cracoviana.eu - Pocztowe wykorzystanie znaczków z widokiem Wawelu, wydanych przez Pocztę Polską w latach 1925 i 1926 (Fi.210 i 214). Część 38

Pocztowe wykorzystanie znaczków

z widokiem Wawelu, wydanych przez Pocztę Polską w latach 1925 i 1926

(Fi.210 i 214).

Część 38

Dnia 27.10.1926 rokuMinisterstwo Przemysłu i Handlu wprowadziło do obiegu pocztowego, znaczek o tym samym rysunku co znaczek Fi.210 ale w kolorze niebieskim i o nominale 40 groszy. Przypominamy, że znaczki z widokiem Wawelu, przedstawionym od północnego zachodu, zaprojektował grafik z Państwowych Zakładów Graficznych. Pomocne w przygotowywaniu projektu znaczka były: fragment widoku Krakowa umieszczony w Planie Kołłątajowskim zatytułowanym Planta miasta Krakowa z przedmieściami roku MDCCLXXXV zrobiona, wykonanym w latach 1787 – 1785 na zlecenie ówczesnego rektora Akademii Krakowskiej Hugona Kołłątaja i obraz Jana Nepomucena Głowackiego z ok. 1847 roku przedstawiający widok Wawelu od tej właśnie strony.

Znaczki wprowadziło Ministerstwo Przemysłu i Handlu, bowiem w 1923 roku, ze względów oszczędnościowych, zlikwidowano Ministerstwo Poczt i Telegrafów, utworzone dekretem Naczelnika Józefa Piłsudskiego z dnia 5 lutego 1919 roku. Jak się okazało likwidacja ministerstwa negatywnie wpłynęła na rozwój usług pocztowych ale i szeroko rozumianą komunikację w Rzeczypospolitej. Dopiero w marcu 1928 roku utworzono państwowe przedsiębiorstwo Polska Poczta, Telegraf i Telefon.

Nakład znaczka Fi.214 wyniósł łącznie 28 970 000 sztuk. Druk zamawiany był 6 razy i po każdym zamówieniu drukowano go od 3,1 mil. do ponad 6 mil. sztuk każdorazowo. Znaczek miał ważność obiegową do 1.06. 1936 roku.

Od 1.9.1926 roku weszła na terenie Rzeczypospolitej nowa taryfa pocztowa, która przewidywała opłatę za list zamiejscowy, o wadzę od 20 – 250 gramów, w obrocie krajowym opłatę w wysokości 40 groszy czyli równą nominałowi znaczka Fi.214. Nominał znaczka odpowiadał również opłacie za list do 20 gramów w obrocie zagranicznym. W obrocie zagranicznym opłata za polecenie wynosiła 40 groszy, a pospieszne doręczenie kosztowało 80 groszy.

Kolejna zmiana taryfy nastąpiła 1.12.1927 roku. Nominał znaczka Fi.214 odpowiadał tylko opłacie za polecenie listu w obrocie krajowym. Natomiast od 1.4.1929 roku znaczkiem o nominale 40 groszy można było opłacić list do 20 gramów wysyłany do Austrii, CSR, Rumunii i Węgier. Zmiana nastąpiła 1.7.1931 roku.

Na kolejnych fotografiach prezentujemy znaczki Fi.214 z czytelnymi odbitkami datowników nadawczych pozwalających na identyfikację Urzędu Pocztowego oraz daty nadania przesyłki.

Na początek widoki dwóch wycinków z przesyłek pocztowych.

Fot.1 Trzyznaczkowy pasek pionowy znaczka Fi.214 na wycinku z przesyłki nadanej

w Urzędzie Pocztowym Łódź 4, w dniu 7 XI 1932 roku. Datownik dwuobrączkowy

o średnicy 28 mm z mostkiem i data pisana liczbami rzymskimi. Obok wycinek

z przesyłki pocztowej, na którym jest parka pozioma z lewym marginesem i liczbą

rozrachunkową znaczka Fi.214. Przesyłka była nadana w Urzędzie Pocztowym Zator

w dniu 21 IV 1932 roku.

Na fotografiach 2 a,b,c,d,e oraz 3 przykłady znaczków stemplowanych zdjętych

z przesyłek pocztowych nadanych w Urzędach Pocztowych miast o różnej wielkości.

Fot. 2 Dziewiętnaście znaczków ( w jednym przypadku parka pozioma) zdjętych z przesyłek

Pocztowych z datownikami dwuobrączkowymi o średnicy 28 mm oraz z mostkami,

stosowanymi w Urzędach Pocztowych:

a) rząd górny: Warszawa 25, w dniu 5 VIII 1933 roku, Warszawa 20, (parka pozioma)

w dniu 29 XII 1933 roku, Maków Mazowiecki, w dniu 19 XII 1933.

b) rząd 2.: Łódź 4, w dniu 7 XI 1933 roku (dwa znaczki), Opatów Kielecki, w dniu

26 VI 1933 roku

c) rząd 3. :Rymanów, w dniu 8 II 1932 roku, Staszów, 12 II 1930 roku, Otwock,

w dniu 11 II 1933 roku, Pacanów, w dniu (?).

d) rząd 4. : Błażowa, w dniu 12 IX 1935 roku, Katowice Dworzec, w dniu 13 XI 1926

roku, Brześć Kujawski, w dniu 25 V 1934 roku, Dobra k/Turka,

w dniu 30 (?) 1935 roku.

e) rząd dolny: Wróblik Szlachecki, w dniu 6 IX (?), Toruń, w dniu 19.9.1932 roku,

Nakło nad Notecią, w dniu16 XI 1932 roku, Płock, w dniu 6 III 1934 roku.

Daje się zauważyć, że datowniki o średnicy 28 mm, odciśnięte na znaczkach Fi.214 wychodzą poza obręb rysunku znaczka, a nawet nie mieszczą się w polu znaczka. Ale w niektórych Urzędach Pocztowych stosowano datowniki o średnicy 24 mm. Przykład jest widoczny na znaczku fot.2 e, rząd dolny. Datownik był stosowany w Urzędzie Pocztowym Płock. Jak się okazuje datowniki o takim wymiarze stosowane były również w Urzędach Pocztowych innych miast. Na fot. 3 są pokazane kolejne przykłady.

Fot. 3 Przykłady znaczków Fi.214 z odciśniętym datownikiem dwuobrączkowym

z mostkiem lub poprzeczką o średnicy 24 mm. Od lewej; datownik stosowany

w Urzędzie Pocztowym Łowicz, w dniu 26.8.1935 roku, w Urzędzie

Pocztowym Gdynia, w dniu 26 XII 1933 roku, w Urzędzie Pocztowym

Opatów Kielecki (dwa znaczki) w dniu 7 IX 1933 roku.

Do ciekawszych fragmentów zbioru datowników odciskanych na znaczkach Fi210 i Fi.214 zaliczyć trzeba znaczki stemplowane datownikami używanymi w Urzędach Pocztowych miejscowości znajdujących się na kresach. Terminem „kresy” w II Rzeczypospolitej określano ziemie położone między linią rzeki Bug, a wschodnią granicą Rzeczypospolitej. Głównymi miastami kresowymi były Lwów i Wilno. Po II wojnie światowej i zmianach granic Polski, wschodnie tereny II Rzeczypospolitej znalazły się w ZSRR. W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, termin „kresy” był zakazany, a w jego miejsce pojawiały się określenia „zachodnia Białoruś” i „zachodnia Ukraina”. Idea Kresów miała dużą siłę oddziaływania w okresie II Rzeczypospolitej i jest do dzisiaj silnie zakorzeniona w polskiej kulturze. Dlatego, jak sądzimy, wśród kolekcjonerów pojawiła się tendencja do zbierania zarówno całości pocztowych, które jako przesyłki nadawane były w Urzędach Pocztowych zlokalizowanych w miejscowościach leżących na kresach jak i znaczków stemplowanych z odciśniętymi datownikami stosowanymi w Urzędach Pocztowych miast zaliczonych do kresowych w okresie pocztowej ważności tych znaczków (Fi.210 od 5.5. 1925 roku do 1.5. 1933 roku; Fi.214 od 27.10.1926 roku do 1.6. 1936 roku).

W poprzednich częściach cyklu pokazaliśmy szereg przykładów całości pocztowych, które wysłano ze wspomnianych terenów, a obecnie prezentujemy przykłady znaczków stemplowanych Fi.210 i Fi.214 z datownikami Urzędów Pocztowych wybranych miejscowości znajdujących się na kresach.

Na fotografiach przedstawiamy znaczki Fi.210 i 214 stemplowane datownikami Urzędów Pocztowych z głównych miast kresowych to znaczy Lwowa oraz Wilna. Kolejne znaczki stemplowane są datownikami stosowanymi w Urzędach Pocztowych miast liczących, w okresie międzywojennym, powyżej 20 tyś. Mieszkańców. Zaliczają się do tej grupy takie miasta jak; Stanisławów obecnie Iwano-Frankiwsk, Kołomyja, Równe Wołyńskie, Stryj, Tarnopol, Sambor, Kowel. Kolejna grupa to miasta liczące poniżej 10 tys. Mieszkańców . Zaliczały się do niej miasta m.in.; Rohatyń, Sokal, Buczacz, Radziechowice, Bóbrka, Rudki i Kopyńczyce.

Pokazujemy również znaczki stemplowane datownikami stosowanymi w Urzędach Pocztowych znanych uzdrowisk, w tym; Truskawiec i Zaleszczyki.

Na zakończenie przykłady znaczków stemplowanych datownikami Urzędów Pocztowych znajdujących się w osiedlach typu miejskiego ( z których część była dawniej miastami) takich jak np. Tłuste i Zabłotów.

Poza Wilnem, wszystkie wymienione miejscowości, leżą na terenie dzisiejszej Ukrainy, mają swoje ukraińskie nazwy i znajdują się w różnych obwodach np. lwowskim, tarnopolskim, iwanofrankiwskim, czortkowskim.