Artykuły

ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH. cz.23 e.  

Szczegóły
Kategoria: Aktualności
Opublikowano: środa, 14, grudzień 2022 15:41
MAREK
Odsłony: 2815

ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH.

cz.23 e.  

       W poprzednich częściach 23a, b i c zajmowaliśmy się pocztowym wykorzystaniem trzech znaczków serii lotniczej sygnowanych nazwiskiem Czesław Słania wydanej przez Pocztę Polską w 1954 roku (Fi. 715-720). Wśród trzech znaczków tylko jeden, o nominale 1,50 zł (Fi.718) był projektowany i sztychowany przez artystę, natomiast pozostałe dwa były przez niego projektowane. Zwrócenie uwagi na te trzy znaczki, było wynikiem analiz kilku czynników, ale podstawowe znaczenie miała informacja o wielkości nakładu. Nakłady znaczków w serii były bardzo zróżnicowane, ale nakłady wspomnianych trzech znaczków były wielomilionowe. I tak   dla znaczka o nominale 1,50zł (Fi.718) nakład wynosił 15,145 miliona sztuk, nakład znaczka o nominale 60 groszy (Fi.715) wyniósł 53, 7 miliona sztuk, a znaczka o nominale 1,55 zł (Fi. 719), 61,159 miliona sztuk. Nakłady pozostałych trzech znaczków serii lotniczej wahały się w granicach od 221 tyś. sztuk do 1,062 miliona, a więc były kilkadziesiąt razy mniejsze. Trzeba również odnotować i to, że znaczki o wielomilionowych nakładach były zamawiane i drukowane kilka razy od 1954 do 1957 roku, natomiast znaczki o małych nakładach były drukowane jednorazowo, w lipcu 1954 roku. Tylko w przypadku znaczka o nominale 80 groszy był drukowany dwukrotnie to znaczy w lipcu 1954 roku i dodatkowo w sierpniu 1955 roku.

           Jak w takiej sytuacji przedstawia się pocztowe wykorzystanie znaczków o niskich nakładach, to znaczy znaczków o nominałach 80 groszy (Fi.716), 1,15 zł ( Fi.717) i 1,95 (Fi. 720)?

Znaczek o nominale 80 groszy (Fi.716)

       Na znaczku o nominale 80 groszy (Fi.716) zaprojektowanym i sztychowanym przez Czesława Słanie znalazł się widok słynnych budowli Kazimierza Dolnego. Zapewne, jak to było w odniesieniu do poprzednich znaczków, i w tym przypadku artysta mógł się inspirować fotografiami wykorzystywanymi do drukowania widokówek wydawanych przez PTTK. Fotografie takie wykonywał m.in. Paweł Mystkowski w latach 50. XX wieku.   Na widokówkach prezentowano zarówno widoki poszczególnych budowli jak i detale budowli oraz ogólne widoki w tym także rynku. Przykładem nieco późniejszym jest widokówka z połowy lat sześćdziesiątych XX wieku wydana przez PTTK – Zakład Wytwórczy „Foto-Pam” w Jaśle z wykorzystaniem fotografii G. Russ. Tematem widokówki jest rynek Kazimierza Dolnego ze studnią i zabytkowymi budowlami, najczęściej fotografowanymi w Kazimierzu Dolnym. Są to kamienice tzw. przybyłowskie, pochodzące z roku 1615. Kamienice były własnością braci Mikołaja i Krzysztofa Przybyłów. Nazwisko architekta i budowniczego nie jest znane ale architektura nawiązuje do budowli renesansu włoskiego i niderlandzkiego. Kamienice „Pod Świętym Mikołajem” i „Pod Świętym Krzysztofem” posiadają wspaniała dekorację fasad w postaci płaskorzeźb, bogatą attykę oraz podcienia.

             Czesław Słania jako temat znaczka wybrał właśnie zabytkowe kamienice uważane za jedne z najpiękniejszych polskich budynków okresu renesansu. Znaczek o wymiarach 25,5 x 31,25 mm został wydrukowany w kolorze czerwonym na papierze białym gładkim w nakładzie 1,061 miliona sztuk po dwóch zamówieniach, w 1954 roku 541 tyś sztuk i w 1955 roku 521 tyś sztuk. Na fotografii 1 pokazujemy wspomnianą widokówkę i jej fragment oraz znaczek wydany przez Pocztę Polską.

                                

               Próby znalezienia całości ofrankowanych znaczkiem Fi.716 czy znaczków stemplowanych zdjętych z przesyłek, ponawiane od kilku lat nie przyniosły zadawalającego rezultatu. Dlatego możemy zaprezentować zaledwie dwie całości (fot.2, 3) oraz zestaw czterech znaczków zdjętych z przesyłek z czytelnie odbitymi datownikami (fot.4).

Fot. 2 Koperta lotniczego listu pocztowego ze znakiem opłaty, samolot nad portem w Gdyni

         Fi. t. II 17 a, przesyłki listowej, zagranicznej poleconej z erką w postaci odbitki

         pieczątki z odręcznie wpisanym numerem przesłana z Urzędu Pocztowego Warszawa

         34 w dniu 21.1.1956 roku do Izraela. Koperta ofrankowana trzema znaczkami Fi. 716,

         718 i 720 o łącznej wartości 4,80 zł. Ofrankowanie przekracza ponad dwukrotnie taryfę.

Fot. 3. Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej

           przewieziona droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 50 w dniu 21.3.1956

           roku do USA. Przesyłka jest ofrankowana trzema znaczkami w tym Fi. 716 oraz

           Fi.693 i 637. Łączna frankatura wynosi 95 groszy.

Fot. 4 Zestaw znaczków Fi.716 z czytelnymi odbitkami datowników pochodzących

           z przesyłek wysłanych z Urzędów Pocztowych; Wysokie Mazowieckie, Bytom 6, Rymanów 2 i Żychlin.

Znaczek o nominale 1,15 zł ( Fi. 717)

             Na szczególną uwagę zasługuje kolejny znaczek serii lotniczej o nominale 1,15 zł projektowany przez Czesława Słanie, a sztychowany przez Stanisława Łukaszewskiego (Fi.717). Na znaczku przedstawiony jest widok Zamku Królewskiego na Wawelu od strony północno-wschodniej, widok rzadko prezentowany, ale wielce interesujący. Na pierwszym planie widoczny jest rondel poaustriacki (bastion Kraków), nad nim widać wieżę Zygmunta III, obok tzw. Kurza Stopka dalej Pawilon gotycki i Wieża Duńska. Po prawej stronie w głębi są widoczne wieże katedry św. św. Wacława i Stanisława.

              Taki właśnie widok Wawelu utrwalił na zdjęciu słynny krakowski fotograf Stanisław Mucha, który wydał własnym sumptem widokówkę fotograficzną. Widokówka i znaczek

Fi. 717 wydany przez Pocztę Polską pokazane są na fot.5.

             Podobnie jak poprzednie znaczki serii lotniczej znaczek z widokiem Wawelu ma wymiary 25,5 x 31,25 i nieco większy, od pozostałych znaczków, rysunek 21,3x27,3 mm, wydrukowany został w kolorze czarnym na papierze gładkim białym w nakładzie 221 tyś. sztuk (!). Niewielki nakład znaczka i dosyć nietypowy nominał, jak na ówczesna taryfę, wyjaśnia, w pewnym sensie, problemy ze znalezieniem całości pocztowych ofrankowanych choćby jednym znaczkiem np. w frankaturze mieszanej.

             Zwróciliśmy uwagę na ten znaczek bowiem posiadamy zaledwie jedną   przesyłkę ofrankowaną całą serią Fi.716-720 w tym również znaczkiem Fi.717 (fot. 6). Nie posiadamy natomiast ż a d n e g o znaczka zdjętego z przesyłki z czytelnie odbitym datownikiem

Znaczek o nominale 1,95 zł ( Fi.720)

             Ostatni znaczek w serii był również projektowany przez Czesława Słanie, a sztychowany przez M.R. Polaka. Jest to znaczek o nominale 1,95 zł z widokiem   późnogotycko- renesansowej Bramy Krakowskiej w Lublinie od strony wschodniej (Fi.720). Brama Krakowska, jedna z dwóch bram znajdujących się w murach obronnych, strzegła dostępu do miasta. Powstała w XIV wieku, a po pożarach odbudowana w XVI wieku stała się symbolem historycznego Lublina. Od XVII wieku straciła funkcję obronną i była wykorzystana do celów mieszkalnych. Na znaczku pokazana jest z fragmentami kamieniczek po obu stronach. Brama posiada bogatą dokumentację ikonograficzną, a widok jej jest częstym motywem widokówek. Przykładem jest widokówka wydana przez Biuro Wydawnicze Ruch według fotografii L. Święckiego pokazana na fot. 7 ze znaczkiem wydanym przez Pocztę Polską.

           Znaczek z widokiem Bramy Krakowskiej w Lublinie ma wymiary 25,3 x 31,25 mm był wydany na bezdrzewnym papierze białym, zmiennej grubości, gumowanym przed drukiem. Nakład znaczka, zamawianego raz i drukowanego do dnia 3.7.1954 wyniósł 541 tyś. sztuk.

             W okresie od 2021 roku do chwili obecnej udało nam się pozyskać cztery całości pocztowe na których znajduje się znaczek Fi.720 nie licząc koperty przesyłki do Izraela, pokazywanej już w poprzednim odcinku i również w niniejszym ofrankowanej znaczkami o nominale 80 groszy i 1,95 zł. Posiadamy również zestaw trzech znaczków zdjętych

z przesyłek z czytelnymi odbitkami datowników. Walory przedstawiamy na kolejnych fot. 8-12..

Fot. 8 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej prywatnej, krajowej, poleconej

           z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, ekspresowej

           wysłanej z Urzędu Pocztowego Dąbrowa Górnicza w dniu 11.5.1955 roku do

           Świeradowa Zdroju. Przesyłka jest ofrankowana czterem znaczkami w tym Fi. 720,

         741, 743 oraz Fi.652 o łącznej frankaturze 3,60 zł. Niedopłata wynosi 5 groszy.

Fot. 9 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,

           zwykłej przesłanej z Urzędu Pocztowego Poznań 2 w dniu 4.2.1958 roku do RFN-u.

           Przesyłka ofrankowana jest trzema znaczkami Fi. 720, 766 oraz Fi.843 o łącznej

           frankaturze 2,50 zł zgodnej z taryfą.

 

Fot. 10 Koperta na przesyłki lotnicze ze znakiem opłaty jak znaczek 892 (samolot nad

           Krakowem) Ck. 21 użyta do przesyłki listowej, prywatnej, przesłanej droga powietrzną

           z Urzędu Pocztowego Poznań 1 w dniu 12 X 1957 roku do USA. Przesyłka jest

           ofrankowana siedmioma znaczkami na awersie znaczki Fi. 881 i 882, a na rewersie

           znaczkami Fi.720, Fi.881, 882, a także Fi. 885 i 884. Łączna frankatura wynosi 10.55 zł.

 

Fot. 11 Całostka Cp, 176 wydana w 1960 roku z okazji 1800 lecia Kalisza wykorzystana jako

             przesyłka balonowa ofrankowana dodatkowo znaczkiem Fi.720. Przesyłka nadana

            w Urzędzie Pocztowym Poznań 1 15.6.1960 roku. Znaczki skasowane są

           datownikiem okolicznościowym wykorzystywanym w czasie XXIX

           Międzynarodowych Targów Poznańskich (wg Myślickiego nr 60 077 jako datownik

           ręczny z wymienną datą) w dniach 12-26 VI 1960 roku. Całostka przewieziona została

           balonem „Poznań” podczas zawodów balonowych o puchar MTP Poznań o czym

           świadczy stosowana naklejka oraz stempel dodatkowy (Myśl. Nr. 60 556)

 

Fot. 12 Zestaw trzech znaczków zdjętych z przesyłek z czytelnie odbitymi datownikami

             nadanych w Urzędach Pocztowych Lublin 1, Opatów Kielecki ( dwa znaczki).            

             Rzadkość znaczków Fi. 716 i Fi. 720 oraz zupełny brak znaczka Fi.717 na przesyłkach nasuwa szereg pytań z podstawowym, co mogło spowodować taką sytuację?

W odniesieniu np. do znaczka Fi.716. Nominał znaczka 80 groszy był podstawową opłatą za list zamiejscowy o wadze do 20 gramów i został „zużyty pocztowo” w kraju. Skoro tak, to przesyłki musiały być utylizowane, bo ich nie ma. Może większość znaczków znalazła się   w klaserach zbieraczy i nie były użyte pocztowo jako opłata za usługę? Na portalach internetowych oferowane są znaczki stemplowane abonamentowo, a także FDC. A może istniały inne przyczyny niewykorzystywania znaczków do frankowania przesyłek pomimo nakładu przewyższającego 1 milion sztuk? Podobna sprawa jest ze znaczkami Fi.720.

             Natomiast trudno wyjaśnić brak pocztowego wykorzystania Fi. 717 z widokiem Zamku Królewskiego na Wawelu. W ofertach są znaczki stemplowane abonamentowo są również FDC nawet wykorzystane do przesyłek listowych natomiast nie ma walorów ofrankowanych tym znaczkiem poświadczających jego pocztowe wykorzystanie.

                Po raz kolejny zwracamy się do Internautów z prośbą o udostępnienie nam walorów tym razem, ofrankowanych opisywanymi znaczkami oraz przesłanie uwag co do pocztowego wykorzystania znaczków z serii lotniczej z 1954 roku. Z góry dziękujemy za współpracę.

                                                                                                                       Jerzy   Duda

                                                                                                             Administrator Piotr