Artykuły
Całości i całostki pocztowe /koperty firmowe, karty pocztowe i poza pocztowe/ jako źródło wiedzy o krakowskich firmach i zakładach rzemieślniczych. /po raz drugi/
- Szczegóły
- Kategoria: Aktualności
- Opublikowano: czwartek, 12, czerwiec 2025 10:08
- MAREK
- Odsłony: 57
Całości i całostki pocztowe /koperty firmowe, karty pocztowe i poza pocztowe/
jako źródło wiedzy o krakowskich firmach i zakładach rzemieślniczych.
/ po raz drugi/
Dopisało nam szczęście bowiem udało się pozyskać, w krótkim czasie, cztery walory w postaci dwóch całości pocztowych (kopert firmowych z obiegu pocztowego )i dwóch kart korespondencyjnych używanych przez krakowskie firmy do korespondencji i przesyłania papierów firmowych .Koperty firmowe pochodzą z okresu drugiej wojny światowej (fot.1 i 2), a karty korespondencyjne pochodzą z roku 1937 i 1939 (fot.3 i 4).
Fot.1 Koperta firmowa służąca do przesłania papierów handlowych o wymiarach 156 x 126
mm firmy J. Pacanowski – fabryka pudełek i litografii znajdująca się w Krakowie przy
ulicy Grzegórzeckiej 19-21 wysłana z Urzędu Pocztowego Krakau (Kraków) w dniu
5.3.1940 roku do ...Krakowa do firmy Iskra i Karmański. Przesyłka jest ofrankowana
znaczkiem niemieckim z lat 1933-34 z portretem Paula Hindenburga z nadrukiem
typograficznym „Deutsche PostOSTEN i nominałem 25 pf przedrukowanym na 50
groszy (Fi. t. II, 9).
Fot. 2 Koperta firmowa do przesyłania papierów handlowych o wymiarach jak w fot.1, firmy
„Kajet” z ulicy Gazowej 15 w Krakowie. Wysłana z Urzędu Pocztowego Krakau
(Kraków) 1, w dniu 3.10.1942 roku, do Rzeszowa. Przesyłka jest ofrankowana
znaczkiem z portretem A. Hitlera o nominale 16 groszy (Fi. t. II 76).
Fot.3 Karta korespondencyjna firmy Bernarda Steigbugela prowadzącego hurtownie
papieru, materiałów piśmiennych, biurowych i szkolnych, a także fabrykę tacek
tekturowych, serwetek, lampionów, masek i tp w Krakowie przy ulicy Szewskiej 3.
Kartka została wysłana z Urzędu Pocztowego Kraków 2, w dniu 12 IX 1937 roku, do
Krzeszowic. Kartka jest ofrankowana znaczkiem Fi. 296 o nominale 15 groszy.
Fot. 4a, b Firmowa kartka korespondencyjna najsłynniejszej drukarni w Krakowie,
Władyslawa Ludwika Anczyca.(a).
W 1875 roku W.L. Anczyc zakupił drukarnię L. Gumplowicza znajdującą
się przy ul. Starowiślnej. Po roku pracy drukarnie przeniesiono do budynku
przy ulicy Kanoniczej. Drukarnie wyposażono w nowoczesny sprzęt i maszyny
oraz, zastosowano również trójbarwny druk offsetowy. Ok. 1900 roku drukarnie
przeniesiono, do specjalnie wybudowanego na ten cel budynku przy ulicy
Zwierzynieckiej 2. Firmowa kartka korespondencyjna została wysłana z
Urzędu Pocztowego Kraków 1(?), w dniu 19 VII 1939 roku, do Jastarni na
Helu. Ofrankowanie kartki stanowi znaczek o nominale 15 groszy Fi.334
(znaczek bez mieczy).
Warto zwrócić uwagę na inny typ karty korespondencyjnej (b)
(z napisem dwujęzycznym), które były stosowane wcześnie i posiadały tytuł
„Drukarnia i Stereotypia W.L. Anczyca i Spółki w Krakowie „ bez informacji
adresowej i bankowej. Karta o bogatym wzorze graficznym została wysłana
z Urzędu Pocztowego Kraków (Krakau), w dniu 7 IV 1900 roku, do Lwowa.
Adresat otrzymał kartę 8 IV 1900 o czym świadczy odbitka datownika
odbiorczego. Ofrankowanie karty stanowi znaczek austriacki z podobizną
Franciszka Józefa o nominale 5 fenigów.
Nasz powrót do cyklu, w którym prezentowano koperty firmowe krakowskich zakładów przemysłowych i rzemieślniczych, zbiegł się z setną rocznicą wydania przez Pocztę Polska pierwszego znaczka z motywem krakowskim, którym był znaczek z widokiem Wawelu w kolorze czerwonym oraz stulecie jego pocztowego wykorzystania.
Znaczek wydany w 1925 roku (Fi.210) przy wielomilionowym nakładzie, był powszechnie wykorzystywany, a co ważniejsze, do dzisiaj są oferowane całości pocztowe ofrankowane tym znaczkiem lub jego wielokrotnością. Skoro był powszechnie wykorzystywany to należało się spodziewać, że przesyłki listowe, handlowe i reklamowe czyli korespondencja krakowskich firm, były frankowane wspomnianym znaczkiem. Przypuszczenia okazały się trafne, a efekty poszukiwań całości i to w naszych zbiorach, dały ciekawe rezultaty. Na fot.5-7 przypominamy całości pocztowe, które już były reprodukowane na naszej klubowej stronie internetowej w cyklu „Pocztowe wykorzystanie znaczka...” cz. 39 opublikowanej w czwartek 22 luty 2024 roku. To wyjątkowe przypadki łączenia w całościach pocztowych dwóch różnych cykli jakie zaproponowaliśmy w minionych latach.
Fot. 5a,b Koperta firmowa krakowskiej firmy „Grafika”( inna koperta firmowa tej samej
firmy była prezentowana na stronie internetowej 6 maja 2021 roku) , przesyłki
listowej, zagranicznej, poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki w kolorze
czarnym i odręcznie wpisanym numerem wysłana z Urzędu Pocztowego Kraków
4 w dniu 24.8.1926 do Niemiec (a). Przesyłka jest ofrankowana 10. znaczkami
w tym trzema znaczkami Fi.210, sześcioznaczkowym blokiem znaczków Fi. 205
oraz Fi.209 naklejonym na stronie adresowej. Pozostałe znaczki znajdują się na
stronie verso (b). Przesyłka dotarła do adresata poprzez Lipsk (datownik odbiorczy
26.8.1926), a do Monachium w dniu 28.8.1926 roku. W ofrankowaniu zwraca
uwagę sześcioznaczkowy blok Fi. 205 rzadko widziany na całościach pocztowych.
Fot. 6a,b Koperta firmowa, krakowskiej firmy „M. Finker i Spira”, przesyłki listowej,
zagranicznej, poleconej z erką w postaci nalepki w kolorze czerwonym
z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego Kraków 7,
w dniu 4 IV 1927 roku do Anglii(a) Przesyłka jest ofrankowana dwoma
trzyznaczkowymi paskami pionowymi Fi.210 z tym, że jeden jest z marginesem
prawym i liczbami rozrachunkowymi. Oba paski znajdują się na stronie verso (b).
Łączna frankatura wynosi 90 groszy i jest zgodna z taryfą.
Fot. 7 Ilustrowana koperta firmowa, krakowskiej firmy „Multum” przesyłki listowej,
zagranicznej wysłanej z Urzędu Pocztowego Kraków 3 w dniu 8.6.1927 do Niemiec.
Przesyłka jest ofrankowana dwoma parkami znaczków Fi.210 i Fi.207 o łącznej
wartości 40 groszy.
Zainteresowanym dziejami wybranych krakowskich firm i zakładów rzemieślniczych, szczególnie w okresie drugiej wojny światowej i okresie powojennym, proponujemy publikację autorstwa Anny Paciorek Uruchomienie i upaństwowienie przemysłu Krakowa oraz jego przeobrażenia w latach 1945-1949. „Prace monograficzne tom 130” Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Kraków 1991 rok.
Jerzy Duda
Administrator Piotr