniczych, które przysporzyły Krakowowi splendoru było introligatorstwo. Rzemiosło znane było w mieście od XIV wieku, wpierw z działalności introligatorów klasztornych, a później świeckich. Pierwszy świecki, bezimienny, introligator miał się pojawić w Krakowie w 1407, a pierwszy z imieniem „Laurentius ligator librorum” w 1422 roku. Wraz z rozwojem Uniwersytetu i drukarstwa liczba drukarzy i ich fachowość rosła i Kraków wyprzedzał inne większe miasta jak m.in. Poznań, Toruń, Lwów. Cech introligatorów miał do obrony swoją basztę znajdującą się koło klasztoru Reformatów. Na rok przed wybuchem pierwszej wojny światowej w 1913 roku odbył się w Krakowie I Krajowy Zjazd Introligatorów. W 1968 roku w mieście czynne były 24 pracownie introligatorskie, To tylko wybrane informacje na temat Cechu Introligatorów który w 1968 roku obchodził uroczyście swoje 400-lecie. Pośród nazwisk znanych introligatorów z okresu II Rzeczypospolitej takich jak m. in. Robert Jahoda, Bonawentura Lenart, Piotr Grzywa, Karol Wójcik jest również nazwisko Franciszek Terakowski. Był synem Józefa Terakowskiego, którego pracownia znajdowała się przy ulicy św. Tomasza. Po śmierci ojca pracownię odstąpił swojemu szwagrowi Piotrowi Repetowskiemu, a sam wyjechał za granicę. Po ośmiu latach powrócił do Krakowa i w 1899 roku otworzył własny warsztat w którym zajmował się głównie oprawianiem większych nakładów dla księgarń wydawniczych Gebethnera, Altenberga czy Połanieckiego, jak pisze Jerzy Dobrzycki w książce „Zarys dziejów introligatorstwa w Krakowie” wydanej w 1968 roku. Nie wspomniano natomiast, że prowadził również firmę „Grafika” o czym świadczy koperta firmowa fot. 1.

Fot 1. Koperta firmowa standardowych wymiarów przesyłki listowej z wydrukowaną

           informacją dotyczącą firmy „Grafika” Fr. Terakowski i Ska wysłanej z Urzędu

           Pocztowego Kraków (?) w dniu 17 XI 1930 roku do Monachium. Przesyłka

           ofrankowana jest parką znaczków Fi. 248. Ofrankowanie 50 groszy zgodne z

           ówczesna taryfą.

            Na kolejnych dwóch skanach pokazane są koperty firm papierniczych z których korzystali również introligatorzy. Na fot. 2 koperta firmy działającej w latach trzydziestych XX wieku, a na fot. 3 firmy z okresu okupacji niemieckiej 1939-1945. Podczas okupacji działały również inne firmy papiernicze m.in. „Kajet”, „W. Koreska”.

Fot. 2 Koperta firmowa standardowych wymiarów przesyłki listowej z wydrukowaną

           skrótowo podaną informacją o firmie G. Blumenfrucht wysłanej z Urzędu Pocztowego

           Kraków 2 w dniu 23 IV 1930 roku do Niemiec. Przesyłka ofrankowana zgodnie z

           taryfą dwoma znaczkami Fi. 255 o łącznej wartości 50 groszy.

Fot. 3 Koperta firmowa o wymiarach 176 x 125 mm, z wydrukowaną informacją o firmie,

           przesyłki listowej, krajowej wysłanej z Urzędu Pocztowego Kraków (Krakau) 2 w dniu

           3 IX 1942 roku do Rzeszowa. Przesyłka ofrankowana znaczkiem Fi. t.II nr 78.  

            Do firm działających w Krakowie zaliczyć trzeba również przedsiębiorstwa, składy, hurtownie, a także domy handlowe w tym ajencyjno handlowe. Pomimo katastrofalnego stanu handlu w Krakowie po pierwszej wojnie światowej działały domy handlowe prowadzące dość ożywiona działalność. O istnieniu takich domów handlowych świadczą m.in. zaprezentowane na fot. 4 i 5 koperty.

Fot. 4 Koperta firmowa standardowych wymiarów przesyłki listowej z wydrukowaną

           informacją o firmie „EMHA” wysłanej z Urzędu Pocztowego Kraków 2 w dniu 10 X

           1923 roku do Wiednia. Przesyłka ofrankowana trzema znaczkami, parką Fi. 143 oraz

           Fi.164. Łączna kwota ofrankowania wynosi 5 000 marek

Fot. 5 Koperta firmowa standardowych wymiarów przesyłki listowej z wydrukowaną

           Informacją o firmie „Leserkiewicz i Ska” wysłanej z Urzędu Pocztowego Kraków w

           dniu 29 III 1923 roku do Cieszyna. Przesyłka ofrankowana znaczkiem Fi. 139 o

           nominale 300 marek zgodnie z taryfą.  

            Po 1935 roku gospodarka miasta zaczęła się stabilizować, a sytuacja krakowskiego handlu poprawiła się znacznie . Nastąpiło wyraźne ożywienie handlu, który stał się jednym z głównych czynników miastotwórczych. Tworzono place handlowe, działały domy handlowe, zbudowano Halę Targową przy ulicy Grzegórzeckiej. Przykładem działającego wówczas domu handlowego jest koperta pokazana na fot. 6.

Fot. 6 Koperta firmowa standardowych wymiarów przesyłki listowej z wydrukowaną

           informacja o firmie Jakuba Bachnera wysłanej z Urzędu Pocztowego Kraków 2 w dniu

         5 III 1938 roku do Monachium. Przesyłka jest ofrankowana parką znaczków Fi. 284

         oraz Fi.294. Łączna frankatura wynosi 55 groszy i jest zgodna z taryfą.

            Na kolejną część naszego cyklu zaprosimy Internautów w najbliższym czasie.

                                                                                                            Jerzy Duda

                                                                                               Administrator   Piotr