Artykuły
ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH. cz.24.
- Szczegóły
- Kategoria: Aktualności
- Opublikowano: piątek, 23, grudzień 2022 14:51
- MAREK
- Odsłony: 2737
ZNACZKI CZESŁAWA SŁANI NA PRZESYŁKACH LISTOWYCH.
cz.24.
Po serii atrakcyjnych, pod wieloma względami, znaczków na przesyłki lotnicze zaprojektowanych przez Czesława Słanie, w której jeden był również przez niego sztychowany, kolejne znaczki Poczta Polska wydawała w technice rotograwiury. Było tych wydań okolicznościowych pięć serii, a to z okazji; II Ogólnopolskiej Spartakiady – dwie serie; 10 rocznicy bitwy pod Studziankami; Dnia Kolejarza i z okazji miesiąca pogłębienia przyjaźni polsko-radzieckiej. Informacja o znaczkach na przesyłki lotnicze ukazała się, jako pierwsza, w miesięczniku Polskiego Związku Filatelistów „Filatelista” w numerze grudniowym nr. 3/1954. Artykuł „Przez filatelistykę poznajemy Polskę i świat” opracowany przez T. Graczewskiego dotyczył przedstawianych na znaczkach motywów w ujęciu historycznym. Nazwisko Czesław Słania pojawiło się w opisie tylko jednego znaczka z widokiem kamieniczek Kazimierza Dolnego (Fi.716) jako rytownika znaczka. Natomiast nie pojawiło się jego nazwisko w opisie serii o wyjątkowym znaczeniu dla Poczty Polskiej w tamtych czasach, a mianowicie serii wydanej z okazji 500 – lecia powrotu Pomorza do Polski wprowadzonej do obiegu 16 X 1954 (Fi. 732 – 736). Czesław Słania sztychował jeden znaczek o nominale 1,55 zł (Fi. 736).
Genezie znaczków tej serii poświęcono artykuł w pierwszym numerze nowego czasopisma „Filatelista”, wydanego w październiku 1954 roku, piórem naczelnika Wydziału Emisji Znaczków M. Herwicha. Wydanie serii miało wyraźny podtekst polityczny, a tematyka miała być eksponowana w wyraźny sposób odróżniający znaczki od innych z tamtych lat. Przede wszystkim dokonano wyboru miast których rysunki miały ukazać się na znaczkach. Do tych miast zaliczono Toruń, Gdańsk, Elbląg, Malbork i Olsztyn. Podjęto niezwykły eksperyment- jak napisał autor artykułu – powierzając wykonanie projektów znaczków czterem różnym plastykom z których dwójka była spoza Warszawy i nie wykonywała żadnego projektu znaczka pocztowego ( K. Górska z Sopotu i St. Żukowski z Wrzeszcza). Chcąc znaczki tej serii jeszcze bardziej eksponować od innych zamówiono druk ich nie na papierze białym, lecz po raz pierwszy w Polsce – na papierze podkolorowanym odpowiednio przed drukiem znaczka przez co seria nabrała charakteru dwubarwnego, konsekwentnie zaś dobrane kolory, różne dla każdej wartości, przyczyniły się do uzyskania bogatego wrażenia optycznego- jak przyznał w artykule M. Herwich. W rysunkach znaczków wykorzystano materiały dokumentalne i archiwalne oraz fotografię zrobioną na zamówienie.
Nas interesuje znaczek Fi.736, sztychowany przez Czesława Słanie według projektu F. Johna. Znaczek przedstawia kompozycję fragmentów gotyckich budowli Olsztyna w tym piętnastowiecznej Katedry, Bramy Wysokiej i wieży Zamku Biskupiego z połowy XIV wieku. Kompozycję fragmentów trzech budowli projektant umieścił w środkowej części znaczka otaczając ją z lewej i prawej strony widokiem fragmentów murów z gotyckimi oknami. Znaczek wykonany w stalorycie drukowany na maszynie rotacyjnej do wklęsłego druku kreskowego na papierze bezdrzewnym w kolorze „brunatnym na żółtawym tle” albo inaczej „brązowy na chamois”. Arkusz sprzedażny miał 70 znaczków. Nakład wyniósł łącznie 26 milionów sztuk znaczka i był zamawiany trzykrotnie; 13.9. 1954rok; 11.1.1955 oraz 9.5.1955 rok.
Nominał znaczka 1,55 zł odpowiadał przesyłce w obrocie krajowym listu zamiejscowego, poleconego o wadze do 20 gramów.
W dniu 16,10,1954 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu pocztowego serię znaczków w tym także o nominale 1,55 zł równocześnie z dwoma kopertami FDC (fot.1).
Koperta FDC ze znaczkiem za 1,55 zł jest skomponowana nieco złośliwie dla tych, którzy mieli ochotę wykorzystać ją do przesyłki listowej. Znaczek naklejony w miejscu adresu uniemożliwiał zaadresowanie koperty. Sprawę komplikowało również naklejenie znaczków o najwyższych nominałach na jednej kopercie. Ofrankowanie 3,55 zł było zbliżone do listu krajowego zamiejscowego ekspresu poleconego (3,45 zł).
Znaczek był dość powszechnie wykorzystywany do frankowania przesyłek krajowych, listów zamiejscowych wysyłanych przez instytucje, także przez osoby prywatne do Sądu lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jako polecone przesyłki listowe. Pięć przykładów takich przesyłek pokazujemy na fot. 2.
Są to przesyłki nadawane w roku 1955 z Urzędów Pocztowych w Mysłowicach, Parczewie, Radomiu, Włocławku i Wrocławiu 15.
Fot. 3 Na kolejnej fotografii pokazany jest przykład przesyłki listowej krajowej. prywatnej,
poleconej, ekspresowej wysłanej z Urzędu Pocztowego Dąbrowa Górnicza w dniu roku do Świeradowa Zdroju. Przesyłka jest ofrankowana trzema znaczkami
Fi. 736 i 735 oraz Fi. 741 o łącznej frankaturze 3,55 zł.
Znaczek wykorzystywano również do frankowania przesyłek w obrocie zagranicznym
w różnorodnym zestawieniu z innymi znaczkami uzyskując w efekcie niekiedy ciekawe
frankowanie mieszane. Przykłady są na fotografiach 4- 9.
Fot. 4 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej zagranicznej, prywatnej, poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, ekspresowej wysłanej z Urzędu Pocztowego Pyskowice dnia 3.1.1956 roku do Brukseli. Adresat otrzymał przesyłkę 9.1.1956 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana dwoma znaczkami Fi. 736
i 745 o łącznej frankaturze 3,45 zł.
Fot. 5 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej
Ekspresowej przesłanej z Urzędu Pocztowego Wschowa dnia 20.7.1955 rok do USA. Przesyłka dotarła do adresata dnia 30.7.1955 roku ze specjalnym doręczeniem. Przesyłka jest ofrankowana parką pionową znaczków Fi. 736 i 683 o łącznej frankaturze 3,30 zł.
Fot. 6 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej wysłana
z Urzędu Pocztowego Buczek Wielki dnia 21.8.1955 roku do Niemiec (RFN).
Koperta jest ofrankowana sześcioma znaczkami w tym Fi. 736 i Fi. 687 oraz dwóch
parek poziomych znaczków Fi. 692 i 684. Łączna frankatura wynosi 8,90 zł (!)
i kilkakrotnie przekracza taryfę. Byś może jest to przesyłka inspirowana
filatelistycznie.
Fot. 7 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
ekspresowej przesłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Wrocław w dniu
14.5. 1955 roku do Czechosłowacji. Przesyłka była u adresata dnia 19 V 1955 o czym
świadczy odbitka stempla odbiorczego. Ofrankowanie przesyłki składa się z pięciu
znaczków tj. Fi. 736, 736, 759 oraz Fi. 543 i 631 o łącznej frankaturze 4,30 zł.
zgodnej z taryfą.
Fot. 8 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej przesłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Lublin 2 w dniu 28.10. 1957 roku do Jugosławii. Przesyłka była u adresata 8 XI 1957 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana sześcioma znaczkami Fi.736, 692, 761, 765, 876 i 880 o łącznej frankaturrze 5,20 zł. Nadpłata wg taryfy 90 groszy.
Fot. 9 Zestaw sześciu znaczków zdjętych z przesyłek z czytelnymi datownikami. Jak widać wszystkie przesyłki były wysłane w 1955 roku z Urzędów Pocztowych: Kraków 1, Bolesław k. Olkusza, Wiśnicz Nowy, Warszawa 1, Wrocław (?), Wrocław 16.
Do końca 1954 roku Czesław Słania sztychował jeszcze cztery znaczki, jeden
z wydania okolicznościowego z okazji 160 rocznicy Powstania Kościuszkowskiego, jeden z
wydania specjalnego przedstawiającego zwierzęta będące w Polsce pod ochroną oraz dwa
znaczki z wydania okolicznościowego z okazji 10 lecia PRL-u. Na temat znaczków i ich
pocztowego wykorzystania będzie w kolejnych częściach naszego cyklu zapowiedzianych
po Świętach Bożego Narodzenia
Jerzy Duda
Administrator Piotr