Artykuły

PRZYKŁADY POCZTOWEGO WYKORZYSTANIA ZNACZKÓW Z MOTYWEM KRAKOWSKIM, WYDANYCH W LATACH 1944- 1945. CZEŚĆ III.

Szczegóły

Kategoria: Aktualności

Opublikowano: poniedziałek, 27, grudzień 2021 09:23

MAREK

Odsłony: 4560

PRZYKŁADY POCZTOWEGO WYKORZYSTANIA ZNACZKÓW

Z MOTYWEM KRAKOWSKIM, WYDANYCH W LATACH 1944- 1945.

CZEŚĆ III.

            W dniu 29 marca 1945 roku w okienku pocztowym w Krakowie ukazał się pierwszy znaczek o nominale 1,00 zł z widokiem pomnika Tadeusza Kościuszki na Wawelu z przed wojny, usuniętego i zniszczonego przez Niemców, przedstawionego od strony Bramy Herbowej. Kolejny znaczek o nominale 2,00 zł. był do kupienia dnia 31 marca 1945 roku a przedstawiał widok Sukiennic od strony ulicy Brackiej. Oba znaczki były zapowiedzią czteroznaczkowej serii wydania upamiętniającego wyzwolenia miasta Krakowa spod hitlerowskiej okupacji. O powstawaniu tej pierwszej serii, po II wojnie światowej, z motywami Krakowa, tak pisał prof. Stanisław Mikstein:

           Ministerstwo Poczt i Telegrafów poleciło Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Krakowie wydanie czterech pamiątkowych znaczków o wartości nominalnej 1, 2, 3 oraz 5 złotych. Rysunki tych znaczków miały przedstawiać zabytki miasta Krakowa, a to pomnik Tad. Kościuszki, Mikołaja Kopernika, Sukiennice oraz Wawel. Stosownie też do tego zlecenia Dyrekcja zaprosiła krakowskich grafików do przedłożenia odpowiednich projektów. Z powodu zbyt krótkiego czasu tylko trzech grafików zdołało nadesłać swe projekty, a to ob. prof. W. Chomicz – jeden projekt, a ob. artyści Mieczysław Wątorski i Józef Wilczyk po cztery projekty. Do Sądu Konkursowego, weszli z urzędu Dyrektor Okręgu ob. Leon Plesniak, Wice dyrektor ob. inż. Wł. Szałkiewicz, Naczelnik Wydziału ob. N. Arkusiewicz, Referent Marceli Doleżal, Kierownik Woj. Biura Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk ob. kapitan Jerzy Kuczewski, a z zaproszonych ob. prof. Stanisław Mikstein, jako biegły w sprawach filatelistyki, oraz przedstawiciel Związku Artystów Plastyków, który jednak nie zjawił się na zebraniu Sądu Konkursowego.

             Na zebraniu Sądu Konkursowego odbytym w dniu 12 marca w Dyrekcji Okręgu Pocztowego, po obejrzeniu i szczegółowym omówieniu nadesłanych projektów, akceptowano jednomyślnie projekty art. graf. ob. Józefa Wilczyka.[...]

             Wykonanie tych znaczków powierzono Drukarni Narodowej w Krakowie, najlepiej przystosowanej do artystycznych druków i znanej powszechnie z wysokiego poziomu artystycznego swych wydawnictw. Druk zaś odbył się techniką heliograwury, czyli z form trawionych na miedzianych walcach. [...]

               Czynności przygotowawcze ukończono już do dnia i23 marca i w dniu 26 marca rozpoczęto druk najpotrzebniejszej wartości po 1 zł, na maszynie „Liti” Nr.12.581/1929 z fabryki Johannisberg, Geisenheim nad Renem...

            Kolejno ukazały się znaczki o nominałach 3 i 5 złotych.

Znaczek o nominale 1,00 zł był wprowadzony do obiegu Okólnikiem nr 59 Okręgowej Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Krakowie Nr PP 811/7/45 z dnia 25 kwietnia 1945 roku. Natomiast w tomie II „Polskie Znaki Pocztowe” podano, że znaczek wprowadzono zarządzeniem Min. P. i T. z dnia 10.4.1945 roku. Znaczki o nominałach 2,3 i 5 zł wprowadzone zostały Okólnikiem nr 72 z 5 maja 1945 roku, a zarządzeniem Min. P. i T. z dnia 14. 4. 1945 roku.

W skład serii wydania zwyczajnego tzw. krakowskiego wszedł jeszcze znaczek o nominale 50 groszy zaprojektowany przez Józefa Wilczyka z widokiem zburzonego przez Niemców pomnika Grunwaldzkiego i wydrukowany w nakładzie ok. 42 mil. szt. - w tym 5 mil sztuk z podpisem J. Wilczyk - w Drukarni Narodowej w Krakowie.

            Nakłady pozostałych znaczków były następujące: nominał 1, 00 zł – ok. 10 mil. szt., 2,00 zł – 2 mil. szt.; 3.00 zł ok. 5 milionów szt., a znaczek o nominale 5.00 zł – 200 000 sztuk.

Komplet znaczków wydania tzw. krakowskiego pokazano na fot.1 uwzględniając dwa znaczki o nominale 50 groszy to jest, znaczek bez podpisu J. Wilczyka i z jego podpisem.

A teraz kilka przykładów wykorzystania znaczka o nominale 1,00 zł (Fi. 363) na korespondencji.

Fot. 2,3,4,5 Opakowania w formie koperty wykonane przez wysyłających z kartek papieru

           wykorzystanych wcześniej do innych celów np: z druku rachunku za transport (fot.1),

           z odręcznego listu wysłanego w 1932 roku (fot.2), z maszynopisu wysłanego do

           urzędu z 1937 roku (fot.3), z maszynopisu wysłanego do urzędu z 1937 roku (fot.4).

           Wymienione opakowania posłużyły do wysłania listów do Izby Skarbowej w

           Krakowie z miejscowości w powiecie jarosławskim odpowiednio: z Adamówki,

           Sieniawy i Prudnika (dwa listy). Przesyłki tylko w dwóch przypadkach posiadają

           odbitkę stempla cenzury wojskowej z tym samym numerem kontrolera 1305.

           Przesyłki są ofrankowane pojedynczymi znaczkami Fi.363, zgodnie z taryfą, bowiem

           wysłane zostały pomiędzy 1.7 i 16. 8. 1945 roku. Znaczki skasowane są stemplem

           prowizorycznym „JAROSŁAW” wyrytym w jakimś materiale(?) oraz datownikiem

           okrągłym, niemym, dwuobrączkowym z datownikiem.

Fot. 6 Koperta starannie wykonana o wymiarach 161x117 mm przesyłki listowej wysłanej

         z Łącka do Izby Skarbowej w Krakowie. Przesyłka ofrankowana znaczkiem Fi.363

         skasowanym odciskiem stempla „Lacko” wykonanym w zakładzie grawerskim.

         Przesyłka nie posiada stempla cenzury wojskowej.

Fot. 7 Koperta o wymiarach 176 x 135 mm przesyłki listowej, poleconej z erką w postaci

           naklejki z marginesu arkusza znaczków z ręcznym opisem (Rymanów 1) i numerem

         kolejnym wysłana dnia 4.VIII. 1945 roku do Krakowa. Przesyłka ofrankowana jest

         trzyznaczkowym paskiem poziomym Fi. 363 skasowanym przekreśleniem ołówkiem.

         Przesyłka bez cenzury.

Fot. 8 Koperta wykonana przez wysyłającego przesyłki listowej, poleconej z erką

         wyrysowaną na kopercie (Jeżowe) z numerem wpisanym odręcznie wysłana z Urzędu

         Pocztowego Nisko w dniu 2 VII 1945 roku do Krakowa. Przesyłka jest ofrankowana

         trzyznaczkowym paskiem poziomym Fi.363 i skasowana datownikiem okrągłym

         dwuobrączkowym. Przesyłka przeszła kontrolę celną z kontrolerem nr 1636.

Fot. 9 Koperta o wymiarach 175 x 126 mm przesyłki firmowej poleconej z erką w postaci

           naklejki niemieckiej z napisem w języku niemieckim (Reichshof) i numerem kolejnym

           i stemplem polskim Rzeszów wysłana z Urzędu Pocztowego Rzeszów1 dnia 12. X.

           1945 roku do Krakowa. Przesyłka bez cenzury, ofrankowana trzema znaczkami

           w tym parką Fi. 363 i Fi. 376 o łącznej wartości 3,50 zgodnie z taryfą.

Fot. 10 Koperta firmowa z napisem dwujęzycznym niemieckim i polskim o wymiarach

           155x 155 mm przesyłki listowej, poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z

           odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Urzędu Pocztowego Lublin 1 dnia

           20.7.1945 roku do Krakowa. Koperta przeszła cenzurę wojskową z numerem

           kontrolera 1604. Przesyłka jest ofrankowana dwoma znaczkami w tym Fi.363 i 364 o

           łącznej wartości 3,00 zł zgodnie z taryfą.

         W następnej części naszego cyklu zaprezentujemy ciekawe całości pocztowe ofrankowane       kolejnymi znaczkami wydania tzw. krakowskiego z 1945 roku. W niniejszej części wykorzystaliśmy walory udostępnione nam przez kol. Andrzeja Fischera z Krakowa z kolekcji Tadeusza Fischera oraz walor udostępniony przez kol. Tadeusza Bogusza. Obu Kolegom serdecznie dziękujemy.

Poza literaturą, którą podaliśmy w części I. naszego cyklu wykorzystano informacje zawarte w opracowaniu Polskie Znaki Pocztowe t. III Warszawa 1962   dotyczącym „Stempli prowizorycznych”.

                                                                                                             Jerzy Duda

                                                                                               Administrator Piotr

• « poprz.
• nast. »