100. ROCZNICA WYDANIA PRZEZ POCZTĘ POLSKĄ PIERWSZEGO ZNACZKA O MOTYWIE KRAKOWSKIM /obchodów rocznicowych część piąta i ostatnia/.
- Szczegóły
- Opublikowano: piątek, 17, październik 2025 14:54
100. ROCZNICA WYDANIA PRZEZ POCZTĘ POLSKĄ
PIERWSZEGO ZNACZKA O MOTYWIE KRAKOWSKIM
/obchodów rocznicowych część piąta i ostatnia/.
Od 1 września 1926 roku nastąpiła zmiana taryfy zarówno w obrocie krajowym jak i zagranicznym. Znaczek o nominale 15 groszy mógł być wykorzystywany do frankowania przesyłek, jako jeden ze znaczków we frankaturze mieszanej. Podobnie było po kolejnej zmianie taryfy w 1927 roku. Po roku 1929 parka znaczków Fi.210 stanowiła opłatę za kartkę pocztową w obrocie zagranicznym. W kolejnych latach, po roku 1931 (ważność znaczka Fi. 210, kończyła się w dniu 1.05.1933 roku) znaczek mógł być wykorzystany samodzielnie do opłaty przesyłek w obrocie zagranicznym (frankatura wielokrotna).
Znaczek z widokiem Wawelu o nominale 15 groszy był w grupie znaczków o nominałach; 5 groszy i 10 groszy, które cieszyły się szczególnym powodzeniem wśród użytkowników poczty. Znaczki te drukowane były, jeszcze po 1927 roku, w dużych jednorazowych nakładach po ok. 30 – 70 milionów sztuk. Znaczki o wspomnianych nominałach często stanowiły ofrankowanie przesyłek listowych, przede wszystkim we wczesnym okresie stosowania znaczka Fi.210 to jest od 1.05.1925 do 1 września 1926. Przykład jest na fot. 1
Fot.1 Koperta o wymiarach 157 x 126 mm, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej
wysłanej z Urzędu Pocztowego Szopienice, dnia 27 X 1925 roku do Niemiec. Przesyłka
jest ofrankowana trzema znaczkami o nominałach; 5,10,15 groszy ( Fi.208,209,210)
o łącznym nominale 30 groszy, zgodnie z taryfą. Zwraca uwagę znaczek Fi.210, który
pochodzi z prawego górnego rogu arkusza sprzedażnego i posiada oba marginesy.
Z tego samego okresu pochodzi kartka firmowa, znanej krakowskiej firmy
Iskra & Karmański , wysłana w dniu 17 września 1925 roku do Niemiec.(fot.2) oraz przesyłka sądowa, listowa, pochodząca z obrotu krajowego (fot.3)
Fot.2 Kartka firmowa wysłana z Urzędu Pocztowego Kraków2, w dniu 17 IX 1925 roku do
Niemiec. Kartka jest ofrankowana dwoma znaczkami, w tym Fi.210 oraz Fi. 184
o łącznym nominale 18 groszy, zgodnie z taryfą.
Fot.3 Koperta o wymiarach 190 x 128 mm przesyłki sądowej, listowej, krajowej, poleconej
z erką w postaci odbitki pieczątki w kolorze czerwonym z odręcznie wpisanym
numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego Lublin 1, w dniu 11 III 1926 roku do Białej
Podlaskiej. Przesyłka jest ofrankowana trzema znaczkami Fi,210 w tym parką
poziomą, o łącznym nominale 45 groszy, zgodnie z taryfą.
Po 1927 roku zwiększyła się podaż znaczków emitowanych przez Pocztę Polską zarówno pod względem tematyki jak i ilości, co miało wpływ na wykorzystywanie znaczka Fi.210 do frankowania przesyłek. W 1929 roku znaczek z widokiem Wawelu wykorzystywany był często do frankowania kartek pocztowych wysyłanych za granicę. Zgodnie z taryfą opłata wynosiła 30 groszy, dlatego często spotyka się kartki ofrankowane parką znaczków Fi.210 (fot. 4). Również często wykorzystywano do frankowania kartek pocztowych znaczek z nominałem 15 groszy, uzupełniając frankaturę złożoną z innych znaczków z serii „Różne rysunki” z 1925 roku (fot.5)
Fot.4 Widokówka z reprodukcją obrazu J. M. Beckert`a wydana przez firmę Wiechmann
w Norymberdze, wysłana z Urzędu Pocztowego Pelplin, dnia 12.1.1929 roku ,do
Berlina. Kartka ofrankowana jest parką poziomą znaczka Fi.210 o łącznym nominale
30 groszy, zgodnie z taryfą.
Fot.5 Kartka pocztowa, wysłana z Urzędu Pocztowego Bielsko 1, w dniu 20.7.1929 roku, do
b. Czechosłowacji. Kartka jest ofrankowana znaczkiem Fi.210 oraz poziomą parką
znaczka Fi.208 o łącznym nominale 25 groszy, zgodnie z taryfą.
I jeszcze trzy inne przykłady wykorzystania znaczka z widokiem Wawelu:
Fot.6 Kartka pocztowa Cp.48 (II-1928) wysłana z Urzędu Pocztowego Łuck, w dniu 2 III
1929 roku do Bułgarii. Opłata (15 groszy) uzupełniona jest doklejonym znaczkiem
Fi,210. Łączny nominał 30 groszy jest zgodny z taryfą.
Fot. 7 Koperta o wymiarach 148 x 115mm z otworami po archiwizacji, przesyłki listowej
zagranicznej, wysłanej z Urzędu Pocztowego Delatyń, dnia 3 V 1925 (?) roku, do
Amsterdamu. Przesyłka jest ofrankowana pięcioma znaczkami w tym: Fi.210, 207,
209 oraz parką pionową znaczka Fi.205, o łącznym nominale 30 groszy, zgodnie
z taryfą
Fot. 8 Koperta firmowa Hotelu Esplanad w Zagrzebiu, o wymiarach 158 x 128 mm,
wykorzystana do przesyłki listowej, zagranicznej, wysłanej z Urzędu Pocztowego
Warszawa 2 , dnia 18 II 1929 roku, do Szwajcarii. Przesyła jest ofrankowana
sześcioma znaczkami w tym; Fi.244, 210, 298, 209, 213 oraz Fi.238 o łącznym
nominale 1,35 zł. Uszkodzona koperta może świadczyć o przesyłce o znacznej
grubości i wadze przesyłki przekraczającej 50 gramów, a więc opłata mogła wynosić,
według taryfy 1,10 zł lub więcej.
Kończymy nasza „przygodę” z pierwszym znaczkiem wydanym przez Pocztę Polską u progu Niepodległej Ojczyzny z rysunkiem przedstawiającym widok Wawelu, miejscu o szczególnym znaczeniu dla każdego Polaka. Interesował nas znaczek, jego historia i wszelkie sprawy związane z oceną z punktu widzenia filatelisty. Jednak najwięcej miejsca poświęciliśmy prezentacji walorów potwierdzających jego pocztowe wykorzystanie. Publikując w 2018 roku artykuł, Pierwsze znaczki z motywem krakowskim
Niepodległej Rzeczypospolitej i przykłady ich pocztowego wykorzystania ( Grzegorz Binko, Jerzy Duda, „Filatelista Małopolski” nr 3/2018, s.46-48) i późniejsze komentarze do kolejnych części cyklu, staraliśmy się zwrócić uwagę na znaczenie tego wydania dla kolekcjonerów zajmujących się cracovianami , a także na historyczną wartość i rolę walorów dla miasta i krakowskiej filatelistyki. W 2025 roku, w którym przypada 100 lecie wydania znaczka, autorzy klubowej strony internetowej zdecydowali o kontynuowaniu, przerwanej na krótki czas, prezentacji walorów w postaci całości pocztowych ofrankowanych znaczkiem z widokiem Wawelu (Fi.210).
Jubileusz został przypomniany. Obchody jubileuszowe zrealizowano skromnymi środkami, na miarę możliwości strony internetowej. Zainteresowanie jubileuszem było niewielkie, sądząc po ilości kontaktów i materiałów przekazywanych i udostępnianych przez Internautów. Zainteresowanych tematem i całościami pocztowymi było sporo. Liczba wejść na stronę dochodziła do 3500 dziennie. Zebrany materiał jest archiwizowany i dostępny, a zainteresowanych jego opracowaniem, prosimy o kontakt, podany na stronie internetowej. Przy okazji, przypominamy, że w 2026 roku minie 100 lat od wprowadzenia do obiegu pocztowego znaczka o tym samym rysunku co znaczek Fi.210, tylko w kolorze niebieskim, o nominale 40 groszy.
Składamy podziękowanie tym wszystkim, którzy włączyli się do obchodów jubileuszowych, zainicjowanych przez autorów strony internetowej, udostępnili walory do skanowania, przekazali cenne uwagi i sugestie, a nawet pozytywnie ocenili nasze wysiłki.
Jerzy Duda
Administrator Piotr