Artykuły
PÓŁ WIEKU KRAKOWSKICH INFORMATORÓW I PRASY FILATELISTYCZNEJ.
- Szczegóły
- Kategoria: Aktualności
- Opublikowano: środa, 17, luty 2021 10:38
- Odsłony: 5223
PÓŁ WIEKU KRAKOWSKICH INFORMATORÓW I PRASY
FILATELISTYCZNEJ.
W 2010 roku redaktorzy czasopisma „Filatelista Małopolski” Lucjan Piekarz i Jerzy Duda w numerze 1-2/2010 stawiali sobie pytania, czy wydanie 75. numeru pisma to jubileusz wart odnotowania i czy dwudziestodziewięcioletnia obecność pisma na rynku filatelistycznym upoważniał do skromnego choćby świętowania. Świętowanie nie było zabronione, ale czasy dla filatelistyki były mało optymistyczne i sami redaktorzy zrezygnowali z jubileuszowych uciech proponując odłożenie świętowania po wydaniu numeru setnego. Trudno było dać wiarę spełnienia takiej propozycji, w tamtym czasie, ale redaktorzy żyli nadzieją. Wbrew wszelkim przeciwnościom numer 100. „Filatelisty Małopolskiego” ukazał się chociaż jeden z redaktorów nie doczekał tej chwili. Co do świętowania to było ono skromne i w „gronie rodzinnym”, ale opasły numer „100” świadczy o tym, że chęć świętowania była.
Jak doszło do tego, że powstały w Krakowie informatory filatelistyczne i prasa filatelistyczna oraz jaki był ich los postaram się wyjaśnić w krótkim tekście, który zgodnie ze współczesnymi tendencjami znajdzie się na klubowej stronie internetowej, powszechnie dostępnej. Trzeba bowiem wiedzieć, że to co było na początku posiada klauzulę „Do użytku wewnętrznego”, a to co późniejsze czyli „Filatelista Małopolski” nigdy nie figurował w wykazie czasopiśmiennictwa filatelistycznego na oficjalnej stronie internetowej Polskiego Związku Filatelistów. To nas cieszyło bowiem z jednej strony rodziło posmak tajemniczości czasopisma, a z drugiej dawało nam pewną swobodę, niezależność działania i publikowania. Natomiast czasopismo posiada numer ISSN co gwarantuje zainteresowanym możliwość zapoznania się z treścią w Bibliotece Narodowej i Bibliotece Jagiellońskiej.
W kwietniu 1972 roku ukazał się pierwszy numer druku pt. ”Informator Filatelistyczny” przeznaczonego dla członków Koła PZF nr 1 im. Stanisława Miksteina. Czterostronicowy druk z informacjami przygotowanymi przez Jana Malika drukowano w nakładzie 1000 egzemplarzy w Prasowych Zakładach Graficznych RSW „Prasa” w Krakowie ul. Wielopole 1. W kolejnych numerach m.in. w nr 2 z lipca 1972 roku, nr 3 z października 1972, nr 1 ze stycznia 1973 dołączona była wkładka z odbitkami stałych datowników propagandowych. Wkładki te dołączane były aż do numeru z grudnia 1976 roku. „Informator filatelistyczny” miał adnotację „Do użytku wewnętrznego” ale drukowano go w nakładach od 1000 do 2000 sztuk. Ukazywał się nieregularnie. W Informatorze publikowano materiały dotyczące polskiej filatelistyki w ogóle, a w szczególności interesujące członków Koła PZF nr 1. Znajdowały się również artykuły dotyczące np. zbieraczy erek zgrupowanych w Sekcji Zbieraczy Erek przy Kole PZF nr 1 w Krakowie również omawiające dokonania nowoutworzonego Klubu Zbieraczy Znaczków Czechosłowackich. Drukowano sprawozdania z wystaw oraz artykuły merytoryczne dotyczące kolekcjonerstwa i wyników badań znaczków w tym głownie fałszerstw. Prezentowano nowości wydane przez Pocztę Polską, wykazy członków Koła PZF nr 1 ale i filatelistów spoza Koła wyróżnionych dyplomami, medalami i honorowymi odznakami. Publikowano nekrologi zmarłych krakowskich filatelistów. Ostatni „Informator Filatelistyczny” w moim zbiorze nosi datę grudzień 1976 rok, a w nim m.in. sprawozdanie z obchodów „Srebrnego jubileuszu Koła PZF nr.1 im.Stanisława Miksteina w Krakowie.
W kwietniu 1981 roku ukazał się „Informator Filatelistyczny” ale wydany przez Zarząd Krakowskiego Okręgu Polskiego Związku Filatelistów”. Zarząd Okręgu poinformował we wstępie; że powstała możliwość wydania przez Zarząd Krakowskiego Okręgu PZF informatora przeznaczonego dla Kół i szerokiego aktywu PZF. Warto wspomnieć, że od pierwszego numeru tego „Informatora” (nienumerowanego) wydanego w nakładzie 1000 egzemplarzy rozpoczęła się numeracja „Filatelisty Małopolskiego”. Szesnastokartkowy druk w formacie 18 x 25,5 cm z czaro-białymi ilustracjami opracował i zredagował Lucjan Piekarz. Pierwszy numer zawierał sprawozdanie z kadencji Zarządu Okręgu za lata 1977-1980, nadzwyczaj ciekawą informacje na temat utworzenia Domu Filatelisty w Krakowie, a także artykuł o jubileuszu 30. rocznicy Krakowskiego Okręgu PZF. Zaprezentowano plan pracy Zarządu ma I półrocze 1981 roku, informacje o nowelizacji przepisów dotyczących wymiany walorów filatelistycznych z zagranicą, a także umieszczono obszerne wspomnienie o zmarłym Józefie Machowskim. Do czasu ogłoszeniu w Polsce stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku ukazały się jeszcze trzy numery „Informatora Filatelistycznego” ; w czerwcu, sierpniu i grudniu 1981 roku. Wiele miejsca poświęcono sprawom organizacyjnym, zaprezentowano bogatą kronikę najważniejszych wydarzeń, listy odznaczonych , sprawom wystaw i uczestnictwa członków PZF z Krakowa, a także ilustracje i opisy okolicznościowych stempli pocztowych stosowanych w Krakowskim Okręgu Poczty i Telekomunikacji. Wydawanie Informatora zostało przerwane zgodnie z prawnymi regulacjami stanu wojennego. Kolejny numer ukazał się w lutym 1993 roku. Właściwa numeracja informatora rozpoczęła się od lutego 1983 roku, był to numer 1 z tym, że wcześniej kolejne numery opatrzono odpowiednią ilością gwiazdek. Dopiero w lipcu 1983 roku odnotowano jego właściwa numerację to znaczy podając kolejny numer wydania
z danego roku oraz kolejny numer od początku wydawania informatora, w tym przypadku
2( 8). Opracowaniem i redakcją informatora zajmował się od pierwszego numeru Lucjan Piekarz, znany i ceniony filatelista i działacz związkowy, zmarły 12. 01.2017 rok.
Ostatni numer drukowanej wersji „Informatora Filatelistycznego” ukazał się w styczniu 1986 roku jako numer 1(16). Wydrukowano go w Drukarni Wydawniczej im. W.L. Anczyca w Krakowie w nakładzie 1000 egzemplarzy. W tym ostatnim numerze wiele miejsca poświęcono spisowi zadań Zarządu na kolejna kadencję, na temat wystaw, była również informacja o projektancie znaczków pocztowych Józefie Wilczyku oraz wspomnieniowy artykuł o Andrzeju Lipskim. Numer 1(6) kończył pewien etap działalności wydawniczej Okręgu Krakowskiego PZF. Przerwano wydawanie „Informatora Filatelistycznego” zarówno z powodu braku środków finansowych jak i zmian społeczno politycznych, które nastąpiły w kraju po 1989 roku.
Przerwa w wydawaniu „Informatora Filatelistycznego” trwała 6 lat. To zaś oznacza , że filatelistyka krakowska nie posiada dokumentacji prac, działalności, wykazu problemów i osiągnięć ani u progu Rzeczpospolitej Polskiej czyli od 1989 ani późniejszych kilku latach.
Wznowienie wydawania „Informatora Filatelistycznego” nastąpiło w roku 1992 i przypadło na czas rosnącej inflację, a później hiperinflacji w latach 1990- 1994. To zaś miało fatalne skutki dla pisma w zakresie edytorskim i redakcyjnym. Szata graficzna przypominała podziemne pisemka z czasów stanu wojennego. Materiały przygotowywane na maszynie do pisania powielane były metodą kserograficzną i rozprowadzane podczas zebrań wymiennych. Czterostronicowe odbitki kserograficzne wykonywane metodą chałupniczą miały numerację od nr 1 (17) wrzesień 1992 do nr 3(21) wydanym w lipcu 1993 roku. W tym czasie planowano i zrealizowano w Krakowie i Polsce nadzwyczajne wydarzenia filatelistyczne o zasięgu światowym, a mianowicie; uroczystości związane z obchodami 100- lecia polskiego ruchu filatelistycznego, zapoczątkowanego w Krakowie, oraz otwarcie 7 maja 1993 roku Światowej Wystawy Filatelistycznej „Polska 93” w Poznaniu. Sądzę, że ważność wydarzeń i potrzeba odnotowania czy zarejestrowania tych wydarzeń, stała u podstaw decyzji Lucjana Piekarza, który podjąć się redagowania i wydawania „Informatora” w wersji trudnej do przyjęcia z dzisiejszego punktu widzenia.
Kolejną zmianę zaproponował Zarząd Okręgu Krakowskiego w 1994 roku. Polegała ona na wzbogaceniu tytułu czasopisma, które od numeru 1(22) wydanego w październiku 1994 roku miało tytuł „Krakowski Informator Filatelistyczny” i nieco ulepszoną szatę graficzną. Jednak w dalszym ciągu był to druczek niewielkiej objętości (ośmiostronicowy) wydawany techniką powielaczową. Wydano dwa numery w grudniu 1994 i styczniu 1995, a następny, podwójny numer w czerwcu 1995 roku. W styczniu 1995 roku nastąpiła denominacja złotówki, znaczki pocztowe przestały straszyć nominałami 5, 10, 20 i 50 tysięcy zł. Pierwszy znaczek wprowadzony do obiegu w 1995 roku ma nominał 35 groszy. Poza stałymi działami w „Krakowskim Informatorze Filatelistycznym” pojawiały się niepokojące statystyki na temat liczebności członków PZF. Donoszono o dramatycznie zmniejszającej się liczbie członków oraz kół ( pond 60 % w okresie jednej kadencji) oraz o aktualnych pracach w kołach, w tym głównie przy organizowaniu wystaw i pokazów. Od numeru 1(22) czasopismo „Krakowski Informator Filatelistyczny” otrzymało numer ISSN ( PL ISSN 0239-5487) z koniecznością przesyłania każdego wydanego numeru do Biblioteki Narodowej i Biblioteki Jagiellońskiej oraz innych wskazanych bibliotek, jako egzemplarza obowiązkowego.
W marcu 1997 roku ukazał się numer 1(29) w dotychczasowym formacie, który w dużej części był poświęcony Stanisławowi Miksteinowi w 40. rocznicę jego śmierci i 45-lecie Koła nr 1 w Krakowie. Pisano również o działalności Klubu „Cracoviana” oraz wprowadzono dział pt. Blankietowe kartki pocztowe wydane w Krakowskim Okręgu Poczty. Kontynuowano opisy okolicznościowych datowników pocztowych. Ciekawostka był również dział „Piórem krakowskich autorów”.
Kolejny numer 1(30) wydany został w nowej szacie graficznej i w nowym formacie (A5 czyli 15 x 21 cm)i był przygotowywany do druku komputerowo. Odnotowano to w stopce redakcyjnej w numerze 3(33) następująco: Redakcja Lucjan Piekarz, opracowanie komputerowe; Ewa Nawrot.
Zasadnicza zmiana w zakresie wydawania krakowskiej prasy filatelistycznej nastąpiła w roku 1999. Przede wszystkim zmieniona została nazwa czasopisma, które otrzymało tytuł „Filatelista Małopolski”. Zmiana tytułu spowodowana była wprowadzeniem w kraju nowego podziału administracyjnego, w ramach którego w miejsce dotychczasowego województwa miejskiego krakowskiego powstało województwo małopolskie ze znacznie rozszerzonym obszarem. W marcu 1999 roku ukazał numer 34 z okładką w kolorze niebieskim czyli „krakowskim” . Od numeru 42 czyli od marca 2001 roku nastąpiła zmiana rysunku okładki na której po raz pierwszy odnotowano, że jest to pismo Zarządu Małopolskiego Okręgu Polskiego Związku Filatelistów w Krakowie.
Od numeru 1(62) z marca 2007 roku „Filatelista Małopolski” wydawany był pod redakcją Lucjana Piekarza, w opracowaniu komputerowym Łukasza Buchały i drukowany w formacie C5(16x23 cm) w Wydawnictwie i Drukarni Towarzystwa Słowaków w Polsce z siedzibą w Krakowie przy ulicy św. Filipa 7. Czasopismo wydawane jako kwartalnik miało kolorową okładkę na której znajdował się zarys granic województwa małopolskiego i reprodukcje znaczków pocztowych tematycznie związanych z wybranym miastem. Na życzenie redaktora Piekarza w związku z jego pogarszającym się stanem zdrowia rozpocząłem współpracę redaktorską w czerwcu 2009 roku nr2(71), a od nr 1-2 (74-75) wydanego w czerwcu 2010 roku stałem się oficjalnym współpracownikiem z nazwiskiem umieszczonym w stopce kolejnych numerów. Od numeru 1-2(78-79) styczeń- czerwiec 2011 roku opracowanie komputerowe „Filatelisty Małopolskiego” wykonywał Andrzej Błaszczyk, który zajmuje się tym do dzisiaj. Od numeru 1-2(78-79) okładka projektowana była jako kompozycja tworzona z materiału filatelistycznego związanego z wydarzeniami i pocztowymi wydaniami dotyczącymi Małopolski.
W styczniu 2011 roku pełną współpracę w redagowaniu i wydawaniu „Filatelisty Małopolskiego” zapowiedział nowowybrany prezes Okręgu Małopolskiego na kadencję 2011-2015 prof. dr hab. inż. Stanisław Mitkowski. Twórczą, owocną i bezstresową współpracę kontynuowaliśmy i w kolejnej kadencji 2016 –2021 wydając do końca 2020 roku w Okręgu Małopolskim PZF kolejne numery czasopisma w zależności od stanu finansów Okręgu Małopolskiego i aktywności członków jako; kwartalnik w nakładzie 300 egzemplarzy, następnie półrocznik w nakładzie 250 egzemplarzy, a ostatnio jako rocznik w nakładzie 200 egzemplarzy. W końcu roku 2020 zamknięty został nr 106 „Filatelisty Małopolskiego”, a drukiem ukazał się w lutym 2021. Tym samym rozpoczął się czterdziesty rok istnienia krakowskiego czasopisma filatelistycznego.
„Informator Filatelistyczny” i „Filatelista Małopolski” pod redakcją Lucjana Piekarza dostępowały zaszczytu pochwał od władz Związku, i nagród na wystawach przyznawanych w kategorii literatury filatelistycznej np. w 2007 roku na Krajowej Wystawie Filatelistycznej „Literatura- Tarnów 2008”. „Filatelista Małopolski” był odznaczony dwukrotnie Medalem PZF za Zasługi dla Rozwoju Publikacji Filatelistycznych co jest odnotowane na stronie tytułowej kolejnych numerów czasopisma. Nie tak dawno bo w 2015 roku „Filatelista Małopolski” otrzymał w kategorii literatury filatelistycznej dyplom w randze Medalu Pozłacanego na XIV Międzynarodowej Wystawie Filatelistycznej „UKRFILEKSP – 2015” we Lwowie.
Tak w skrócie przedstawia się historia krakowskiej prasy filatelistycznej po 1950 roku wydawanej przez właściwe organa związkowe. Czas po pandemii przyniesie zapewne wiele nowych spraw związanych z kolekcjonerstwem, tym samym z literaturą tematyczną, jej zadaniem, formą oraz metodami upowszechnienia.
Jerzy Duda