Stemple polecenia z datownikami w okresie powojennym stosowane w urzędach pocztowych Krakowa

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 17, luty 2014 11:13

       Krótki artykuł Kol. H. Bartkowiaka „ Stemple polecenia z datownikami” zamieszczony w ŚE Nr 2 z 2013 r. i zadane w nim pytanie zdopingowało mnie do napisania niniejszego wyjaśnienia genezy pochodzenia tych stempli.
       Wszystkie znane mi stemple polecenia z datownikami są pochodzenia  niemieckiego. Zarówno w Rzeszy jak i Generalnej Guberni stosowano te stemple /oczywiście z innym tekstem i grafiką/ do stemplowania przekazów pieniężnych.
       Stemple te spełniały funkcję numeratora i po naciśnięciu zmieniały numer kolejny mechanicznie a datownik był ustawiany ręcznie. Prezentowana obok ilustracja tego typu stempla - numeratora pochodzi z Leksykonu PHILATELIE - Wydawnictwa Transpress VEB   w Berlinie z 1981 r.

Odbitkę tego stempla pokazuję na fragmencie przekazu pieniężnego - potwierdzeniu dla wpłacającego z UPT Krakau 1 z 1943 r. Jest to stempel prostokątny otwarty od góry i w pierwszym wierszu zawiera numer, ozdobnik, datę i wyróżnik.
W wierszu drugim napis D P Ost 1 /Deutsche Post Ost 1/ a w wierszu trzecim nazwę urzędu pocztowego Krakau 1. Pragnę nadmienić, że tego typu stempli do przekazów pieniężnych Poczta Niemiecka /NRF i NRD/ używała do początku lat siedemdziesiątych XX w.
       
       Po zakończeniu wojny polskie urzędy pocztowe w nielicznych przypadkach wykorzystały te poniemieckie numeratory i po grawerskich przeróbkach zaczęto używać ich jako stempli polecenia.  W Krakowie, jak dotychczas są mi znane z następujących urzędów pocztowych: Kraków1 /trzy typy/, Kraków2 i Kraków4.

Najstarszy w moim zbiorze tego typu stempel polecenia pochodzi z października 1945 r. Jego długość wynosi 58 mm i jest z wyróżnikiem f. Spotyka się go w kolorze czarnym i fioletowym i był stosowany do 1950 r.

Równolegle, też w UPT Kraków 1 stosowano stempel polecenia również otwarty od góry z innym krojem liter o dł. 55 mm z wyróżnikiem A. Znany w kolorze czarnym i stosowany w latach 1948 – 1953.

Trzeci typ - stempel z pełną ramką jest mi znany z 1951 r.

Ciekawie prezentuje się stempel polecenia z UPT Kraków 2. Jest to stempel prostokątny z pełną ramką o wymiarach 53 x 23 mm z wyróżnikiem e. Znany jest w kolorze niebieskim i czarnym i stosowany był w latach 1947 – 1953.

Stempel polecenia z UPT Kraków 4 z wyróżnikiem d posiada wymiary 53 x 23 mm. Znany jest wyłącznie w kolorze czarnym. Stosowano go w latach 1958 – lipiec 1961! co czyni go swoistym rekordzistą jeżeli chodzi o późny okres stosowania. Znane są przypadki niezgodności daty na stemplu polecenia i kasowniku.

        Artykuł powstał na podstawie materiałów znajdujących się w moim zbiorze oraz notatek jakie sporządzałem przez ostatnie kilka lat widząc te stemple i zdaję sobie sprawę, że niektóre ustalenia mogą być błędne.
Nie zagłębiałem się w pomiary cyfr i liter na poszczególnych stemplach gdyż posiadam tylko jeden prezentowany w tym artykule dowód nadania pieniędzy pochodzący z Krakowa. Do zilustrowania tego opracowania wybrałem koperty z najładniej odbitymi stemplami polecenia, których aktualnie posiadam 19 sztuk.
Będę wdzięczny za wszelkie informacje a szczególnie za ujawnienie listów poleconych z ww. stemplami z innych okresów stosowania niż tu przedstawione.

Członek Klubów: Cracoviana i Znaki Polecenia

                                                                                                                           Jacek Zając /  Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi.  /

PS: Artykuł w wersji skróconej ukazał się na łamach informatora Świat Erek Ogólnopolskiego Klubu Zainteresowań "Znaki Polecenia" nr 2 z 2014 r.